کروز، دولت در سایه/ دولتی که نه پاسخگوست نه توانمند!
به گزارش نبض بازار- وقتی تحریمهای مکانیسم ماشه شروع شد، سر و صدای برخی از تولیدکنندگان درآمد که حالا باید قطعات گران شود. ادعای این افراد ارزبر بودن روند تولید بود. در این بین سوال اساسی شکل گرفت؛ مگر این صنایع تاکنون بومی سازی شده نبودند؟ حالا چه شد که به یکباره وابسته به واردات شدند؟ شرکتهای بزرگ قطعه سازی خودرو فصل مهمی از این ابهام را تشکیل میدهند، شرکتهایی انحصاری که در کیفیت و میزان تولید چندان موفق عمل نکردهاند.
افت کیفیت قطعات در ایران
بسیاری از کارشناسان صنعت خودرو معتقدند مشکل از همان نقطهای آغاز میشود که تیراژ تولید بر کنترل کیفیت اولویت پیدا میکند. در سیستم فعلی، شرکتهایی مانند کروز برای تأمین میلیونها قطعه در سال تحت فشار زمان و هزینه هستند و همین موضوع گاه به افت دقت و دوام محصول منجر میشود. نکته قابلتوجه دیگر، ضعف در زنجیره تأمین مواد اولیه است. بخش قابلتوجهی از مواد و قطعات نیمهساخته از خارج وارد میشود و همین وابستگی، هم کنترل کیفیت را دشوار میکند و هم در شرایط تحریم، باعث افت ناگهانی سطح تولید میشود. با این حال، تبلیغات رسمی کروز همچنان بر خودکفایی و بومیسازی تأکید دارد. اگر صنعت خودرو بخواهد از سایه مونتاژ بیرون بیاید، باید مرز میان مهندسی واقعی و مونتاژ نمایشی را روشن کند. در غیر این صورت، واژهی «بومیسازی» به جای افتخار ملی، به عبارتی تبلیغاتی و بیاثر تبدیل خواهد شد.
فقدان نظارت بر کروز
در سالهای اخیر، شکایتهای متعددی از خرابی زودهنگام قطعات الکترونیکی – بهویژه در بخش ECU و سنسورهای خودرو – در شبکه خدمات پس از فروش ثبت شده است. در شبکه خدمات پس از فروش ایرانخودرو، بخش بزرگی از مراجعات به ایراد قطعات الکترونیکی کروز مربوط است. حالا که کروز مدیریت ایران خودرو را تصاحب کرده انتظار میرفت کیفیت قطعات مصرفی در این شرکت بهبود یابد، اما کماکان خبری از تحول در ایران خودرو و قطعات کروز نیست.
هرچند شرکت کروز بارها از استانداردهای جهانی سخن گفته، اما فقدان ارزیابی مستقل از سوی نهادهای ناظر باعث شده این ادعاها هیچگاه بهصورت شفاف سنجیده نشوند. در واقع، همانطور که کارشناسان تأکید میکنند، صنعت خودرو در ایران همزمان تأمینکننده و ناظر خود را تعیین میکند؛ وضعیتی که نظارت مؤثر را عملاً ناممکن میسازد. کروز در عمل مثل یک دولت در سایهی قطعهسازی است؛ قدرت دارد، پاسخگو نیست، و از نفوذش در نهادهای دولتی استفاده میکند. اگرچه رفتار کروز در چند ماه اخیر نشان داد که دیگر دولت هم حامی این شرکت نخواهد بود.
ادعای بومیسازی و دریافت ارز
ادعای بومیسازی کامل در حالی مطرح میشود که هنوز هیچ گزارش رسمی از سوی وزارت صمت یا سازمان استاندارد در تأیید این ادعا منتشر نشده است. برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند تکرار چنین شعارهایی بیش از آنکه واقعیت تولید را بازتاب دهد، جنبه تبلیغاتی و سیاسی دارد؛ بهویژه در شرایطی که خودروسازان برای فرار از واردات و کنترل ارزی، نیاز به نمایش پیشرفت داخلی دارند. کروز به طور کلی هم در ایران خودرو و هم در مجموعه قطعه سازی خود وابسته به ارز است و یکی از بزرگترین ارزبرهای اقتصاد خودرو محسوب میشود. حالا با شروع تحریمهای مکانیسم ماشه این نگرانی وجود دارد که شرکت فوق نتواند به تعهدات خود در قبال مردم عمل کند و دریافت ارز بیشتر را بهانه کند. صحنه فعلی برای کروز صحنهای دو گانه است. از یک سو باید قطعات خود را با شعار تولیدملی به همین شکل و قیمت ادامه دهد، از سوی دیگر خواهان افزایش قیمت، واردات قطعات خارجی و بازی با ارز است. چنین دوراهی باعث میشود کروزیها نتوانند در مسیر فعلی خود از جمله تحول ایران خودرو تمرکز کنند.