پتروشیمی بوشهر؛ صادرکننده میلیاردی با گزارش مالی صفر
تاریخچه
مجتمع پتروشیمی بوشهر یکی از بزرگترین طرحهای صنعتی ایران در حوزه پتروشیمی است که با هدف تبدیل شدن به یکی از قطبهای اصلی تولید محصولات پتروشیمی در خاورمیانه تأسیس شد. این مجتمع در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه، استان بوشهر) واقع شده است. ایده تأسیس آن به دهه ۱۳۸۰ شمسی بازمیگردد و کلنگزنی رسمی در سال ۱۳۸۹ انجام شد. سهامداران اصلی آن شرکت سرمایهگذاری تجاری شستان و شرکت پتروشیمی مارون هستند و سرمایهگذاری اولیه از طریق فاینانس خارجی و آورده سهامداران تأمین شده است. ظرفیت این واحد پتروشیمی با تکمیل تمام فازها ۶.۶ میلیون تن است، اما در حال حاضر فقط فاز یک آن راهاندازی شده و تولید آن حدود چهار میلیون تن است.
عدم انتشار صورتهای مالی
متاسفانه در صنعت پتروشیمی ایران، گزارشهای مالی اغلب برای جلوگیری از افشای اطلاعات رقابتی (مانند قیمت خوراک گاز یا قراردادهای صادراتی) محدود به سهامداران و نهادهای نظارتی مانند وزارت نفت و دیوان محاسبات میماند.
مجتمع پتروشیمی بوشهر به عنوان یک شرکت سهامی خاص در بورس اوراق بهادار تهران حضور ندارد و بنابراین صورتهای مالی آن به صورت عمومی و الزامی در سامانه کدال منتشر نمیشود. همچنین در وبسایت رسمی شرکت هیچ بخش اختصاصی برای دانلود صورتهای مالی (مانند ترازنامه، صورت سود و زیان، یا گزارشهای حسابرسیشده) وجود ندارد. سایت عمدتاً شامل اخبار، معرفی پروژهها، و اطلاعات کلی است و لینک مستقیمی به گزارشهای مالی ارائه نمیدهد. تنها یک گزارش از صورتهای مالی حسابرسیشده شرکت منتهی به ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ در سامانه کدال وجود دارد که بر اساس آن این شرکت در پایان سال مالی مذکور بالغ بر ۶۷ هزار میلیارد ریال زیان عملیاتی داشته است.
مشکلات کارگری
کارگران پیمانکاری در فاز ۱۹ عسلویه و پتروشیمیهای مرتبط بارها در اعتراض به حقوق پایین، عدم افزایش دستمزد، رفتار نامناسب پیمانکاران و عدم اولویت به نیروی بومی، تجمع و اعتصاب کردهاند. دادستانی عسلویه اخیراً به شرکتها اتمام حجت داده و حداقل ۵۰ درصد اشتغال را برای بومیان الزامی کرده، اما اجرای آن چالشبرانگیز است.
مسئولیتهای اجتماعی
صنایع پتروشیمی (از جمله پتروشیمی بوشهر) متهم به عدم پرداخت سهم عادلانه مسئولیتهای اجتماعی هستند. مثلاً بدهی مدارس به آب و برق، کمبود تجهیزات مدارس استثنایی و عشایری و مشکلات زیرساختی مانند نوسازی مدارس تخریبی در دشتستان، تنگستان و بوشهر از محل حق آلایندگی و منابع پتروشیمی باید حل شود، اما پیگیریها کند است.
آلودگی هوا، آب و خاک (مانند فلرینگ که از ۹ به ۵.۹ میلیون متر مکعب کاهش یافته، اما هدف ۲.۹ میلیون است)، رهاسازی فاضلاب در سواحل، و فقدان غریقنجات و امکانات امدادی در شناگاهها از مشکلات برجسته است. دادگستری استان بر پاسخگویی شرکتها تأکید دارد و ورود قضایی به موارد قصور را وعده داده است.
مسائل مدیریتی
گزارشهای خبری نشان میدهد که شرکت با چالشهای مالی مانند عدم پرداخت اقساط فاینانس خارجی (از سالهای ۱۳۹۶-۱۳۹۹) و توقف موقت پروژهها روبهرو بوده است. این مسائل میتواند منجر به تأخیر در تهیه و انتشار گزارشهای حسابرسیشده شود. مثلاً در سالهای اخیر، تغییرات مدیریتی و نفوذ سهامداران (مانند شستان) باعث توقف پروژههای فاز یک شده و تمرکز بر حل بدهیها بوده، نه انتشار عمومی آنها.