به بهانه خودکفایی در کشاورزی، منابع آبی کشور غارت شد/ از مدتها قبل میدانستیم امسال تهران با بحران آب مواجه است
به گزارش نبض بازار ، بحران فرونشست زمین در ایران بهسرعت در حال گسترش است و شهرهای بزرگی مانند اصفهان و مناطق گستردهای در جنوب البرز و شرق زاگرس را درگیر خود کرده است. برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی و سوءمدیریت منابع آبی، باعث شده زمینهای کشور هر سال تا چند ده سانتیمتر نشست کنند؛ پدیدهای که میتواند زیرساختها، آثار تاریخی و حتی جان میلیونها نفر را تهدید کند.
هشدار جدی عیسی کلانتری درباره بحران فرونشست زمین در ایران
عیسی کلانتری، رئیس پیشین سازمان حفاظت محیط زیست ایران، در گفتوگو با «نبض بازار» به تشریح وضعیت بحرانی فرونشست زمین در کشور پرداخت و نسبت به عواقب سوءمدیریت منابع آبی هشدار داد. او با اشاره به ابعاد نگرانکننده این پدیده، از سیاستهای نادرست گذشته و بیتوجهی دولت به مدیریت منابع زیرزمینی انتقاد کرد و خواستار اقدامات فوری برای جلوگیری از تخریب زیرساختها و منابع طبیعی کشور شد.
ابعاد نگرانکننده فرونشست زمین
کلانتری با تأکید بر شدت بالای فرونشست زمین در ایران، اظهار داشت که در حالی که در جهان، فرونشست یک سانتیمتر در سال بهعنوان یک خطر جدی تلقی میشود، در ایران این میزان به ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر در سال رسیده است. وی توضیح داد: «وقتی آبهای زیرزمینی استخراج میشوند، جای آنها هوا باقی میماند و با از بین رفتن رطوبت خاک، زمین تحت فشار فرو مینشیند.» به گفته او، این مشکل بهویژه در شهرهای جنوب البرز و شرق زاگرس تا مرزهای جنوب شرقی کشور، از جمله اصفهان، شدت بیشتری دارد. کلانتری هشدار داد که اگر این روند ادامه یابد، طی ۱۰ سال آینده، شهرهایی مانند اصفهان ممکن است تا ۲ متر فرو بروند، که این امر به تخریب زیرساختها، آثار باستانی، جادهها، راهآهن، و تأسیسات انتقال آب و برق منجر خواهد شد.
سوءمدیریت منابع آبی، عامل اصلی بحران
رئیس پیشین سازمان حفاظت محیط زیست، سوءمدیریت منابع آبی را اصلیترین عامل تشدید فرونشست زمین دانست. او با انتقاد از استخراج بیرویه آبهای زیرزمینی، اظهار داشت: «ما سالانه ۴۳ میلیارد مترمکعب آب از منابع زیرزمینی استخراج میکنیم، در حالی که تنها ۲۰ میلیارد مترمکعب به این منابع تزریق میشود. این یعنی هر سال ۲۳ میلیارد مترمکعب هوا در زمین ایجاد میشود که نتیجه آن فرونشست زمین است.» کلانتری افزود که سدسازی گسترده بر روی رودخانهها مانع از تغذیه طبیعی منابع زیرزمینی شده و استفاده از پمپهای قوی برای استخراج آب، این بحران را تشدید کرده است.
قوانین ناکارآمد و بیتوجهی دولت
کلانتری قانون توزیع عادلانه آب مصوب سال ۱۳۶۱ را نقطه شروع مشکلات آبی کشور دانست و گفت: «وزارت نیرو به جای پاسداشت منابع زیرزمینی، مشغول فروش آب است و هیچ توجهی به فرونشست زمین ندارد.» او تأکید کرد که دولت به جای تمرکز بر توسعه پایدار، سرزمین را قربانی سیاستهای کوتاهمدت کرده است. به گفته وی، به بهانه خودکفایی در کشاورزی، منابع آبی کشور طی ۳۰ سال گذشته «غارت» شده و این روند همچنان ادامه دارد.
راهکارهای پیشنهادی برای نجات منابع آبی
کلانتری برای مدیریت بحران فرونشست زمین پیشنهاد کرد که مصرف آب کشور باید از ۹۰ تا ۱۰۰ میلیارد مترمکعب در سال به حدود ۴۵ میلیارد مترمکعب کاهش یابد تا طبیعت فرصت بازسازی داشته باشد. او تأکید کرد که دولت باید به جای توسعه بیرویه کشاورزی، به فکر ایجاد اشتغال در بخشهای دیگر باشد و محصولات کشاورزی مورد نیاز را وارد کند. وی همچنین با انتقاد از طرحهای غیرکارشناسی مانند انتقال آب از دریای عمان به اصفهان، این طرح را «احمقانه» خواند و گفت: «هزینه انتقال آب از دریا با قیمت هر مترمکعب ۶ دلار، در مقایسه با درآمد ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون دلاری کشاورزی در اصفهان، کاملاً غیراقتصادی است.»
بحران آب در تهران؛ هشدار درباره کمبود منابع
کلانتری درباره وضعیت کمآبی در تهران نیز هشدار داد و گفت: «از یک سال پیش مشخص بود که تهران با مشکل آب مواجه خواهد شد، اما به دلیل عدم سرمایهگذاری در زیرساختهای انتقال آب، این بحران تشدید شده است.» او افزود این مشکلات نتیجه قصور ۴۵ ساله وزارت نیرو در مدیریت منابع آبی است.
انتقاد از بیتوجهی به توسعه پایدار
کلانتری در پایان با ابراز تأسف از نبود تعهد به توسعه پایدار در کشور، گفت: «همه این مشکلات نتیجه بیتوجهی به اصول توسعه پایدار است. بخشی از این مسائل ناشی از نادانی دولت و بخشی دیگر به دلیل منافع مهندسان مشاور و پیمانکارانی است که از این وضعیت سود میبرند.» او خواستار بازنگری جدی در سیاستهای کلان کشور شد تا از تخریب بیشتر سرزمین جلوگیری شود.کلانتری با صراحت، مسئولیت این وضعیت را متوجه سیاستگذاریهای نادرست و بیتوجهی دولت به آینده منابع طبیعی کشور دانست.