واردات خودرو به کجا رسید؟

به گزارش نبض بازار، بالاخره بعد از آمد و رفت‌های طاقت‌فرسا بین مجلس، دولت و بازار، طرح آزادسازی واردات خودرو به تصویب رسید. این خبر نه‌تن‌ها برای واردکنندگان بلکه برای مردم نیز مسرت‌بخش است.

واردات خودرو یکی از چالشی‌ترین مسائل کشور در سال‌های اخیر بوده است. گروهی از فعالان اقتصادی با این موضوع موافق و برخی دیگر مخالف آن هستند. با همه این کش‌وقوس‌ها بالاخره طرح آزادسازی واردات ماشین‌های خارجی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. شرایط قانونی، اجرایی و آیین‌نامه آن نیز ابلاغ رسمی شد. حال باید برای نحوه اجرایی شدن این قانون تا ورود اولین محموله ماشین‌های وارداتی به کشور در آذرماه صبر کنیم.

واردات خودرو دارای شرایط و مراحل خاصی است

مزایای واردات خودرو

طرفدارن آزادسازی واردات این کالای مصرفی بر مزایای این طرح پافشاری می‌کنند:

آرام شدن التهابات بازار خودرو

قدرت انتخاب بالا برای گروه‌های مصرف

در دسترس قرار گرفتن خودرو‌های با کیفیت بالاتر

کاهش ۵۰ تا ۸۰ درصدی قیمت خودرو‌های خارجی

ایجاد فضای رقابتی به دنبال تعادل در عرضه و تقاضا

معایب واردات خودرو

مخالفان طرح نیز بر معایب زیر اصرار دارند:

ایجاد اختلاف نظر میان واردکنندگان و خودروسازان

انحصار قیمت‌گذاری خودرو‌های خارجی از سوی واردکنندگان

آماده نبودن زیرساخت‌های گمرکی برای آزادسازی واردات خودرو

مواردی که مخالفان طرح واردات خودرو بر آن اصرار دارند، کاملاَ منطقی است؛ اما راه‌حل آن بستن مرز‌ها نیست. همچنین که در ادامه می‌بینید مجلس و وزارت صمت تلاش کردند که برای هر کدام از معایب گفته شده یک راه‌حل اجرایی ارائه دهد.

طرح آزاد سازی واردات خودرو

در آبان ماه سال ۱۴۰۰ طرح آزاد سازی واردات ماشین به تصویب رسید. طبق این طرح مجوز واردات ۷۰ هزار خودروی سواری صادر شد. از این تعداد ۵۰ هزار خودروی سواری بنزینی و ۲۰ هزارتای دیگر باید برقی یا هیبریدی باشند. کلیات این طرح به شرح زیر است:

 شرایط واردات خودرو توسط اشخاص حقیقی و حقوقی

هر فرد حقیقی و حقوقی با داشتن شرایط زیر می‌تواند ماشین وارد کند:

واردات در ازای صادرات خودرو

واردات در ازای صادرات خدمات یا قطعات خودرو

واردات در ازای صادرات سایر کالا‌های مرتبط با انواع صنایع نیرو محرکه

طبق این تبصره کالا‌های اشاره شده باید توسط مجلس شورای اسلامی تعیین شود و کد تعرفه آن‌ها نیز مشخص گردد.

مرجع تعیین شاخص کیفیت و میزان مصرف سوخت

مرجع تعیین شاخص کیفیت و میزان مصرف سوخت خودرو‌های وارداتی، وزات صمت است.

 تعداد خودرو‌های وارداتی

طبق این مصوبه تعداد خودرو‌های وارداتی که در هر سال مجوز ورود می‌گیرند براساس باقیمانده تولیدات داخلی و تقاضای موثر در بازار تعیین می‌شود. مرجع تعیین‌کننده آن هم وزارت صمت است.

ممنوعیت واردات برای نمایندگی‌های خودروسازان خارجی

در کلیات طرح واردات خودرو «نداشتن نمایندگی خودروسازان خارجی» قید شده است. در نتیجه نمایندگان برند‌های خارجی قادر به واردات خودرو نیستند.

 خدمات پس از فروش خودرو‌های خارجی

طبق تبصره ۴ هرگونه امکان برای انحصارطلبی نمایندگی برند‌های خارجی برداشته شده است؛ بنابراین وزارت صمت مرجع تعیین‌کننده دستورالعمل‌های مربوط به خدمات پس از فروش ماشین‌های وارداتی است.

 شرایط حمایت از واردکنندگان خودرو

طبق این تبصره واردکنندگانی که برای واردات خودرو، فناوری مربوط به تولید و ساخت آن را به کشور وارد کنند؛ مورد حمایت وزارت صمت قرار می‌گیرند.

 سایر شرایط اختصاصی ماشین‌های وارداتی

مجلس شورای اسلامی قانون ساماندهی صنعت خودرو را در خردادماه ۱۴۰۱ تصویب کرد. طبق این قانون سایر شرایط واردات ماشین به شرح زیر است:

اولویت با ماشین‌های برقی، هیبریدی، کم‌مصرف و ایمن است.

داشتن خدمات پس از فروش از شرایط الزامی واردات خودرو است.

خودروسازان خارجی برند وارداتی، باید در کشور نمایندگی داشته باشند.

کسانی که می‌خواهند به کشور خودرو وارد کنند باید عوارض گمرکی ماشین را بپردازند و گواهی اسقاط خودروی معادل را دریافت کنند.

وزارت صمت مرجع تعیین کننده سقف واردات ماشین است.

مسئله واردات خودرو در قانون طرح ساماندهی، به مدت ۵ سال از تاریخ ابلاغ اعتبار دارد.

شرایط اجرایی شدن طرح آزادسازی واردات خودرو

واردات ماشین‌های خارجی افزون‌بر شرایط قانونی نیاز به شرایط اجرایی شدن هم دارد. در جدیدترین ابلاغ وزارت صمت این شرایط به شرح زیر است:

جدول شرایط خدمات پس از فروش خودرو وارداتی به شرح زیر است:

جزییات آیین‌نامه واردات خودرو در سال ۱۴۰۱

آیین‌نامه مذکور در سوم شهریور ۱۴۰۱ نهایی و اعلام رسمی شد. این آیین‌نامه در ۹ بند تنظیم شده که به شرح زیر است:

بند یکم: در این بند از آیین‌نامه حد قیمتی واردات ماشین مشخص شده است:

ممنوع بودن واردات اتومبیل‌های با قیمت بالای ۲۰ هزار یورو (فوب)

اولویت با خودرو‌های زیر ۱۰ هزار یورو (فوب)

ممنوع بودن تخلیه خودرو بدون ثبت سفارش و تخصیص ارز

محاسبه ارزش گمرکی بر اساس ماده ۱۴ قانون امور گمرگی

بند دوم: در این بند از آیین‌نامه نحوه عرضه خودرو مشخص شده است:

عرضه خودرو صرفا در بازار کالا امکان‌پذیر است.

نرخ سود بازرگانی خودرو‌های وارداتی بر حسب ارزش تعیین می‌شود. مسئولیت تعیین نرخ به عهده کارگروهی از وزارت اقتصاد، سازمان برنامه و بودجه و وزارت صنعت، معدن و تجارت است. مسئولیت این کارگروه با وزارت صمت است.

نرخ سود فروش ماشین از مابه‌التفاوت قیمت پایه با قیمت پایانی در بورس کالا به دست می‌آید. این مبلغ باید عادلانه باشد.

کارگروه مذکور می‌تواند سود‌های حاصل از فروش را مشخص کند. منظور سود بازرگانی علی‌الحساب در زمان ترخیص است. البته این بند سود بازرگانی قطعی در زمان فروش را هم دربر می‌گیرد.

بند سوم: در این بند از آیین‌نامه درباره مشوق‌های سرمایه‌گذاری در تولید خودرو صحبت می‌کند. بند سوم به این واقعیت اذعان دارد که تولید و توسعه خودرو‌های اقتصادی، بدون داشتن مشوق‌های سرمایه‌گذاری امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل وزارتخانه مذکور باید برای تولید ماشین‌های حداکثر ۱۰ هزار یورو، مقدار مشوق‌ها را پیش‌بینی کند. هدایت‌بخشی صنعت خودروسازی کشور از واردات به سمت تولیدات داخلی از دیگر وظایفی است که در این بند به وزارت صمت محول شده است.

بند چهارم: بند چهارم آیین‌نامه مذکور به نحوه سرمایه‌گذاری خارجی در واردات خودرو اشاره دارد. طبق این بند جواز حضور سرمایه‌گذار خارجی در واردات ماشین فقط برای اتومبیل‌هایی است که در حمل‌ونقل عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بند پنجم: بند پنجم آیین‌نامه به محدودیت‌های قانونی مربوط به خودرو‌های مناطق آزاد تجاری- صنعتی پرداخته است. طبق این بند فقط واردات ماشین‌های هیبریدی یا برقی به این نواحی مجاز است. شرکت یا شخص واردکننده باید افزون‌بر واردات، مواردی، چون راه‌اندازی و سرمایه‌گذاری ایستگاه‌های شارژ را تامین کند.

بند ششم: در بند ششم آیین‌نامه سقف منابع ارزی واردات مشخص شده است. این مبلغ نباید از یک میلیارد یورو بیشتر باشد.

بند هفتم: بند هفتم آیین‌نامه به مرجع تامین‌کننده منابع ارزی برای واردات اشاره دارد. طبق این بند منابع مالی مورد نیاز باید از بخش صادرات تامین شود. البته تامین منابع از محل رمز دارایی سرمایه‌گذاری خارجی و سایر منابع ذکر شده یا نشده باید به تایید بانک مرکزی برسد.

بند هشتم: بند هشتم به نحوه تدوین و دستوالعمل اجرایی مصوبه واردات اشاره دارد. طبق این بند موارد زیر باید با همکاری وزارت مذکور و بانک مرکزی تدوین و ابلاغ شوند:

چگونگی تامین و تخصیص ارز

مشخصات فنی

خدمات پس از فروش

انتقال فناوری و تعیین صلاحیت‌های فنی و حرفه‌ای واردکنندگان

بند نهم: بند نهم آیین‌نامه به نحوه ارزیابی عملکرد و گزارش مراحل اجرایی این قانون اختصاص دارد. وزارت سمت موظف است هر ۳ ماه یک بار به دولت گزارش بدهد. این گزارشات باید به ستاد هماهنگی اقتصادی دولت ارائه شود.

گروه‌های واردکننده ماشین

گروه‌های اقتصادی زیر در اولویت واردات خودرو قرار می‌گیرند:

واردکنندگان خودروی اقتصادی

سرمایه‌گذاران خارجی متقاضی ایجاد خط تولید در کشور

متقاضیان خودروی برقی به مناطق آزاد

چه برند‌هایی مشمول قانون واردات خودرو می‌شوند؟

با توجه به محدودیت‌های قانونی و استاندارد‌های آیین‌نامه واردات ماشین، به احتمال زیاد خودرو‌های شاسی بلند مشمول این قانون نمی‌شوند. همچنین قانون مذکور واردات ده برند مطرح دنیا را هم پوشش نمی‌دهد. زیرا اکثر این خودرو‌ها در بازه قیمتی ۲۰ هزار دلار یا بیشتر قرار دارند. اگر هزینه ۳ الی ۴ هزار دلاری حمل‌ونقل و واردات را به آن اضافه کنیم به ۲۳ الی ۲۴ هزار دلار می‌رسد.

بر اساس این استاندارد‌ها احتمالا برند‌های کپچر، رنو و کیا پیکانتو در اولویت واردات قرار می‌گیرند. در جدول زیر می‌توانید برخی از برند‌های احتمالی را که رسانه‌ها منتشر کرده‌اند، مشاهده کنید:

هر چند وزارت صمت اسامی هفت شرکت دارای مجوز برای ورود خودرو به کشور را اعلام کرده است، اما همچنان دبیر انجمن واردکنندگان خودرو معتقد است که امکان ورود خودرو به این زودی مهیا نیست و ترتیبات قانونی کنونی برای ورود خودرو نیز خالی از اشکال نخواهد بود.

از اواخر سال گذشته بود که ماجرای واردات خودرو در فضای اقتصادی ایران طرح گردید. با این حال اعلام جزییات آیین‌نامه‌ای در میانه تابستان نشان داد که ماجرا هنوز از حاشیه ابهام خارج نشده است چرا که ایین‌نامه به عقیده کارشناسان و اهل فن مشکلات متعددی داشت.

دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو با تاکید بر اینکه در تدوین این آیین‌نامه هیچ مشورتی با انجمن واردکنندگان صورت نگرفته می‌گوید: مگر ممکن است کاری بدون مشورت با اهالی این حوزه پیش برود؟