طراحی و راه‌اندازی سامانه‌‌ای هوشمند برای شناسایی و حمایت از ایده‌های برتر کرونایی در کشور

به گزارش نبض بازار  سازمان بسیج مستضعفین، چالش نوآوری و باز کرونا را به عنوان سازوکاری نوآورانه و پربازده برگزار می‌کند که این چالش، یک «مسابقه» با تکیه بر قدرت هوش جمعی در جهت مردمی‌سازی فرایند حل مسائل پدیده کرونا است.

راهکار رایج دستگاه‌ها و سازمان‌ها برای حل مسائل،‌ این است که مهمترین مسائل و نیازهای خود را در قالب پروژه، آن هم معمولا به افراد و گروه‌هایی خاص محول کنند و نتیجه این کار در بسیاری موارد، خروجی‌هایی نه چندان با کیفیت به همراه هزینه‌های هنگفتی است که از بیت‌ المال صرف می‌‌شود. این در حالی است که سازوکار نوآورانه و پربازده چالش تجربیات بسیار موفقی را در کشورها رقم زده است.

در این بین در خبرگزاری فارس میزبان مهدی حقی مسؤول ستاد رشد و نوآوری دانش‌بنیان و محمدرضا آبدار مسؤول دیبرخانه چالش کرونا بودیم  تا گفت‌وگویی در زمینه چالش کرونا و چگونگی کارایی « سامانه کندو » که یکی از استارتاپ‌های تحت حمایت ستاد رشد و نوآوری دانش بنیان است، داشته باشیم که در زیر می‌خوانید.

فارس: درباره چگونگی شکل‌گیری‌ و شروع فعالیت‌تان بگویید 

حقی: بعد از اتفاقاتی که در بحث کرونا افتاد مقام معظم رهبری در نوروز امسال گفتند که تجربه ۴۰ ساله انقلاب‌ نشان داده هر زمانی ما به هر چالشی برخوردیم با تکیه بر قدرت مردم و استعدادهایی که شناسایی کرده‌ایم توانستیم  چالش را حل کنیم. از نظر ما چالش کرونا شبیه چالش‌های دیگری است که از ابتدای انقلاب تا به حال انقلاب با آن روبرو شده و راه‌حل ‌آن نیز اتکا به قدرت هوش و خرد جمعی مردم است.

 با همکاری مجموعه‌ای از حامیان به جمع بندی رسیدیم تا فراخوانی برای ایده‌یابی‌،‌ محصول‌یابی و اقدامات برتر در حوزه بهداشت و درمان، آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی، پیامدهای اقتصادی و مدیریت کلان کرونا  که بعد از این کرونا اتفاق می‌افتد، بدهیم.

اتفاقی که در حال حاضر می‌افتد این  است که مجموعه‌هایی در کشور کرونا را بررسی می‌کنند و محصولی تولید کردند، اقداماتی انجام می‌دهند یا ایده‌هایی دارند که نیازمند حمایت اولیه‌ای است که به ثمر برسد و بر همین اساس باید فضایی فراهم شود که فراخوان و تجمیعی داشته باشند و از این طریق بتوانند با تشکیل تیم، کارهای بزرگتری انجام دهند؛ در برخی موارد  محصول نیازمند این است که یک بازار یا سرمایه اولیه برایش فراهم شود یا به یک مجموعه حامی که متولی اصلی است و از طرفی ممکن است در مجموعه‌ای برخی اتفاقات رخ دهد که سردست گرفتنش منجر به این شود که افراد دیگر هم بتوانند با الگوبرداری همین مدل را در محل و جغرافیای خود محقق کنند و نتایج خوبی دریافت کنند.

در کشور شهرهای بدون کرونا داریم و اقدامات خوبی که در حوزه‌های مختلف اتفاق افتاده است. از نظر کارآمدی انقلاب اسلامی در تلاش است که بتواند با چالش‌ها به درستی برخورد کند و برخورد درست با این چالش‌ها این قابلیتی را دارد که بتوانیم کارآمدی انقلاب اسلامی را به همه نشان دهیم. این جمع‌بندی‌ها ما را به نقطه‌ای رساند که باید محلی داشته باشیم برای تجمیع ایده‌ها و محصولات کنار هم.

فارس: کمی از کار ستاد برایمان بگویید. 

حقی: ستاد رشد و نوآوری در حوزه حکمرانی نرم بنا را بر این دارد که مجموعه‌هایی که قابلیت کمک به فرایند حکمرانی نرم یا تولید محصولات اقتدارآفرین که قابلیت کسب‌وکار دارند و هم ناظر به حل‌ مساله هستند و قابلیت تجاری‌سازی دارند را حمایت کند به طوری که جمع‌آ‌وری و حمایت‌ از این بخش‌ها کار ستاد است.

ما در ستاد به  یک جمع‌بندی رسیدیم و چالش کرونا مسیری از قبیل شناخت‌ مساله، خلق نظریه مساله، گفتمان‌سازی، مطالبه‌گری و اقدام عملیاتی  را تا حل شدن مساله طی می‌کند. مساله باید به خوبی و درستی شناخته شود و راه‌حل‌های نظری آن کشف، احصاء و جمع‌آ‌وری شود.

برخی از راه‌حل‌ها قابلیت اقدام دارند و در مسیر اقدام سردست گرفته می‌شوند و بعضا ممکن است این اقدامات از طریق حاکمیت یا نهادهای مختلف اتفاق بیفتد که گفتمان‌سازی و مطالبه‌گری جزو گام‌های بعدی است که در این مسیر حل مساله اتفاق می‌افتد و سعی کردیم در چنین چالشی مجموعه نهادهای مختلف که مرتبط با محورهای بهداشت و درمان، پیشگیری، مدیریت کلان و سیاستگذاری ، پیامدهای اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی که بعد و حین کرونا است را پای کار بیاوریم و در حال حاضر مجری  برگزاری این چالش ستاد رشد و نوآوری دانش بنیان بسیج با همکاری معاونت علمی بسیج هستند که  چندی پیش سردار سپهر در نشست خبری چالش کرونا اعلام رسمی کردند که چنین چالشی در بسیج اتفاق افتاده است و مجموعه‌های مختلف وزارت بهداشت، وزارت دفاع، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام خمینی (ره)، بنیاد مستضعفان، موسسه خدمات تامین درمان بسیجیان و مجموعه‌های مختلف و تحقیقاتی دانشگاه‌های تهران که مواد ضدعفونی‌کننده برای تشخیص کرونا تولید کرده‌اند، جزو حامیان این چالش هستند.

در حوزه پیامدهای اقتصادی ایده‌پردازی‌هایی صورت گرفته و حدود ۴۰-۳۰ ایده از مجموع دانشگاه های تهران و کل کشور به ما رسیده و بنا را بر این داریم که بستر را وسیع‌تر کنیم تا افراد در هر نقطه‌ای از کشور بتوانند حتی با گوشی خود کار را شروع کنند و محصول، اقدام و ایده خود را ثبت کنند و اساساً این فناوری و مدل ارتباط با بدنه اجتماعی در دنیا مدل نوآوری در برابر مدل نوآوری بسته تلقی می‌شود که مجموعه‌های مختلف یک R&D را کنار خود می‌گذارند و می‌گویند باید تحقیق و توسعه را فقط همانجا انجام دهیم.

در مدل نوآوری باز اساساً باید جمعی از آحاد در خدمت حل مساله قرار گیرند. باید بستری فراهم شود تا عدالت اجتماعی برای حل مساله و به اشتراک قرار گرفتن منابع اتفاق بیفتد. چالش کرونا از سری چالش‌هایی است که بنا داریم در مجموعه ستاد آن را برگزار کنیم به طوری که  مساله را نهادی در میان می‌گذارد و افراد پیرامون آن سعی به ایده‌پردازی می‌کنند و اقداماتشان را به اشتراک می‌‌گذارند به طوری که در کشورهای مشترک مرسوم است و ISI همین کار را می‌کند و مساله را  به اشتراک می‌گذارند و نخبگان را به خدمت می‌گیرند تا مساله خود را حل کند و در این بین نظام انگیزشی هم قرار داده تا آحاد مردم بتوانند مساله را حل کنند.

اگر بنا است همه نخبگان در کشور در خدمت مسائل انقلابی قرار گیرند باید بستری فراهم شود تا مسائل با یک نظام انگیزشی درست و دقیق به اشتراک گذاشته شود و این قابلیت را هم داشته باشد که فردی که می‌خواهد مساله را به اشتراک بگذارد از اطمینان کافی برخوردار باشد و حمایت‌های لازم برای حل مساله صورت بگیرد.

در این ستاد یک تیم داوری و هدایت‌گری را مد نظر قرار داده‌ایم تا محصول،‌ اقدام و ایده‌ای که به دبیرخانه چالش کرونا می‌آیند مسیر درستی را طی کرده باشند و اگر نیاز به اصلاح و هدایت‌گری دارند توسط داوران صورت گیرد تا حمایت از محصول، اقدام درست و هدف‌زنی اتفاق بیفتد و سامانه‌ای زیرساختی تحت عنوان کندو ایجاد شده تا مردم و نخبگان بتوانند مساله خود را به راحتی ثبت کنند.

فارس:  این سامانه اختصاصی است یا همه افراد می‌توانند به آن وارد شوند؟

حقی: همه افراد می‌توانند وارد این سامانه شوند و مساله و جغرافیای خود را ثبت کنند و نیاز نیست که مخاطب خاص باشند و مساله اعم است از مشکل، دغدغه، مساله کلان و یک مساله مفهومی مصداق.

مردم و نخبگان می‌توانند ایده خود را ثبت کنند و بعد پیرامون مساله، ایده، جمع‌سپاری و اقداماتی که برای حل مساله اتفاق می‌افتد بروند و ما زیرساختی را داخل سامانه کندو و چالش کرونا ایجاد کرده‌ایم که هر فردی بتواند ایده و پیشنهاداتش را فارغ از اینکه ایده و محصول است ویدئو و پیوست محتوایی بگذارند و در مورد آن توضیح دهند و می‌توانند بیان کنند به چه میزان نیاز به مشارکت مالی و سرمایه‌گذاری و چگونگی بازپرداخت سرمایه دارند که این فاصله زمانی بازگشت سرمایه و سود حداقلی اتفاق می‌افتد به طوری که این اتفاقات از طریق داورها و همکاران در دبیرخانه چالش کرونا صورت می‌گیرد.

 فارس: سامانه کندو از قبل فعال بوده یا به تازگی فعال شده است؟ 

حقی: درواقع ۸ ماه است که سامانه کندو فعال است و به طور اخص تا به الان رونمایی نشده بود.

فارس: کمی از ماهیت سامانه کندو برایمان بگویید و قبل از شیوع کرونا بیشتر به چه مباحثی پرداخته می‌شد؟ 

حقی: سامانه کندو بستر مجازی برای حل مسائل است که آحاد جامعه می‌توانند مسائل‌ خود را بازگو و در آن مشارکت کنند. هرچه تعداد افراد در مدل جمع‌سپاری بیشتر باشد دقت سامانه بیشتر می‌شود به طوری که سطح تحصیلات و میزان اثرگذاری در این جمع‌سپاری مهم نیست.

با توجه به اینکه همه آحاد و اقشار جامعه می‌توانند به میزان فراگیری مساله وزن دهی کنند اهمیتی که در مراحل بعدی جامعه نخبگانی به مساله می‌دهند بیشتر است و آن مساله از اهمیت بالاتری برخوردار خواهد بود که به عنوان مساله اصلی مطرح می‌شود و نسبت مسائل با یکدیگر در سامانه کندو مشخص می‌شود. زمانی که فردی در سیستان و بلوچستان درباره محیط زیست مساله‌ای ثبت می‌‌کند و با فردی که در تبریز موضوع محیط زیست را به عنوان مساله ثبت می‌کند و با وجود یکسری فیلدها نسبت این مسائل با هم مشخص می‌شود و شبکه مسائل احصا می‌شود.

شبکه مسائل این قابلیت را دارد که هر فردی مساله ثبت کند، ضمن اینکه سامانه کندو سامانه ایده‌ هم داریم و افراد می‌توانند حول مساله‌ای که ثبت شده یا از طریق خودشان ثبت می‌شود ایده‌پردازی کنند و این ایده‌ها به اشتراک گذاشته شوند.

سامانه‌ای هم تحت عنوان نخبگان داریم و افرادی که قابلیت داوری و هدایت‌گری دارند در آن ثبت نام و وضع‌دهی می‌کنند و درواقع به ایده‌ها و مسائل ارزش‌گذاری می‌کنند. ذیل سامانه کندو، سامانه تامین قرار دارد که قابلیت جمع‌سپاری مالی حول ایده‌ها مبتنی بر مسائل ثبت شده را دارد.

و درنهایت برای حال مساله «کندو بانگ» و «کندو پین» را داریم؛ در اینجا کندو بانگ یعنی فریاد و در این بین برای حل برخی از مسائل نیازمند ایجاد کمپین هستیم که کندو بانگ این قابلیت را ایجاد می‌کند. کندوپین هم محلی برای تجمیع محصولاتی است که ممکن است از قبل وجود داشته باشند و برخی از افراد این محصول را می‌بینند و حول چنین مساله‌ای می‌روند که ایده آن وجود دارد و نیازی به ایده‌پردازی ندارند تا به راحتی بتوانند از چنین مواردی سوء استفاده کنند. مشکل عمده ما در کشور این است که  به دنبال کارهای موازی می‌رویم و نمی‌دانیم حول این کارها و مسائل چه کسانی در حال تلاش و فعالیت هستند.

فارس: آیا چنین سامانه‌ای جای دیگری از کشور هم وجود دارد؟

حقی: خیر؛ در کشور مشابه این سامانه را نداریم. امکان دارد در بخش‌هایی باشند و فقط قابلیت دریافت مسائل را داشته باشند یا فقط قادر به دریافت ایده باشند ولی اینکه جمیع اینها را در کنار هم داشته باشیم، وجود ندارد یا شبکه مسائل احصا شود نیز نداریم که شبکه مسائل در اختیار همه قرار نگیرد به طوری که این شبکه احصاء و شبکه مسائل قابلیت اصلی فرعی کردن مساله را به ما می‌دهد.

زمانی که با چنین سامانه‌هایی روبرو هستیم امکان دارد  به یکباره ۱۰ هزار، ۱۰۰ هزار یا یک میلیون مساله در بازه محدودی به ما مراجعه کنند و خود سامانه به نسبت فراگیری و فیلدهایی که قرار داده به ما اطلاع بدهد که شبکه مطالبات مردمی اساساً چیست.

فارس: آیا این سامانه می تواند تمام اطلاعات ورودی را در لحظه ببیند؟

حقی: اکثر اوقات این افراد هستند که مشخص می‌کنند مطالب‌شان به اشتراک گذاشته شود یا نه. زمانی است که فرد انتخاب می‌کند که همه مساله را ببینند و مواقعی هم می‌گویند که فقط کندو مساله را ببیند و حل کند.

فارس: در حال حاضر جامعه نخبگانی ترس از این دارند که ایده‌های خود را مطرح کنند و ایده‌ سریع کپی‌برداری شود برای چنین کاری چه تدبیری اندیشیده‌اید؟ 

حقی: در اصل نوآوری همین است، در فضای پایان‌نامه و امثال این اگر بخشی از پروپزال که کلیت کار را مطرح کند و نمای کلی از آن داده شود، مشکلی پیش نمی‌آید، اما جایی است که شما می‌گویید این بخش‌ها را به راحتی نمی‌خواهم منتشر کنم و مهم  است که این نقطه اصلی کار و مزیت رقابتی اساساً‌ همین نقطه است. فرد در این رابطه به ما بیان می‌کند کلیت و قابلیتی برای حل مساله دارم و نمی‌خواهم به اشتراک گذاشته شود و ما در این زمینه با او ارتباط برقرار می‌کنیم  تا او نیز بتواند به ما اعتماد کند و از قابلیت‌های طرح مورد نظرش برایمان بگوید و پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهیم تا به مرکز مورد نظر وصل شود و ایده و طرح خود را به صورت کامل و جامع مطرح کند.

فارس: آیا برای بخش مالی این ایده‌ها برنامه‌هایی در نظر گرفته شده است؟

حقی: جوایزی برای نفرات برتر که ایده ارائه داده‌اند در نظر گرفته شده است. دسته‌ای از اقدام و محصول وجود دارد و ایده هم باید قابلیت تجاری‌سازی داشته و مبتنی بر حل مساله باشد. علاوه بر قابلیت تجاری سازی قابلیت مبتنی بر حل مساله باید بتوانند مسیر را با هدایت‌گری‌های ما طی کنند و به نقطه مشخصی برسند و با توجه به شاخص‌ها ایده‌ها منجر به محصول شود و ایده‌ها و محصولات فناوری که این شاخصه‌ها را داشته باشند در مسیر داوری قرار می‌گیرند.

فارس: محصولات باید تولید شده باشند یا نه؟

حقی: این افراد باید نمونه اولیه را داشته باشند و بگویند که آمادگی تولید دارند، اگر نمونه اولیه وجود نداشته باشد در حد ایده است و نمی‌توان گفت جزو محصول یا  اقدامات برتر قرار داد که بگویند ما با این اقدام موفق شدیم مزیتی برای انقلاب و کشور ایجاد کنیم که براساس  شاخص‌های مدنظر ما سعی کنیم اینها را در مسیر داوری و جوایز قرار دهیم.

محصولات و ایده‌ها به شبکه حامیانی که به چالش کرونا مرتبط می‌شوند متصل می‌شوند به طوری که مبتنی بر هر کدام از محورها، شبکه حامیان متناسب با موضوع به آن مرتبط می‌شوند. مجموعه هایی که در حوزه های بهداشت و درمان، مدیریت کلان و سیاستگذاری، طرح‌هایی که در طرح مدیریت کلان فعال هستند و بحث اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی را داریم که این مجموعه‌ها می‌توانند از محصولات و ایده ها حمایت کنند و ما نیز پیگیری می‌کنیم تا منجر به نتیجه شود.

فارس: این حامیان خصوصی هستند یا از نهادها و ارگان‌های دیگر مثل وزارت علوم،‌ وزارت بهداشت و امثال اینها هستند؟

حقی: حدود ۳۰ مجموعه مختلف خصوصی و غیرخصوصی از جمله این حامیان هستند و بنا را بر حمایت گذاشته‌اند و از نهادهای غیرخصوصی اعم از وزارت بهداشت و وزارت دفاع که برخی از مسائل جز با پای کار‌ آمدن این نهادها حل نمی‌شود.

برخی از شرکت‌های خصوصی در این حوزه فعال هستند، شرکت‌های دانش‌بنیان مجموعه‌هایی هستند که زیرساخت‌های لازم دانش‌بنیانی را دارند و وارد مرحله‌ای می‌شویم که زیرساخت‌های دورکاری و زیرساخت‌های مناسب این فضا و جاهایی که بتوانند زیرساخت ICT و IT  تحقق  محصولات را فراهم کنند از جمله جاهایی هستند که باید مورد حمایت قرار گیرند.

فارس: آقای آبدار درباره محورها و موضوعات برایمان بگویید.

آبدار: از کارشناسان، کسب‌وکارهای نوپا و دانش‌بنیان‌ها، دانشگاهیان، ذی‌نفعان و عموم مردم درخواست می‌کنیم تا ایده‌های مبتکرانه، محصولات نوآورانه و نیاز محور، اقدامات در حال  اجرای خود را در سامانه کندو ثبت کنند.

فارس: محورها باید بر چه مبنایی باشند؟ 

آبدار: بهداشت و درمان،  پیشگیری، مدیریت کلان و سیاستگذاری، پیامدهای اقتصادی، تامین کالاهای اساسی و خودکفایی، آسیب‌های اجتماعی و روانی، نحوه حمایت از اقشار ضعیف و محروم، نحوه مواجهه با آسیب‌های روانی ناشی از چالش کرونا از جمله محورها در چالش کرونا هستند.

فارس: بر چه مبنایی جوایز را تعیین می‌کنید؟

آبدار: ارزیابی توسط گروه داوری و اهدای جوایز به نفرات و گروههای منتخب صورت می‌گیرد که براساس محور ایده، محصول یا خدمت و محور اقدام صورت می‌گیرد. در روش اول سه ایده، سه محصول و سه اقدام برتر جایزه دریافت می‌کنند.

در روش دوم چالش نوآوری باز کرونا، از شبکه حامیان قدرتمندی برخوردار است؛ تمامی پیشنهادات ثبت شده با توجه به حوزه فعالیت هر حامی، گروه‌بندی شده و مورد بررسی قرار می‌گیرد که شامل سرمایه‌گذاری و مشارکت، ارائه تسهیلات، تامین زیرساخت و تامین سرمایه در گردش است.

فارس: حامیان چه گروه‌هایی هستند؟

آبدار: بنیاد تعاون بسیج، سازمان بسیج مستضعفین - معاونت علمی بسیج ، سازمان بسیج دانشجویی، شبکه سه صدا و سیما، ستاد اجرای فرمان حضرت امام (ره)، بنیاد مستضعفان، وزارت بهداشت، وزارت دفاع، همراه اول، کمیته امداد، دانشگاه‌ آزاد، سازمان بسیج اساتید، بسیج جامعه پزشکی و بسیج اصناف از جمله حامیان ما هستند.