نوسان دلار در بازار خودرو/ خودروهای ایرانی چقدر ارزبری دارند؟
به گزارش نبض بازار- رشد ۳۶ درصدی نرخ ارز آزاد در کمتر از سه ماه و احتمال تغییر مبنای تأمین ارز خودروسازان به تالار دوم، زنگ خطری جدی برای بازار خودرو محسوب میشود. چنین تغییری میتواند هزینههای تولید را تا ۶۰ درصد افزایش دهد و زمینهساز جهش تازهای در قیمت خودروهای داخلی شود.
رشد ۳۶ درصدی دلار در سه ماه
بر اساس دادههای منتشر شده، نرخ ارز آزاد در ابتدای تیرماه سال جاری حدود ۸۲ هزار و ۸۷۰ تومان برآورد میشد. اکنون و در فاصلهای کوتاه، این عدد به ۱۱۳ هزار تومان رسیده است؛ رشدی معادل ۳۶ درصد در کمتر از سه ماه. چنین جهشی، نهتنها بازار ارز بلکه سایر بازارها از جمله خودرو را نیز در معرض شوک قرار داده است. به باور کارشناسان، بازار خودرو به دلیل وابستگی مستقیم به قطعات وارداتی و همچنین قیمتگذاریهای حساس به نرخ ارز، یکی از نخستین بخشهایی است که تغییرات نرخ دلار را در خود منعکس میکند.
یکی از نکات کلیدی در این میان، محل تأمین ارز خودروسازان است. در ابتدای تیرماه، خودروسازان ارز مورد نیاز خود را از تالار اول مرکز مبادله ارز و طلا، با نرخ حدود ۷۰ هزار و ۷۴۰ تومان تأمین میکردند. این موضوع باعث میشد فشار کمتری از سمت بازار آزاد بر صنعت وارد شود. حالا با نوسان قیمت ارز، قیمتهای نجومی در بازار شنیده میشود که مشخص نیست در چه سطحی از قیمت بازار را به ثبات خواهد رساند.
ارزبری خودرو؛ واقعیت یا بهانه؟
یکی از بحثهای قدیمی در اقتصاد ایران، میزان واقعی ارزبری خودروهای داخلی است. خودروسازان معمولاً بخش قابلتوجهی از قطعات و مواد اولیه خود را وارد میکنند و همین امر نیاز آنها به ارز را توجیه میکند. اما منتقدان میگویند سهم ارزبری برخی خودروها کمتر از آن چیزی است که خودروسازان عنوان میکنند و شرکتها با بزرگنمایی این مسئله تلاش دارند افزایش قیمتها را موجه نشان دهند.
به طور کلی وانت ۱۴۱ نزدیک ۱۲۵۰ دلار، کوییک ۱۷۵۰ دلار، ساینا ۳۶۰۰ دلار و شاهین ۴۰۰۰ دلار ارزبری دارد. در محصولات ایران خودرو نیز سمند، پارس سال، ۲۰۷ دستی و رانا ۲ تا ۳ هزار دلار ارزبری دارد.
به اعتقاد کارشناسان مستقل، حتی اگر ارزبری خودروها کمتر از ادعای رسمی باشد، باز هم جهش نرخ ارز تأثیری مستقیم بر قیمت نهایی خواهد داشت؛ زیرا بسیاری از مواد اولیه، قطعات الکترونیکی و حتی تکنولوژی مورد استفاده در خطوط تولید، از خارج کشور تأمین میشود.
تأثیر بر بازار و مصرفکنندگان
بازار خودرو در ایران به شدت به تغییرات روانی حساس است. صرفنظر از میزان واقعی افزایش هزینههای تولید، خبر تغییر نرخ ارز مبنای خودروسازان کافی است تا انتظارات تورمی در بازار شکل بگیرد. تجربه نشان داده است حتی پیش از اعمال واقعی تغییرات، دلالان و واسطهها قیمتها را افزایش میدهند و همین موضوع فشار روانی سنگینی بر مصرفکنندگان وارد میکند.
در عمل، خانوادههایی که در انتظار خرید خودرو هستند، با هر بار افزایش نرخ ارز، توان خریدشان کاهش مییابد. این شرایط موجب شده خودرو از یک کالای مصرفی به نوعی دارایی سرمایهای تبدیل شود؛ کالایی که مردم آن را نه فقط برای استفاده روزمره، بلکه بهعنوان راهی برای حفظ ارزش پول خود میخرند.
سیاستگذاری دولت
در چنین شرایطی نگاهها بیش از هر زمان دیگری به سیاستگذاران اقتصادی و دولت دوخته شده است. نحوه مدیریت منابع ارزی، تعیین مبنای قیمت ارز برای صنایع مختلف و بهویژه خودروسازی، میتواند مسیر آینده بازار خودرو را مشخص کند. اگر دولت بتواند با تثبیت شرایط ارزی و تأمین پایدار منابع، هزینههای تولید را کنترل کند، احتمالاً میتوان از جهش دوباره قیمت خودرو جلوگیری کرد.
از سوی دیگر، اصلاح ساختار صنعت خودرو و کاهش وابستگی به واردات قطعات، از جمله راهکارهای بلندمدتی است که بارها مطرح شده، اما کمتر به اجرا رسیده است. کارشناسان معتقدند تا زمانی که این صنعت بهشدت وابسته به ارز خارجی باشد، هر شوک ارزی بهسرعت به گرانی خودرو منجر خواهد شد.