زنگ خطر بدهی در بترانس/ نقدینگی فدای مطالبات ایران ترانسفو شد
به گزارش نبض بازار-شرکت ایران ترانسفو، با نماد بورسی بترانس، در حالی صورت وضعیت مالی و عملکرد مقداری خود را در سامانه کدال منتشر کرده که تصویری از یک سازمان رو به رشد، اما با ریسکهای نقدینگی و بدهی فزاینده را به نمایش میگذارد. تحلیل ارقام کلان صورت وضعیت داراییها (ترازنامه) در مقایسه با دوره مشابه سال قبل (که احتمالاً پایان سال مالی قبل یا یک دوره ششماهه/نهماهه است)، حاکی از یک گسترش محسوس در مقیاس مالی شرکت است که لزوماً مترادف با افزایش پایداری و قدرت عملیاتی نیست. مجموع داراییهای شرکت با یک جهش قابل ملاحظه از ۱،۱۸۰ میلیارد و ۲۶۶ میلیون ریال در دوره گذشته به ۱،۸۴۸ میلیارد و ۳۴۹ میلیون ریال در دوره جاری رسیده که نشاندهنده رشد اسمی ۵۶.۶ درصدی در ترازنامه است. این میزان افزایش در داراییها، خود به تنهایی مستلزم بررسی عمیق ساختار این داراییها و چگونگی تأمین مالی آنها از محل بدهی یا حقوق مالکانه است.
در بخش عملیاتی، شرکت توانسته است حجم تولید خود را در گروه ترانسفورماتور (مگاولت آمپر) از ۹،۵۵۹ واحد در دوره قبل به ۱۰،۵۸۱ واحد در دوره کنونی ارتقا دهد که یک رشد ۱۰.۷ درصدی در تولید را نشان میدهد. در بخش پستهای برق، این رشد کمی تولید محسوستر بوده و از ۴،۰۰۸ واحد به ۴،۲۱۳ واحد افزایش یافته است. این عملکرد مقداری در بخش فروش نیز خود را نشان داده؛ بهطوریکه حجم فروش ترانسفورماتورها از ۷،۲۴۸ واحد به ۸،۷۴۱ واحد و پستهای برق از ۳،۳۶۵ واحد به ۴،۱۲۹ واحد رسیده است. افزایش تولید و فروش مقداری، در کنار عملکرد ریالی که پیشتر بررسی شد، نشاندهنده یک دوره پرتلاش برای بهرهبرداری از ظرفیتها بوده، هرچند که فاصلهای بین تولید و فروش همچنان وجود دارد که به موجودی انبار اضافه خواهد شد.
ریسکهای پنهان در ساختار داراییهای جاری
با وجود رشد کلی داراییها، تمرکز بر کیفیت داراییهای جاری، زنگهای هشدار جدی را به صدا در میآورد. داراییهای جاری، که نشانگر نقدشوندگی کوتاهمدت شرکت است، شاهد یک تحول نامتوازن بودهاند. حسابهای دریافتنی تجاری و غیرتجاری شرکت از رقم ۴۳۱ میلیارد و ۶۹۱ میلیون ریال در دوره گذشته، به ۷۷۲ میلیارد و ۹۹۰ میلیون ریال در دوره جدید افزایش یافته که رشد خیرهکننده ۷۹ درصدی را نشان میدهد. این جهش در دریافتیها، در حالی است که موجودی نقد و معادلهای آن تنها با یک رشد محدود، از ۳۲ میلیارد و ۱۵۴ میلیون ریال به ۳۵ میلیارد و ۴۶۳ میلیون ریال رسیده است. این ساختار، یک ریسک عملیاتی جدی را به شرکت تحمیل میکند: رشد فروش اعتباری و تمرکز داراییها در دست مشتریان به جای خزانه شرکت. این امر نه تنها نقدینگی را به شدت تحت فشار قرار میدهد، بلکه نشاندهنده ضعف در چرخه وصول مطالبات و افزایش ریسک مطالبات سوخت شده است؛ وضعیتی که با توجه به بزرگ مقیاس بودن پروژهها و مشتریان دولتی، میتواند به یک بحران نقدینگی تبدیل شود.
در همین راستا، موجودی کالای شرکت نیز از ۶۴۷ میلیارد و ۰۲۵ میلیون ریال به ۸۸۴ میلیارد و ۹۴۲ میلیون ریال افزایش یافته که نشان از رشد ۳۶.۷ درصدی دارد. گرچه این افزایش موجودی میتواند ناشی از تورم در ارزش نهادههای تولید باشد، اما در کنار افزایش دریافتیها، نشان میدهد که بخش قابل توجهی از داراییهای جاری شرکت به جای نقدینگی، درگیر فرآیندهای طولانیمدت (تولید و سپس وصول) شده است.
فشار بدهیها و سرمایهگذاری پرریسک در داراییهای ثابت
در بخش داراییهای غیرجاری، شاهد افزایش قابل توجه در بخش اموال، ماشینآلات و تجهیزات هستیم. این داراییها از ۵۶۹ میلیارد و ۷۲۶ میلیون ریال به ۶۷۴ میلیارد و ۵۱۰ میلیون ریال افزایش یافتهاند که یک سرمایهگذاری قابل ملاحظه در بخش ثابت و زیرساختی با رشد ۱۸.۳ درصدی را نشان میدهد. این اقدام، گرچه نشان از خوشبینی مدیریت به آینده عملیاتی و افزایش توان تولید در بلندمدت دارد، اما همزمان، فشار مضاعفی را بر جریانهای نقدی فعلی وارد میکند.
در تحلیل تأمین مالی این داراییها، باید نگاهی انتقادی به ساختار بدهیها و حقوق مالکانه داشت. مجموع بدهیهای شرکت با یک رشد فزاینده از ۷۳۴ میلیارد و ۵۱۰ میلیون ریال به ۱،۰۶۱ میلیارد و ۰۴۸ میلیون ریال رسیده است که بیانگر افزایش ۴۴.۴ درصدی در بار مالی شرکت است. این افزایش بدهیها، بهطور خاص در پرداختنیهای تجاری و غیرتجاری جاری بسیار مشهود است؛ جایی که پرداختنیها از ۱۵۴ میلیارد و ۶۷۷ میلیون ریال به ۳۱۵ میلیارد و ۹۲۰ میلیون ریال رسیده و بیش از ۱۰۰ درصد رشد کرده است. این امر، نشاندهنده اتکای شدید شرکت به تأمین مالی کوتاهمدت از طریق اعتبار تأمینکنندگان و تأخیر در پرداخت تعهدات جاری است؛ وضعیتی که در کنار ضعف نقدینگی حاصل از تجمع مطالبات، ریسک ورشکستگی یا مشکلات حقوقی در تسویه تعهدات را در کوتاهمدت افزایش میدهد.
حقوق مالکانه؛ سود انباشته، میراث نجاتبخش
در مقابل افزایش بدهیها، حقوق مالکانه شرکت نیز با یک جهش خیرهکننده از ۴۴۵ میلیارد و ۷۵۵ میلیون ریال به ۷۸۷ میلیارد و ۳۰۰ میلیون ریال افزایش یافته است. این رشد عمده، مدیون بخش سود انباشته شرکت است. سود انباشته شرکت از ۱۰۰ میلیارد و ۵۶۴ میلیون ریال به ۳۰۵ میلیارد و ۵۸۱ میلیون ریال افزایش یافته که خود گواهی بر عملکرد قوی شرکت در بخش سودآوری در دورههای اخیر است. این رشد سود انباشته، نقش میراثدار را برای شرکت ایفا کرده و توانسته است نسبت بدهی به حقوق مالکانه (Debt-to-Equity Ratio) را در یک محدوده قابل کنترل حفظ کند، هرچند که نسبت بدهی همچنان بالا است.
از منظر تحلیل سرمایه، سرمایه ثبت شده شرکت در دو دوره مالی ثابت و برابر با ۵۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال باقی مانده است. این ثبات در سرمایه رسمی، در برابر رشد فزاینده سود انباشته و حجم عملیات، نشان میدهد که شرکت برای جذب سرمایه جدید یا تبدیل سود انباشته به سرمایه، اقدام اساسی نکرده و به حفظ ساختار فعلی اکتفا نموده است.
نقدینگی فدای توسعه
صورت وضعیت داراییهای «بترانس» نشان میدهد که شرکت در حال انجام یک توسعه تهاجمی است که هزینه آن را با کاهش شدید نقدینگی و افزایش ریسک بدهی کوتاهمدت پرداخت میکند. با وجود رشد مقداری تولید و انباشت سود قوی در حقوق مالکانه، دو نگرانی اصلی وجود دارد:
۱. بحران نقدینگی: نسبت قابل توجهی از داراییهای جاری در حسابهای دریافتنی حبس شده و همزمان، پرداختنیهای تجاری بیش از دو برابر شده است. این ساختار، شرکت را در برابر هرگونه تأخیر ناگهانی در وصول مطالبات یا رکود اقتصادی، بسیار آسیبپذیر میکند. ۲. پایداری ساختار مالی: اتکای شدید به بدهیهای جاری برای تأمین مالی توسعه (که در رشد داراییهای ثابت و موجودیها مشهود است)، یک استراتژی پرریسک است. اگر سرعت وصول مطالبات به سطح سرعت افزایش پرداختنیها نرسد، شرکت با چالش جدی در ایفای تعهدات کوتاهمدت مواجه خواهد شد.
بهطور خلاصه، بترانس همچنان یک شرکت با ظرفیتهای عملیاتی بالا است که سودآوری خود را در بخش سود انباشته به خوبی حفظ کرده، اما مدیریت نقدینگی و ریسکهای بدهی آن در شرایط مطلوبی قرار ندارد و نیازمند یک بازنگری فوری در سیاستهای اعتباری و وصول مطالبات است تا جهش مقداری و ریالی، به ورطه بحران نقدینگی سقوط نکند. این شرکت در حال حاضر، بیشتر یک غول "قوی و سنگین" است تا یک شرکت "چابک و نقد".