سنگینی آوار «زیان انباشته» بر دوش رایتل؛ آیا سودسازیهای اخیر توان جبران مافات را دارد؟
به گزارش نبض بازار- اگرچه رایتل در صورت سود و زیان سال ۱۴۰۲، سود خالص گزارش کرده است، اما این سود در برابر کوه زیانهای تلنبار شده از سالهای قبل، ناچیز به نظر میرسد. طبق صورت وضعیت مالی تلفیقی، زیان انباشته گروه در پایان سال ۱۴۰۲ مبلغ ۸،۹۷۹ میلیارد ریال (حدود ۹۰۰ میلیارد تومان) بوده است.
کوه یخ زیان انباشته: ۹۰۰ میلیارد تومان ضرر انباشته
در شرکت اصلی نیز وضعیت مشابه است و زیان انباشته به ۸،۲۲۱ میلیارد ریال میرسد. وجود چنین زیان انباشتهای در ترازنامه یک اپراتور که بیش از یک دهه از فعالیتش میگذرد، نشاندهنده سالها عملکرد ضعیف، سرمایهگذاریهای فاقد بازده و ناتوانی در کسب سهم بازار مناسب بوده است.
این زیان انباشته، مانند یک ترمزدستی کشیده، مانع از تقسیم سود واقعی میان سهامداران (سازمان تأمین اجتماعی و بیمهشدگان) میشود. در واقع، تا زمانی که این حفره ۹۰۰ میلیارد تومانی پر نشود، سودی که رایتل در سالهای ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ میسازد، صرفاً صرف «صاف کردن بدهیهای گذشته» میشود و نه توسعه شبکه یا پرداخت سود سهام.
ساختار سرمایه نامتوازن؛ شرکت با «بدهی» اداره میشود
تحلیل نسبتهای مالی رایتل در پایان سال ۱۴۰۲ نشان میدهد که این شرکت به شدت به منابع استقراضی و بدهی متکی بوده است. بخش عمدهای از داراییهای شرکت، نه از محل حقوق صاحبان سهام، بلکه از محل ایجاد بدهی تأمین شده است.
وقتی شرکتی با زیان انباشته سنگین مواجه است، نسبت مالکانه آن کاهش مییابد و ریسک مالی آن بالا میرود. این وضعیت باعث میشود که رایتل برای تأمین نقدینگی مورد نیاز جهت توسعه شبکه (که در صنعت مخابرات بسیار سرمایهبر است)، با مشکل مواجه شود و ناچار به استقراض بیشتر با نرخهای بهره بالاتر گردد، که خود این چرخه، هزینههای مالی را افزایش داده و سودآوری آتی را میبلعد.
سودسازی شکننده یا پایدار؟
نکته قابل تأمل دیگر، کیفیت سودی است که رایتل در سال ۱۴۰۲ گزارش کرده است. در گزارش حسابرس (بند ۶) به شناسایی ۴،۵۳۸ میلیارد ریال درآمد غیرعملیاتی از محل «ضبط ضمانتنامه شرکت ZTE» اشاره شده است.
این درآمد ۴۵۰ میلیارد تومانی، یک درآمد «غیرتکرارپذیر» و ناشی از یک دعوای حقوقی و فسخ قرارداد است، نه حاصل عملیات اصلی فروش سیمکارت و دیتا. اگر این درآمد یکباره را از صورتهای مالی حذف کنیم، سود خالص عملیاتی رایتل به شدت کاهش مییابد. در سال ۱۴۰۴، که دیگر خبری از ضبط ضمانتنامههای چند صد میلیاردی نیست، آیا رایتل توانسته است با تکیه بر درآمدهای عملیاتی خود، روند سوددهی را حفظ کند؟ یا اینکه با حذف این درآمدهای اتفاقی، دوباره به مدار زیاندهی بازگشته است؟
بدهیهای احتمالی و ریسک نقدینگی
ترکیب «زیان انباشته سنگین» با «بدهیهای احتمالی مالیاتی» (که در سوژه اول به آن اشاره شد)، وضعیت نقدینگی شرکت را در سالهای ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ به شدت شکننده میکند. اگر سازمان امور مالیاتی بدهیهای معوق را در این سالها وصول کرده باشد، خروج نقدینگی ناشی از آن، ضربه دیگری بر پیکر نحیف مالی رایتل وارد کرده است.
نتیجهگیری:
رایتل در سال ۱۴۰۲، اگرچه روی کاغذ سودده شد، اما این سوددهی زیر سایه سنگین ۹۰۰ میلیارد تومان زیان انباشته و درآمدهای غیرعملیاتی یکبار مصرف قرار داشت. امروز در سال ۱۴۰۴، سهامداران باید هوشیار باشند و فریب سودهای مقطعی را نخورند. مطالبه اصلی باید بر محور «کاهش زیان انباشته»، «اصلاح ساختار سرمایه» و «سودآوری عملیاتی پایدار» باشد. تا زمانی که زیان انباشته صفر نشود، رایتل همچنان یک بیمار اقتصادی در حال بهبود است، نه یک بنگاه اقتصادی سلامت.