عملکرد سه ماهه بانک سامان: درآمدها رشد کرده، اما ریسک ارزی نگرانکننده است
به گزارش نبض بازار-بانک سامان طی سه ماه نخست سال مالی ۱۴۰۴ موفق شد کل درآمدهای عملیاتی خود را به ۲۴۲ هزار میلیارد ریال برساند، که بیشترین سهم آن از تسهیلات اعطایی و درآمدهای کارمزدی حاصل شده است. درآمد کارمزدی بانک با رشد به ۲۰ هزار میلیارد ریال همراه بوده، اما همچنان نسبت به حجم کل درآمدها سهم کمی دارد و نشاندهنده وابستگی شدید بانک به بخش اعتباری است. با وجود این رشد، بررسی دقیق نشان میدهد که ضعفهای اساسی در مدیریت تسهیلات و خرید و فروش ارز، بانک را در معرض ریسکهای جدی قرار داده است.
افزایش تسهیلات: رشد پرریسک و کاهش کیفیت
تسهیلات اعطایی بانک سامان طی سه ماهه اول با ۴۵ هزار میلیارد ریال افزایش همراه بوده است. بیشترین سهم رشد مربوط به مرابحه با مانده ۱،۶۱۸ هزار میلیارد ریال و مشارکت مدنی با مانده ۵۴۳ هزار میلیارد ریال است. در مقابل، بخشهایی مانند فروش اقساطی و جعاله با کاهش یا منفی شدن وصولیها مواجه شدهاند. برای مثال، فروش اقساطی طی یک ماه اخیر با کاهش ۳،۶۴۹ میلیارد ریالی مواجه شده است و برخی اقلام وصولی منفی گزارش شدهاند، که نشاندهنده ضعف در سیستم مدیریت ریسک اعتباری و کنترل وصول اقساط است.
این وضعیت، به ویژه در شرایط تورمی و نوسانات بازار، میتواند باعث افزایش نکول تسهیلات و فشار بر نقدینگی بانک شود و توانایی بانک در ارائه تسهیلات به مشتریان را محدود کند.
تسهیلات ارزی: نقطه ضعف عمده بانک
یکی از جدیترین چالشهای بانک سامان، مدیریت تسهیلات ارزی است. بررسی دادهها نشان میدهد که تسهیلات ارزی با کاهش ۵ هزار میلیارد ریالی مواجه شده، در حالی که سپردههای ارزی بانک رشد قابل توجهی داشتهاند. این موضوع نشان میدهد که بانک قادر نبوده است منابع ارزی جذبشده را به شکل کارآمد به مشتریان تخصیص دهد.
کاهش تسهیلات ارزی در شرایطی که سپردههای کوتاهمدت و بلندمدت ارزی رشد محدود یا منفی دارند، میتواند موجب فشار بر ترازنامه و کاهش نقدینگی ارزی شود. همچنین این وضعیت ریسک ناشی از نوسانات نرخ ارز و عدم تطابق داراییها و بدهیهای ارزی را افزایش میدهد. بانک اگر نتواند برنامهریزی دقیق و پوشش ریسک مناسب برای بازار ارز داشته باشد، ممکن است زیانهای هنگفتی متحمل شود.
سپردههای ارزی: رشد محدود و فشار بر تخصیص منابع
کل سپردههای بانک سامان در پایان شهریور به ۳،۸۲۱ هزار میلیارد ریال رسید، اما سهم سپردههای ارزی به نسبت کل پایین است. سپردههای کوتاهمدت ارزی با رشد ۱،۱۰۸ میلیارد ریالی به ۳۴۳ هزار میلیارد ریال رسید، در حالی که سپردههای بلندمدت ارزی هیچ افزایشی نداشتهاند. این وضعیت باعث میشود بانک در اعطای تسهیلات ارزی با محدودیت مواجه شود و نتواند از رشد نقدینگی ارزی خود بهرهبرداری کند.
به علاوه، کاهش تسهیلات ارزی و عدم تطابق با رشد سپردههای ارزی، بانک را در معرض ریسک نرخ ارز و کاهش درآمدهای آتی قرار داده است. بدون اصلاح این ساختار، بانک ممکن است مجبور شود برای تامین نیازهای ارزی، از منابع ریالی استفاده کند که هزینههای اضافی برای بانک ایجاد میکند.
سرمایهگذاریها: محافظهکارانه و با ریسک محدود
سرمایهگذاریهای بانک سامان در اوراق بدهی و سهام طی سه ماهه اول سال محدود بوده است. سرمایهگذاری در اوراق بدهی تنها ۸۲۹ میلیارد ریال افزایش یافته و به ۱۲۳ هزار میلیارد ریال رسیده است، در حالی که سرمایهگذاری در سهام با رشد ۵ هزار میلیارد ریالی به ۵۷ هزار میلیارد ریال محدود شده است.
این وضعیت نشان میدهد بانک هنوز تمرکز زیادی بر تسهیلات اعتباری دارد و تنوع سرمایهگذاریهایش کم است. در شرایط نوسانات بازار ارز و نقدینگی، محدودیت در تنوع سرمایهگذاریها میتواند بانک را آسیبپذیر کند و فشار بر درآمدهای عملیاتی را افزایش دهد.
هزینهها و سود سپردهها: فشار بر نقدینگی
هزینههای بانک نیز قابل توجه است؛ هزینه سود سپردهها بالغ بر ۲۱۷ هزار میلیارد ریال و هزینه کارمزد حدود ۱۱ هزار میلیارد ریال گزارش شده است. در حالی که هزینههای مالی بانک تنها ۲ هزار میلیارد ریال است، فشار ناشی از نرخ بالای سود سپردهها و کاهش کیفیت وصول تسهیلات میتواند نقدینگی بانک را محدود کرده و ریسک تامین منابع برای تسهیلات ارزی را افزایش دهد.
نقد جدی به مدیریت ارز و ریسک ارزی
ضعف اصلی بانک سامان در سه ماه نخست سال، مدیریت خرید و فروش ارز و تخصیص منابع ارزی بوده است. کاهش تسهیلات ارزی در حالی رخ داده که سپردههای ارزی رشد محدودی داشتهاند. این عدم تطابق موجب ریسک نرخ ارز، فشار بر نقدینگی ارزی و کاهش توان بانک در پاسخ به تقاضای مشتریان ارزی شده است.
برای جبران این ضعف، بانک باید سیاستهای دقیق پوشش ریسک ارزی و بهینهسازی تخصیص منابع ارزی را پیاده کند. بدون این اصلاحات، افزایش درآمدها نمیتواند مانع از ایجاد زیانهای ناشی از نوسانات ارز شود.
با وجود رشد درآمدها و جذب سپردهها، بانک سامان با چالشهای جدی در بخش تسهیلات و ارز مواجه است. تمرکز بیش از حد بر درآمد تسهیلاتی، کاهش وصول اقلام فروش اقساطی و جعاله، کاهش تسهیلات ارزی و محدودیت تنوع سرمایهگذاریها از جمله نقاط ضعف کلیدی هستند.