تشدید رکود تورمی بخش مسکن در صورت توقف ساخت و ساز در تهران/ بارگذاری جمعیت در پایتخت کاهش نمییابد
سارا اسلامی- به گزارش نبض بازار، اعضای شورای شهر، طی روزهای اخیر از طرحی در وزارت نیرو خبر دادهاند که در صورت تصویب، به توقف ساخت و ساز در تهران به مدت دو سال منجر میشود؛ هدف از طرح «ساخت و ساز صفر»، کنترل مصرف آب عنوان شده است.
تنش آبی در پایتخت، در میانههای تابستان به حدی رسید که وزارت نیرو چارهای خیر از قطعی و افت چند ساعته فشار آب نداشت. کارشناسات معتقدند وضعیت منابع آبی در تهران به مرحله بحرانی رسیده و کنترل مصرف، اجتنابناپذیر است. آنها بارگذاری بیش از حد جمعیتی در پایتخت را یکی از دلایل شکلگیری چنین وضعیتی میدانند؛ هر چند که حکمرانی نادرست آب، عامل اصلی آن است.
در عین حال، سیدمنصور غیبی، کارشناس بازار مسکن در گفتوگو با نبض بازار تاکید میکند که چنین طرحی قابلیت اجرا ندارد و خبررسانی مبهم در مورد آن میتواند به تشدید رکود تورمی در این بازار منجر شود؛ از سوی دیگر در حل معصل بارگذاری جمعیت نیز موثر نیست.
توقف ساخت و ساز در تهران طرح مبهمی است و قابلیت اجرا ندارد
وزارت نیرو، اخیرا طرحی را با عنوان ساخت و ساز صفر به هیات دولت پیشنهاد داده است تا بحران آب و بارگذاری جمعیتی را در پایتخت حل کند. به نظر شما اینگونه اقدامات، در صورت تصویب، میتواند مشکلات تهران را حل کند؟
خیر، بعید است چنین طرحی بتواند راهگشا باشد. البته این خبر به صورت مبهم و بدون اشاره به جزئیات، رسانهای شده است؛ به گونهای که مشخص نیست دقیقا شامل چه بخشهایی میشود؟ آیا منظور تنها بخش خصوصی یا دولتی است یا هر دو را شامل میشود؟ اگر وزارت نیرو به دنبال توقف ساخت و ساز در تهران به صورت صد در صدی و کامل باشد، چنین خواستهای عملی نیست. بعید است وزیر هم چنین نیتی داشته باشد؛ چرا که توقف کامل ساخت و ساز باعث معطلی و تعطیلی فعالیتهای مختلفی میشود و کسب و کارها را نیز با چالشهای جدی مواجع میکند. تنها حالتی که چنین طرحی میتواند صحت داشته باشد این است که مسئولان، ابعاد واقعی بحران آب را در تهران رسانهای نکرده باشند.
رسانهای شدن زودهنگام طرح، رکود تورمی بخش مسکن را تشدید میکند
اگر فرض را بر این بگذاریم که وزارت نیرو بر اساس آنچه اعضای شورای شهر و خود مدیران این وزارتخانه اعلام کردهاند، واقعا به دنبال توقف ساخت و ساز در تهران باشد، اجرای آن چه تبعاتی برای بازار مسکن دارد؟
حتی رسانهای شدن چنین طرحی، آن هم به شکل مبهم کنونی، بار روانی برای بازار مسکن دارد و میتواند به تشدید رکود تورمی در این بخش منجر شود. در واقع، انتشار اینگونه گفتوگوها و اخبار، نوعی نگرانی و التهاب را در بازار ایجاد میکند. بخش مسکن در ایران، به طور کلی از هیجانات روانی تاثیر زیادی میپذیرد؛ ضمن اینکه بدون چنین طرحی نیز در مدت اخیر، به ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه شرایط خوبی نداشته است. حالا طرح اینگونه اخبار میتواند وضعیت را بغرنجتر کند؛ چرا که به نگرانی و ابهام سرمایهگذاران، سازندگان و خریداران دامن بزند و آنها را از بازار دور کند. به نظر میرسد مسئولان باید پیش از رسانهای کردن چنین طرحهایی، جزئیات و تبعات آنها را به درستی بسنجند. بعید است که هیات دولت قصد توقف ساخت و ساز را داشته باشد؛ ولی بر فرض صحت، وزارت نیرو باید دلایل خود و مستندات اثرگذاری این طرح را بر بحران آب اعلام کند. در ادامه نیز کارشناسان آنها را راستیآزمایی کنند تا میزان موثر بودن طرح مشخص شود. این نگرانی وجود دارد که رسانهای شدن زودهنگام طرح توقف سخت و ساز در تهران، بیشتر از آنکه تاثیری بر کمبود آب داشته باشد، اقتصاد مسکن را با بحران مواجه کند. مردم، دستورالعملها و مباحث مطرح شده از طرف بخش دولتی را رصد میکنند تا شرایط بازار را بسنجند. این موارد ممکن است در آنها نگرانی ایجاد کنند. همچنین تفسیرهایی که برخی افراد در فضای مجازی منتشر میکنند، بار روانی موضوعات را تشدید میکنند. نتیجه این فرایند، افزایش رکود در بازار مسکن است. هیات دولت و وزارت نیرو باید مدیریت بهتری در چنین مواردی از خود نشان دهند.
توقف ساخت و ساز در تهران، میتواند به افزایش قیمت مسکن منجر شود
با توجه به تاثیرات روانی که اشاره کردید، ممکن است قیمت مسکن نیز در طولانیمدت افزایش یابد؟
بله؛ دور از ذهن نیست که چنین اتفاقی رخ دهد. هر عاملی که اثر بازدارندگی داشته باشد و با ایجاد نگرانی، باعث خروج سرمایهها از بازار مسکن شود، میتواند در طولانیمدت قیمت مسکن را نیز صعودی کند؛ البته نه به آن صورت که با افزایش تقاضا شرایط رقابتی ایجاد شود. بلکه رکود تورمی را افزایش میدهد. بهتر بود دولت پیش از رسانهای کردن طرح توقف ساخت و ساز در تهران، با بخشهای مختلف از جمله جامعه مهندسی، شهرداری و حتی فعالان بخش خصوصی مشورت میکرد. شاید وزیر نیرو به تبعات چنین طرحهایی آگاه نبوده یا مشاورههای اشتباهی دریافت کرده باشد. حداقل کاری که باید انجام میشد این بود که این طرح، پس از بررسیهای دقیق و همراه با جزئیات و توجیهات کامل رسانهای میشد تا بار روانی کمتری ایجاد کند. اقتصاد مسکن تاب تحمل فشارهای جدید را ندارد و همین امروز هم در تعلیق است. موضوع توقف ساخت و ساز در تهران و انتشار مبهم آن، به پوست موزی میماند که زیر پای دولت انداخته شده است.
رکود بخش مسکن، به اقتصاد ملی آسیب میزند
تشدید رکود در بازار مسکن، میتواند اقتصاد ملی را نیز متاثر کند؟
شکی وجود ندارد که پاسخ مثبت است. حدود ۱۳ درصد از اقتصاد ملی کشور بر پایه مسکن قرار دارد و هر عاملی که چالشهای این بخش را تشدید کند، تبعات گستردهای در پی خواهد داشت. اکنون وضعیت به گونهای است که حل رکود حاکم بر اقتصاد مسکن، در کوتاهمدت امکانپذیر نیست. در چنین شرایطی، افزودن بار روانی جدید به این بخش، هیچ توجیهی ندارد.
ساخت و ساز صفر در پایتخت، مانع از بارگذاری جمیعت نمیشود
یکی از توجیهانی که مقامات وزارت نیرو به آن اشاره کردهاند، مساله بارگذاری بیش از حد جمعیتی در پایتخت است. برخی کارشناسان نیز معتقدند که این شهر تاب پذیرش جمعیت بیشتر را ندارد؛ در حالی که سالی ۳۰۰ هزار نفر به ساکنان آن افزوده میشود. وزارت نیرو میگوید با توقف ساخت و ساز در تهران، میتوان شرایط را مدیریت کرد. آیا این توجیه میتواند منطقی باشد؟
روی کاغذ شاید بتوان به چنین پرسشی پاسخ مثبت داد، اما در عمل بسیار بعید است. دولت برای توقف مهاجرت به تهران و جلوگیری از بارگذاری جمعیتی بیشتر، باید ابتدا شرایط و مشوقهای لازم را برای مهاجرت معکوس فراهم کند. از سوی دیگر، فرصتهای شغلی و امکانات باید در شهرهای مبدا به گونهای باشد، که انگیزهها برای نقل مکان به پایتخت کاهش دهد. تا زمانی که عمده فرصتهای درآمدزادیی، به ویژه از راه سوداگری، در تهران متمرکز شده باشد، به سختی میتوان مانع از بارگذاری بیشتر جمعیتی در این شهر شد. بر همین اساس، به نظر نمیرسد طرح توقف ساخت و ساز در تهران تاثیری بر کاهش جمعیت پایتخت داشته باشد.
برای اطلاعات بیشتر، مطالعه گزارش طرح توقف مهاجرت به تهران محکوم به شکست است پیشنهاد میشود.