اصلاح قیمتها میتواند ناترازی گاز و برق را کاهش دهد؟
به گزارش نبض بازار ، ناترازی انرژی در ایران سالهاست یکی از چالشهای اساسی بخش انرژی به شمار میرود و کارشناسان، عامل اصلی آن را قیمتهای ارزان و یارانهای حاملهای سوخت میدانند. این وضعیت نهتنها الگوی مصرف را به سمت رفتار پرمصرف سوق داده، بلکه وابستگی متقابل گاز و برق را افزایش داده و مدیریت منابع را دشوار کرده است. اصلاح قیمت حاملهای انرژی، همراه با ایجاد راهکارهای جایگزین و مدیریت دسترسی، بهعنوان راهکاری کلیدی برای کنترل مصرف و کاهش ناترازی مطرح میشود.
بازار انرژی ایران در سالهای اخیر با ناترازی قابل توجهی مواجه بوده و یکی از مهمترین دلایل این ناترازی، قیمتهای پایین و یارانهای حاملهای انرژی است. محمدصادق مهرجو، کارشناس انرژی، در گفتوگو با نبض بازار تاکید کرد که اصلاح قیمت بنزین و سایر حاملهای انرژی میتواند نقش مهمی در کاهش مصرف بیرویه و بهینهسازی منابع داشته باشد.
مهرجو با بیان اینکه دسترسی زیاد و ارزان به انرژی باعث وابستگی مصرفکنندگان میشود، توضیح داد: «وقتی هم گاز و هم برق به صورت یارانهای و ارزان در اختیار مردم قرار میگیرد، مصرف افزایش مییابد و اصلاح رفتار اقتصادی در چنین شرایطی دشوار است.» وی افزود که این وابستگی بیش از ۹۰ درصد در مصرف دو حامل انرژی اصلی ایجاد شده است و هر گونه تغییر در میزان مصرف یکی از این حاملها، تأثیر مستقیم بر دیگری خواهد داشت.
پیامدهای قیمت واقعی انرژی و بهینهسازی مصرف
کارشناس انرژی در ادامه توضیح داد که قیمتهای غیرواقعی و پایین انرژی باعث کاهش انگیزه برای سرمایهگذاری در بهینهسازی ساختمانها و صنایع میشود. وی با ذکر مثال، گفت: «اگر یک آپارتمان نیاز به ۵۰۰ میلیون تومان هزینه برای نصب در و پنجرههای عایق و سیستمهای بهینه داشته باشد، وقتی قیمت گاز هر مترمکعب تنها ۲۰۰ تومان است، مصرفکننده ترجیح میدهد هزینه نکند و انرژی بیشتری مصرف کند. اما اگر قیمت واقعی انرژی به اندازه ارزش تمامشده آن محاسبه شود، مردم و صنایع انگیزه بیشتری برای کاهش مصرف خواهند داشت و صرفهجویی منابع امکانپذیر میشود.»
مهرجو تأکید کرد که اصلاح قیمت انرژی شرط لازم برای کاهش ناترازی است، اما شرط کافی نیست؛ دسترسی به حاملهای جایگزین و مدیریت هوشمند مصرف نیز باید فراهم شود. او افزود: «وقتی هر دو حامل انرژی، گاز و برق، ارزان باشد، مصرف بیرویه در هر دو اتفاق میافتد و اصلاح رفتار مصرفکننده دشوار خواهد بود.»
تجربه کشورهای پیشرفته و مناطق آزاد
وی با اشاره به تجربه کشورهای پیشرفته و مناطق آزاد ایران گفت: «در بسیاری از کشورها، یک حامل انرژی اصلی برای منازل مسکونی استفاده میشود. برای مثال، پکیجها برقی هستند و از گاز استفاده نمیشود. مصرفکننده با محاسبه دقیق هزینهها و بازده وسایل، انرژی خود را بهینه مصرف میکند.» مهرجو افزود که در مناطق آزاد ایران مانند قشم و کیش، قیمت برق و بنزین واقعی و بدون یارانه است و رفتار مصرفکنندگان با شرایط اقتصادی هماهنگ است.
کارشناس انرژی در پایان تأکید کرد که اصلاح قیمت حاملهای انرژی و اعمال سیاستهای واقعی، همراه با فراهم کردن گزینههای جایگزین و ابزارهای مدیریت مصرف، میتواند به کاهش ناترازی انرژی و بهبود بهرهوری منابع کمک کند. او هشدار داد که بدون این اقدامات، وابستگی مصرفکنندگان به حاملهای انرژی یارانهای ادامه یافته و بهینهسازی مصرف به شکل قابل توجهی محدود خواهد بود.