چرا نیروگاه‌های برق بخش خصوصی، خاموش شده‌اند؟/ مطالبات نیروگاه‌ها با یک سال تأخیر پرداخت می شود
به گزارش نبض بازار، صنعت برق در بسیاری از کشورهای جهان، یکی از جذاب‌ترین حوزه‌های سرمایه‌گذاری خصوصی است؛ اما در ایران، نیروگاه‌داران با مشکلاتی چون بدهی سنگین دولت، نرخ‌گذاری غیرواقعی و نبود قراردادهای تضمینی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. آرش نجفی با تأکید بر اینکه «برق کالایی است که همیشه مشتری دارد»، معتقد است که اگر سیاست‌گذاری‌ها اصلاح نشود، سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌سازی به بن‌بست خواهد رسید.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفتگو با نبض بازاربا اشاره به چالش‌های صنعت برق، از نبود سیاست‌های مؤثر برای توسعه نیروگاه‌های خصوصی در کشور انتقاد کرد و گفت: «نیروگاه خصوصی باید امکان توسعه داشته باشد، اما در شرایط فعلی، نه نرخ خرید برق واقعی است، نه پرداخت‌ها به‌موقع انجام می‌شود.»
وزارت نیرو برق را می‌خرد، اما پولش را دیر می‌دهد!
آرش نجفی با بیان اینکه ساختار اقتصادی حاکم بر صنعت برق توان جذب سرمایه‌گذار خصوصی را ندارد، تصریح کرد: «در حال حاضر خریدار انحصاری برق، وزارت نیرو است. این در حالی است که نرخ خرید برق طی سال‌های گذشته ثابت مانده و با نرخ تورم کشور هم‌خوانی ندارد.»
وی با اشاره به هزینه‌های بالای بهره‌برداری و نگهداری نیروگاه‌ها گفت: «نیروگاه فقط سوخت نمی‌سوزاند؛ هزینه دستمزد، تعمیرات، قطعات، بیمه و هزار مسئله دیگر دارد. وقتی نرخ فروش برق ثابت بماند و هزینه‌ها افزایش یابد، ادامه فعالیت برای بخش خصوصی هیچ توجیهی نخواهد داشت.»
نیروگاه‌داری در ایران دیگر صرفه اقتصادی ندارد!
نجفی ادامه داد: «علاوه بر نرخ پایین، مشکل بزرگ‌تر، تأخیر در پرداخت مطالبات است. وقتی یک نیروگاه، طلب خود را با یک سال تأخیر دریافت می‌کند، حداقل ۴۰ درصد از ارزش واقعی آن پول را از دست داده؛ یعنی اگر امروز ۱۰۰ تومان طلب دارید و یک سال بعد وصولش کنید، انگار فقط ۶۰ تومان گرفته‌اید. این اضمحلال اقتصادی است.»
او با انتقاد از فقدان سیاست شفاف و حمایت مؤثر از نیروگاه‌های خصوصی افزود: «در ظاهر وزارت نیرو اراده توسعه نیروگاه‌های خصوصی را دارد، اما در عمل نشانه‌ای از آن دیده نمی‌شود. ما باید یک نهاد تنظیم‌گر (رگولاتور) مستقل برای صنعت برق داشته باشیم؛ تا زمانی که چنین نهادی وجود نداشته باشد، توسعه پایدار ممکن نیست.»
نجفی همچنین گفت: «در دنیا نیروگاه‌داری یک بیزینس پرسود است. چون مصرف برق همیشه در حال افزایش است. بنابراین اگر قیمت خرید برق به‌درستی تنظیم شود و سازوکار پرداخت مشخص و قابل پیش‌بینی باشد، سرمایه‌گذاری در این حوزه جذاب خواهد شد.»
وی تأکید کرد: «نیروگاه‌های خصوصی باید جایگزین نیروگاه‌های فرسوده دولتی شوند. دولت باید برای این کار سیاست‌گذاری کند، تسهیلات بدهد و قراردادهایی تنظیم کند که جذابیت اقتصادی برای سرمایه‌گذار ایجاد کند.»
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی گفت: «اگر فضای اقتصادی صنعت برق بهبود یابد، با حمایت از صادرات و ایجاد بسترهای مناسب، می‌توان چشم‌انداز روشنی برای توسعه نیروگاه‌های خصوصی در کشور ترسیم کرد.»
انرژی تجدیدپذیر، فرصتی برای سرمایه‌گذار ایرانی
آرش نجفی در ادامه گفت‌وگوی خود با خبرنگار نبض بازار، با تاکید بر ظرفیت بالای سرمایه‌گذاران داخلی برای مشارکت در توسعه انرژی‌های نو، گفت: «سرمایه‌گذار ایرانی برخلاف تصور رایج، اهل ریسک و انعطاف‌پذیر در مواجهه با بحران‌هاست. اگر حمایت کافی وجود داشته باشد، بخش خصوصی ایران می‌تواند بازیگر اصلی توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر باشد.»
نجفی افزود: «آینده تولید برق از منابع تجدیدپذیر در بخش خصوصی، روشن است؛ البته به شرطی که ما باور داشته باشیم بخشی از نیاز برق کشور باید از این محل تأمین شود. امروز سهم تجدیدپذیرها از سبد تولید برق بسیار پایین است و هنوز برنامه‌ریزی دقیقی برای توسعه آن‌ها وجود ندارد.»
وی با ارائه آماری از نیاز واقعی کشور به برق گفت: «در حال حاضر حدود ۷۰ هزار مگاوات ظرفیت تولید برق داریم. اگر بخواهیم تنها ۱۵ درصد از این ظرفیت را از محل انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین کنیم، نیاز به نصب دست‌کم ۵۵ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی داریم. این عدد بزرگی است و نشان می‌دهد که توسعه این حوزه نیازمند برنامه‌ریزی، زیرساخت، و حمایت واقعی است.»
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تأکید کرد: «نباید تصور کرد که کل نیاز کشور باید از محل تجدیدپذیرها تأمین شود. ما باید به سمت یک سبد متنوع از منابع تولید برق حرکت کنیم؛ خورشیدی، بادی، زمین‌گرمایی، و البته انرژی هسته‌ای. در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد برق ما از سوخت‌های فسیلی تأمین می‌شود و این منابع، زود یا دیر، تمام‌شدنی هستند.»
نجفی با اشاره به نقش انرژی باد و زمین‌گرمایی افزود: «ما می‌توانیم حداقل سه تا چهار درصد برق کشور را از طریق منابع بادی تأمین کنیم. انرژی زمین‌گرمایی هم می‌تواند درصد قابل‌قبولی را پوشش دهد. این تنوع منابع است که امنیت و پایداری انرژی کشور را در آینده تضمین می‌کند.»
او در پایان گفت: «برای اینکه آینده صنعت برق کشور به سمت توسعه پایدار پیش برود، باید به شکل جدی به رگولاتوری مستقل، حمایت‌های مالی از بخش خصوصی، تدوین قراردادهای شفاف، و فراهم‌سازی زیرساخت‌ها فکر کنیم. انرژی کالایی نیست که بتوان نسبت به آن بی‌تفاوت بود. این حوزه، ستون فقرات توسعه اقتصادی کشور است.»
