رشد درآمد تسهیلات، اما سایه سنگین مطالبات معوق؛ تناقضی که پرسشهای تازه درباره کیفیت داراییهای بانک سینا ایجاد میکند
به گزارش نبض بازار-افزایش همزمان رشد تسهیلات و هزینه مطالبات مشکوکالوصول، ذهن تحلیلگران را به یک نقطۀ کلیدی هدایت میکند:
سؤال اصلی این است که کیفیت این وامها چگونه است و چه میزان از آنها بازگشتپذیر خواهند بود؟ در بخش «تسهیلات و مطالبات» صورتمالی میاندورهای، مانده تسهیلات پایان دوره همراه با تفکیک جاری، سررسید گذشته، معوق و مشکوکالوصول قابل مشاهده است. همین دادهها ابزار لازم برای محاسبه نسبت مطالبات غیرجاری (NPL) و ارزیابی ریسک اعتباری بانک را فراهم میکند. افزایش هزینه مطالبات بهخودی خود نشاندهنده احتیاط بیشتر مدیریت بانک است. اما همزمان بیانگر این واقعیت نیز هست که بخشی از وامهای اعطایی، همانطور که باید به بانک بازنگشتهاند و بانک مجبور شده برای پوشش ریسک، ذخیرههای بیشتری منظور کند.
منابع مالی و مصرف تسهیلات؛ بخش مبهم ماجرا
طبق گزارش، اطلاعات مربوط به ارزش وثایق دریافتی از تسهیلاتگیرندگان نیز موجود است. این دادهها مشخص میکند چه میزان از مطالبات بانک دارای پشتوانه مشخص بوده و بهاصطلاح «سالمسازی ریسک» صورت گرفته است. با این حال، پاسخ به پرسش مهمتری هنوز روشن نیست:
سهم وامهای کلان و مشتریان عمده در این معوقات چقدر است؟
در گزارش منتشرشده، نام یا جزئیات اشخاص حقوقی گیرنده وامهای بزرگ ذکر نشده و همین موضوع، فضای پرسشبرانگیزی را درباره ترکیب ریسک تسهیلات ایجاد میکند. تحلیلگران معمولاً در چنین مواردی به دنبال مشاهده این هستند که آیا تمرکز ریسک روی چند مشتری بزرگ است یا بین گروه وسیعتری از تسهیلاتگیرندگان پخش شده است. شفافیت در این حوزه میتواند به کاهش نگرانی ذینفعان کمک کند.
بدهیهای بینبانکی و اثر آن بر ترازنامه
در کنار وضعیت تسهیلات، اقلام بدهیهای بینبانکی و سایر هزینههای مالی نیز در گزارش رشد داشتهاند. افزایش این بدهیها بهطور معمول نشاندهنده نیاز بیشتر بانک به تأمین منابع از نظام بانکی است.
این روند اگر همراه با رشد مطالبات معوق باشد، به این معنی است که بانک بخشی از منابع جدید را برای جبران بازگشتناپذیری وامهای قبلی بهکار گرفته است. البته قضاوت نهایی درباره شدت اثرگذاری این روند، نیازمند انتشار جزئیات بیشتری از سوی بانک است.
سودآوری ظاهری یا مدیریت محتاطانه؟
از یک منظر، میتوان گفت بانک سینا در حال گسترش فعالیتهای اعتباری است و با افزایش ذخیرهگیری، تلاش کرده ریسک پرتفوی وامها را تحت کنترل نگه دارد. اما از منظری دیگر، رشد هزینه مطالبات مشکوکالوصول نشاندهندۀ آن است که کیفیت بازپرداخت وامها نیازمند نظارت و شفافیت بیشتر است. هیچکدام از این دو نگاه اشتباه نیستند؛ و شاید پاسخ دقیق، نه در مرز یکی از آنها، بلکه در توضیح رسمی بانک درباره ماهیت این تسهیلات و برنامه بازپرداخت آنها نهفته باشد.
اقناع افکار عمومی با شفافیت امکانپذیر است
سرمایهگذاران، سپردهگذاران و حتی نهاد ناظر همگی یک انتظار واحد دارند:
بانک باید روشن توضیح دهد این رشد درآمد و این افزایش هزینه دقیقاً محصول چه نوع وامدهی است؟
وامهای خرد؟
تأمین سرمایه برای طرحهای بزرگ اقتصادی؟
یا تسهیلات مبتنی بر داراییهای کمنقدشونده؟
تا زمانی که این پرسشها پاسخ دقیق و رسمی نگیرند، تحلیلها ناگزیر با ابهام همراه خواهند بود.
در نهایت باید با دقت گفت:
گزارش مالی ششماهه بانک سینا نشاندهنده هم قدرت وامدهی بیشتر و هم افزایش ریسک عدم بازگشت وامها است. تضادی که اگرچه در نظام بانکی کمسابقه نیست، اما نیازمند توجه و شفافیت بیشتر است.
زیرا در نهایت کیفیت داراییهاست که معیار واقعی سلامت بانک به شمار میرود، نه صرفاً حجم درآمدهای ثبتشده در صورتهای مالی. بانک سینا میتواند با توضیح روشن درباره ماهیت وامهای اعطایی و برنامه مدیریت معوقات، بخشی از نگرانیها را برطرف کند. واقعیت این است که شفافیت نهتنها مطالبه رسانهها و مردم است، بلکه ابزاری برای تقویت اعتماد به نظام بانکی نیز به شمار میآید.