پتروشیمی کرمانشاه؛ بازیگر منطقهای در میان غولهای خاورمیانه
به گزارش نبض بازار، در حالی که خاورمیانه بهعنوان قلب تپنده صنعت پتروشیمی جهان شناخته میشود، اغلب نگاهها به سمت کشورهای حوزه خلیج فارس مانند عربستان، قطر و امارات متمرکز است. با این حال، در سایه این غولها، مجتمعهایی مانند پتروشیمی کرمانشاه در ایران، با ویژگیهایی متفاوت، نقش مهم و استراتژیکی در زنجیره تولید منطقه ایفا میکنند؛ نقشی که هرچند شاید از نظر مقیاس کوچکتر باشد، اما از منظر اقتصادی، اجتماعی و ژئوپلتیکی، قابل تأمل و پررنگ است.
موقعیت ویژه در غرب ایران
پتروشیمی کرمانشاه در غرب ایران و در نزدیکی مرزهای عراق و ترکیه واقع شده است؛ موقعیتی که به آن امکان میدهد همزمان نقش تولیدکننده، تأمینکننده بازار داخلی و صادرکننده به کشورهای همسایه را ایفا کند. بر خلاف مجتمعهایی که در جنوب ایران مستقر هستند و به صادرات دریایی وابستهاند، پتروشیمی کرمانشاه میتواند از مسیرهای زمینی و ریلی برای دسترسی به بازارهای منطقهای بهرهبرداری کند. این موضوع در سالهای اخیر و با افزایش تنشها در مسیرهای دریایی خلیج فارس، بهعنوان یک مزیت استراتژیک بیش از پیش نمایان شده است.
تمرکز بر تولید اوره و آمونیاک
مجتمع پتروشیمی کرمانشاه عمدتاً بر تولید اوره و آمونیاک متمرکز است؛ موادی که نقش حیاتی در بخش کشاورزی دارند و تقاضای پایدار و قابل پیشبینی برای آنها وجود دارد. ظرفیت سالانه تولید اوره در این مجتمع حدود ۶۸۰ هزار تن است که بخش قابل توجهی از آن برای صادرات، بهویژه به کشورهای همسایه، در نظر گرفته میشود.
در مقایسه با مجتمعهایی همچون «سابک» عربستان یا «صناعات قطر»، که در مقیاس چندین میلیون تنی فعالیت میکنند و طیفی گسترده از پلیمرها، الفینها و مواد شیمیایی پیشرفته تولید میکنند، پتروشیمی کرمانشاه کوچکتر بهنظر میرسد. اما ویژگی منحصربهفرد این مجتمع، تمرکز بر محصولاتی با بازار باثبات، و دسترسی آسان به منابع گازی ارزان قیمت، مزیتهایی است که میتواند آن را در برابر نوسانات بازار جهانی مقاومتر کند. به این نکته نیز باید توجه کرد که پتروشیمی کرمانشاه چالشهایی از جنس ناترازی، جنگ، تحریم و رکود را تجربه کرده که هیچ یک از پتروشیمیهای منطقه آن را تجربه نکردهاند.
نقش اقتصادی در سطح ملی و منطقهای
پتروشیمی کرمانشاه نهتنها یکی از موتورهای اقتصادی استان کرمانشاه بهشمار میرود، بلکه نقش مهمی در ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در منطقه دارد. بر اساس آمارهای موجود، صدها نفر بهطور مستقیم در این مجتمع مشغول به کارند و هزاران شغل دیگر بهصورت غیرمستقیم وابسته به فعالیتهای آن است.
همچنین، این مجتمع با تقویت زنجیره ارزش در صنعت کشاورزی، به رشد و توسعه پایدار در منطقه کمک میکند. توان صادراتی این مجتمع نیز به رونق تجارت مرزی و افزایش درآمدهای ارزی کشور در شرایط تحریمی یاری میرساند.
چالشها و مسیر پیشرو
پتروشیمی کرمانشاه در کنار همه مزایای خود، با چالشهایی نیز مواجه است. از جمله این چالشها میتوان به قدیمی بودن بخشی از تجهیزات، نیاز به نوسازی فناوری، محدودیت در توسعه خطوط تولید جدید، و رقابت فشرده با مجتمعهای پتروشیمی کشورهای عربی اشاره کرد.
با این حال، با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص، دسترسی به خوراک ارزان از منابع گازی غرب کشور، و نزدیکی به بازارهای هدف، پتروشیمی کرمانشاه میتواند با جذب سرمایه گذاری جدید و توسعه خطوط متنوعتر تولید، جایگاه خود را در صنعت پتروشیمی منطقه ارتقا بخشد.
جمع بندی
پتروشیمی کرمانشاه، هرچند در مقیاس با مجتمعهای عظیم خلیج فارس کوچکتر است، اما بهواسطه موقعیت استراتژیک، تمرکز بر بازارهای منطقهای، و نقش مؤثر در اقتصاد غرب کشور، از اهمیت بالایی برخوردار است. این مجتمع نهتنها حلقهای کلیدی در زنجیره صنعت پتروشیمی ایران محسوب میشود، بلکه با برنامهریزی دقیق و توسعه زیرساختها، میتواند به یکی از بازیگران قابل اتکا در بازار پتروشیمی خاورمیانه تبدیل شود