رانت از اصلی‌ترین دلایل ایجاد ابربدهکاران بانکی است
مهدی عبادی کارشناس اقتصادی در گفتگو با نبض بازار، در خصوص اهمیت انتشار اطلاعات ابربدهکاران اظهارکرد: انتشار اطلاعات ابربدهکاران بانکی نوعی شفافیت اقتصادی است و باعث می‌شود فساد و رانت در اعطای تسهیلات بانکی کاهش پیداکند. انتشار اطلاعات ابربدهکاران چنانچه به صورت صحیح انجام شود از چند وجه می‌تواند مفید باشد.
وی ادامه داد: اولا، برخی بدهکاران که توانایی پرداخت معوقات خود را دارند از بیم از دست دادن آبرو و اعتبار و خوشنامی خود درصدد پرداخت بخشی از بدهی خود اقدام خواهند کرد. ثانیا، بانک‌های دیگر از بدحسابی این بدهکاران آگاه شده و از اعطای تسهیلات جدید احتیاط خواهند کرد.
او افزود: ثالثا، این اطلاعات به مردم کمک می‌کند که در خرید سهام شرکت‌های ابربدهکار بیشتر دقت کنند و همچنین بنگاه‌های اقتصادی دیگر در تعاملات مالی در ارتباط با این اشخاص و شرکت‌های ابربدهکار با چشمان گشوده‌تری عمل خواهندکرد.
افشای لیست ابربدهکاران بانکی در کوتاه مدت به وزارت اقتصاد فشار وارد می‌کند
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که اقدام وزارت اقتصاد در زمینه افشای اطلاعات ابربدهکاران را چطور ارزیابی می‌کنید،گفت: هرچند که ممکن است اقدام وزارت اقتصاد در این زمینه با نواقص و ایراداتی در ابتدا همراه باشد، ولی در کل نفس اجرای این عمل یک گام مثبت برای این وزارتخانه مهم محسوب می‌شود. شفاف سازی اطلاعات ابربدهکاران حتما سبب ایجاد فشار‌هایی از سوی اشخاص و بنگاه‌های ابربدهکار علیه مسئولین وزارت اقتصاد می‌شود. لذا شجاعت عاملین اصلی اجرای این طرح و نترسیدن آن‌ها از هزینه دادن و دشمن تراشی علیه خود و صیانت از حقوق بیت المال قابل تقدیر است و باید از این حرکت حمایت کرد. امیدواریم نواقص و ایرادات در اجرای این طرح در گام‌های بعدی انتشار اطلاعات رفع شود.
لیست منتشرشده اطلاعات جامعی را به ما نمی‌دهد
عبادی درباره نواقص لیست اسامی منتشر شده توسط بانک‌ها و چگونگی تکمیل این لیست، بیان کرد: انتشار اطلاعات ابربدهکاران در مرحله دوم توسط چهارده بانک خصوصی و دولتی انجام شد بنابراین، لیست اسامی منتشرشده توسط بانک‌ها هنوز تکمیل نشده است. اطمینان کامل نیز وجود ندارد که تمام بانک‌هایی که اقدام به انتشار اطلاعات کردند فردی یا شرکتی را از قلم نیانداخته باشند. اگر لیست‌های منتشرشده هر بانک را نیز قدری بررسی کنیم متوجه می‌شویم که این اطلاعات نواقصی دارد و درک درستی از افراد یا شرکت‌های بدحساب به ما نمی‌دهد.
وی ادامه داد: این موضوع که مانده بدهی شرکتی رقم بالایی است نمی‌تواند دلیل قضاوت ما باشد که آن شرکت بدحساب است یا با رانت و فساد تهسیلات گرفته است. مواردی که برای تکمیل این اطلاعات می‌توان پیشنهاد داد به شرح زیر است.. رقم مانده بدهکاری افراد و شرکت‌ها در تمام بانک‌ها باهم جمع شود و به صورت تجمیعی و ترتیب نزولی دربیاید. رقم بدهکاری دولت به این شرکت‌ها نیز ذکر و از بدهی بند بالا کسر شود. تعداد دفعات اخذ تسهیلات یه همراه تاریخ آن برای هر فرد یا شرکت ذکر شود. میزان ارزش کل شرکت و وثیقه و همچنین نسبت مانده بدهکاری به آن میزان ذکر شود. همچنین اسامی افرادی مانند مدیرعامل، رئیس هیئت مدیره و شخص دارای بالاترین سهم و میزان سهم وی برای شرکت‌های خصوصی ذکر شود.. رقم معوقات تسهیلات بانکی نیز برای افراد و شرکت‌های ابربدهکار ذکر شود.
این تحلیلگر براین باور است: فلذا، سامانه‌ای توسط بانک مرکزی ایجاد شود تا تمام تسهیلات قدیم و جدید توسط بانک‌ها به صورت برخط درج گردد تا نیازی به درخواست و خواهش بانک مرکزی برای ارائه اطلاعات از بانک‌ها نباشد و دقت و سرعت در استخراج آمار و اطلاعات موردنیاز بالاتر رود.. لیست تفکیک شده مانده بدهی اشخاص ابربدهکار از شرکت‌های ابربدهکار نیز اعلام شود.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که علت به وجود آمدن این ابربدهکاران چیست و چطور می‌توان از آن پیشگیری کرد، اظهارکرد: این ابربدهکاران بر اثر علل مختلفی به وجود می‌آیند. یکی از علت‌ها این است که هنگامیکه برخی از افراد یا شرکت‌ها نمی‌توانند اقساط تسهیلات خود را بپردازند در تاثیر فساد، رانت یا کم بودن میزان وثیقه بانک‌ها در عوض اینکه وثیقه را به اجرا بگذارند بدون دلیل موجه دوباره به آن شرکت به اندازه جمع مانده و معوقات تسهیلات قبلی وام جدید می‌دهند تا ترازمالی بانک زیان‌ده نشود و معوقات بانکی آن شرکت نیز صفر شود.
عبادی افزود: این سیکل معیوب به تعداد زیاد ادامه پیدامی‌کند و باعث ایجاد بدهکاران با بدهی نجومی می‌شود. علت‌های دیگری هم نیز برای ایجاد ابربدهکاران بانکی نیز وجود دارد. برای مثال موسسین بانک‌های خصوصی می‌توانند با سوءاستفاده از قدرت و نفوذ خود در هیئت مدیره از منابع سپرده‌های مردمی به خود و آشنایان تسهیلات نجومی دهد. به علت شفاف نبودن اطلاعات بدهکاران بانکی، یک شرکت می‌تواند از تعداد زیادی از بانک‌ها تسهیلات بگیرد و مجموع آن تسهیلات عدد نجومی می‌شود.
وی توضیح داد: وجود رانت، رشوه و عدم نظارت کافی نیز از دلایل دیگر ظهور این بدهکاران نجومی هستند. جهت پیشگیری از ایجاد ابربدهکاران تنها استفاده از شفافیت و یا افزایش نظارت کفایت نمی‌کند بلکه باید نظام بانکداری کنونی به طورکلی متحول شود.
