۴۵۰ هزار میلیارد تومان از بودجه کشور فقط صرف صندوقهای بازنشستگی ورشکسته شد/کسری صندوقهای بازنشستگی معادل کل کسری بودجه کشور است
به گزارش نبض بازار،در سالهای اخیر بحث وابستگی شدید صندوقهای بازنشستگی به بودجه دولت و رشد بحران در این حوزه به یکی از نگرانیهای اصلی کارشناسان اقتصادی تبدیل شده است. در گفتوگوی پیشرو، علیاصغر عنابستانی، نماینده ادوار مجلس، از واقعیتهای تکاندهنده این بحران، دلایل تداوم آن و راهکارهای اصلاح ساختاری سخن میگوید.
خطر وابستگی صندوقهای بازنشستگی به بودجه دولت چیست؟
عنابستانی گفت:«امروز تقریباً همه صندوقهای بازنشستگی کشور وابستگی بسیار بالایی به بودجه دولت دارند. صندوق بازنشستگی کشوری بیش از ۹۶ درصد بودجه خود را از دولت میگیرد. صندوق فولاد هم قبل از ادغام با کشوری، حدود ۹۰ درصد بودجهاش را دولت تأمین میکرد و الان نیز همین وضعیت ادامه دارد. این یعنی عملاً صندوق بازنشستگی وجود ندارد؛ تمام بار مالی بر دوش دولت است.»
او میگوید:«کارمند ۳۰ سال کار میکند و از دولت حقوق میگیرد؛ بازنشسته میشود و تا پایان عمر دوباره از دولت حقوق میگیرد. این مدل صندوق نیست؛ بودجهخواری است.
تأمین اجتماعی؛ تنها صندوق غیرورشکسته؟
عنابستانی ادامه داد:«شاید گفته شود تأمین اجتماعی اینطور نیست. درست است که نسبتاً وضعیت بهتری دارد، اما آن هم به شدت از کمکهای دولت استفاده میکند. فقط در بودجه امسال نزدیک ۲۰۰ هزار میلیارد تومان به عنوان بدهی دولت به تأمین اجتماعی در نظر گرفته شده. درصدی از حق بیمه مردم طبق قانون بر عهده دولت است، مثل همان سه درصد بیمه بیکاری.»
به گفته او، «مدل مدیریتی و ساختاری صندوقها در ایران غلط طراحی شده و هیچ اصلاح پارامتری طی سالها انجام نشده. نتیجه این شده که صندوقها عملاً ۱۰۰ درصد ورشکستهاند.»
بار ورشکستگی صندوقها بر دوش بودجه و تورم
عنابستانی ادامه میدهد:«فقط امسال حدود ۴۵۰ هزار میلیارد تومان بودجه برای تأمین صندوقهای بازنشستگی در اختیار دولت قرار گرفته. این عدد تقریباً برابر با میزان کسری بودجه کشور است. یعنی هرچه کسری بودجه داریم ناشی از تأمین صندوقهای ورشکسته است. کسری بودجه هم یعنی ناترازی، و ناترازی یعنی تورم.»
او تأکید میکند:«بخش قابل توجهی از تورم تحمیلشده به جامعه نتیجه همین مدیریت غلط صندوقهاست. اگر همین یک قلم اصلاح شود، بخش مهمی از بحران تورم حل میشود.»
دولت در دام صندوقهای ورشکسته؛ زمان تصمیم سخت رسیده است
عنابستانی با بیان اینکه صندوقها در آستانه «ابر بحران»هستند، افزود:«اقتصاد صندوقهای بازنشستگی اکنون بیمار محتضر است. اگر در همین روزها تدبیر جدی نشود، یک ابر بحران مقابل ما قرار میگیرد. اگر تأمین اجتماعی هم به مسیر ورشکستگی بقیه صندوقها بیفتد، بودجه عمومی کشور فقط تبدیل به منابعی برای پرداخت حقوق بازنشستگان ورشکسته میشود، نه اداره کشور.»
عنابستانی در پاسخ به این سوال که مانع اصلی اصلاح صندوقهای بازنشستگی چیست؟گفت:«بزرگترین مانع اصلاحات، نبود اراده حاکمیت است. همیشه گفته میشود جامعه ظرفیت ندارد، مردم آماده نیستند. این حرفها درست نیست. مردم با اصلاحاتی که به نفعشان باشد مخالفت نمیکنند.»
او افزود:«حاکمیت باید با مردم صحبت کند، اعتماد ایجاد کند، راههای مختلف را توضیح دهد و در نهایت تصمیم درست را با مشارکت اجتماعی اجرا کند. مشکل این است که این اراده وجود ندارد.»
عنابستانی به ساختار اداری چاق و ناکارآمد در کشور اشاره کرد و افزود :«برخی میگویند ساختار اداری ما کوچک است؛ این حرف نادرست است. امروز نزدیک ۸۶ درصد بودجه عمومی کشور صرف سیستم اداری میشود؛ در حالی که این سیستم شاید تنها ۱۴ درصد خدمات لازم را ارائه میدهد. ساختاری چاق و خسته که خود مانع اصلاحات است. دلیل اصلاح نشدن چیست؟ باز هم فقدان اراده.»
راه نجات صندوقهای بازنشستگی چیست؟
عنابستانی همچنین درباره راهکارهای اصلاح صندوقهای بازنشستگی ،به راهکارهایی که در برنامه هفتم توسعه نوشته شده اشاره میکندو می گوید:«اولین راهکار این است که شرکتهای متعدد و عمدتاً زیاندهی که صندوقها دارند، و به دلیل مدیریت غلط مدام ضرر میدهند، فروخته یا واگذار شوند. بعضی میگویند خریدار ندارد؛ خب مدیریت پیمانی بدهید. مهم اراده است.»
او ادامه میدهد:«شرکتی که ۹۵ درصد هزینهاش را سازمان بازنشستگی میدهد چرا باید نگه داشته شود؟ این شرکتها را باید به مردم و بخش خصوصی واگذار کرد. با این کار هم سرمایه در کشور پخش میشود، هم سود حاصل به مردم میرسد، نه اینکه فقط هزینهاش را مردم تحمل کنند.»
وی افزود:«کل دولت باید از شرکتداری کنار بکشد. این موضوع در برنامه هفتم الزام شده. با اجرای آن بار بزرگی از دوش دولت برداشته میشود و اقتصاد نفس میکشد.»
وی در ادامه به اصلاحات پارامتری بازنشستگی اشاره کرد و افزود:«امید به زندگی در ایران طی سالهای پس از انقلاب حدود ۲۰ سال افزایش یافته. طبیعی است که ساختار بازنشستگی نیاز به اصلاحات پارامتری دارد؛ از سن بازنشستگی تا نرخ حق بیمه. برخی اصلاحات در برنامه هفتم آمده، کافی نیست اما ضروری و اجتنابناپذیر است.»
صندوق بازنشستگی کشوری؛ غول ورشکستهای که بودجه را میبلعد
عنابستانی در پاسخ به این سوال که کدام صندوقهای بازنشستگی ورشکستهاند؟، گفت:«به نظر من همه صندوقهای بازنشستگی کشور ورشکستهاند. اما بدتر از همه، صندوق بازنشستگی کشوری است که یک صندوق عظیم اما کاملاً ورشکسته محسوب میشود.»
او نسبت به سیاست ادغام صندوقها هشدار میدهد:«اینکه صندوقهای ورشکسته را در هم ادغام کنیم، پاک کردن صورت مسئله است و اقدامی کاملاً غلط.»
عنابستانی در پایان تاکید کرد:«صندوقها در وضعیت بحرانیاند و اگر فوراً درباره آنها تصمیمگیری نشود، ابر بحران روبهروی کشور خواهد بود. اصلاحات ساختاری و پارامتری، خروج دولت از بنگاهداری، واگذاری شرکتهای زیانده و ایجاد اراده جدی در حاکمیت تنها راههای نجات صندوقهاست.»