مازوت سوزی نه نفع مردم و نه به نفع سیمانیها/ مازوت سوزی چه بلایی بر سر سیمانیها آورد؟
به گزارش نبض بازار- مصرف مازوت در نیروگاهها و کارخانههای سیمان ایران علیرغم تضمین تأمین گاز در آذرماه، همچنان ادامه دارد و به یک معضل زیستمحیطی و اقتصادی تبدیل شده است. پیامدهای آن شامل افزایش آلودگی هوا، اثرات منفی بر سلامت مردم، کاهش کیفیت تولید و افزایش هزینههای نگهداری کارخانهها است. این روزها عموم کارشناسان مدعیاند که «مصرف مازوت نه به نفع کارخانههاست و نه به نفع مردم». بدون تغییر اساسی در مدل مصرف انرژی و سرمایهگذاری در سوختهای پاک، صنعت سیمان ایران با چالشهای جدی روبهرو خواهد شد.
مصرف مازوت؛ رکوردی نگرانکننده
بر اساس دادههای رسمی، ۱۵ نیروگاه حرارتی ایران قابلیت مصرف روزانه تا ۴۳ میلیون لیتر مازوت را دارند و هماکنون روزانه حدود ۲۱.۱ میلیون لیتر مازوت مصرف میشود. نیروگاههایی مانند توس، منتظر قائم، شهید رجایی، شهید سلیمی، سهند، تبریز، ایرانشهر، منتظری، زرند، بندرعباس، شهید مفتح، بیستون، شازند، رامین و اصفهان در این فهرست قرار دارند.
مصرف بالای مازوت عمدتاً ناشی از کمبود گاز طبیعی در فصول سرد سال است. با این حال، مسئولان صنعت انرژی اعلام کردهاند که در آذرماه سال جاری، تأمین گاز نیروگاهها بدون مشکل انجام میشود و محدودیتی در سوخترسانی وجود ندارد. با این حال، بسیاری از کارخانههای سیمان همچنان برای تولید انرژی به مازوت تکیه دارند.
وضعیت تولید سیمان
با وجود افزایش مصرف سوختهای آلاینده، تولید سیمان در دهه اخیر روند افزایشی داشته است. گزارشها نشان میدهند که در ۱۰ ماه گذشته، کارخانهها توانستهاند تولید خود را حفظ کنند، اما افزایش مصرف مازوت و محدودیتهای زیستمحیطی باعث شده برخی واحدها ناچار به مدیریت مصرف و حتی کاهش تولید شوند. برخی کارخانهها تا ۱۵ درصد از ظرفیت تولید خود را به منظور کاهش مصرف سوختهای آلاینده محدود کردهاند. اگرچه ادعاهای ضد و نقیض در این رابطه بسیار است. رئیس انجمن سیمان چندی پیش مدعی شده بود که از اردیبهشت سال ۱۴۰۴ قطعی گاز سیمانیها آغاز شده در حالیکه برخی از اخبار گویای تداوم فعالیت سیمانیها با گاز است. برخی نیز مدعیاند که سیمانیها به علت استفاده مکرر از مازوت متوقف نشدهاند و حالا در زمستان نیز این مازوت به آنها تعلق میگیرد.
پیامدهای اقتصادی و هزینهای مازوتسوزی
مصرف مازوت در کارخانههای سیمان اگرچه بهعنوان سوخت جایگزین برای تأمین انرژی مورد استفاده قرار میگیرد، اما پیامدهای اقتصادی قابل توجهی دارد. یکی از مهمترین چالشها، هزینه بالای حمل و نقل مازوت است. بر اساس گزارشها، تأمین مازوت از پالایشگاهها تا کارخانهها نیازمند لجستیک پیچیده و حملونقل طولانی است که مستقیماً هزینه تولید هر تن سیمان را افزایش میدهد.
علاوه بر هزینه حمل، ذخیرهسازی مازوت در کارخانهها نیز نیازمند تجهیزات خاص و رعایت استانداردهای ایمنی است که سرمایهگذاریهای سنگینی را تحمیل میکند. کارشناسان صنعت سیمان تأکید دارند که هزینههای بالای سوختهای آلاینده، مانند مازوت، نهتنها باعث افزایش قیمت تمامشده محصول میشود، بلکه بهرهوری تولید را نیز کاهش میدهد و اثرگذاری سودآوری کارخانهها را تحت فشار قرار میدهد.
مصرف مازوت در کارخانهها، اگرچه ممکن است تولید را در شرایط فقدان انرژی تداوم بخشد، اما پیامدهای اقتصادی ناشی از آسیبهای زیستمحیطی و جریمههای احتمالی را افزایش میدهد. آلودگی هوا فشار اقتصادی و اجتماعی بر مناطق شهری و صنایع وابسته وارد میکند.
علاوه بر این، استفاده از سوخت آلاینده در کارخانهها میتواند باعث ایجاد نگرانی در بازار و کاهش اعتماد مصرفکنندگان به کیفیت محصولات شود. کارشناسان اقتصادی هشدار میدهند که سیاستهای کوتاهمدت صرفهجویی در سوخت، در بلندمدت باعث افزایش هزینهها و کاهش بهرهوری خواهد شد.
پیامدهای زیستمحیطی مازوتسوزی
مصرف مازوت باعث افزایش آلایندهها، به ویژه ذرات معلق و گوگرد در هوا میشود. این مسئله سلامت مردم را تهدید کرده و کیفیت زندگی در مناطق صنعتی و کلانشهرها را تحت فشار قرار میدهد. مازوتسوزی، مستقیماً سلامت و کیفیت زندگی میلیونها شهروند ایرانی را هدف قرار داده است. این سوخت سنگین و آلاینده، به دلیل محتوای بالای گوگرد، حجم عظیمی از گاز دیاکسید گوگرد (SO۲) و بهویژه ذرات معلق ریز (PM۲.۵) را وارد جو میکند. این ذرات که قابلیت نفوذ عمیق به دستگاه تنفسی دارند، عامل اصلی شیوع مه دود (Smog) و افزایش شدید شاخص آلودگی هوا (AQI) در کلانشهرها و مناطق صنعتی هستند.
پیامد مستقیم این آلودگی، افزایش نگرانکننده آمار بیماریهای تنفسی مانند آسم، برونشیت مزمن و همچنین تشدید بیماریهای قلبی و عروقی است. این وضعیت، علاوه بر افزایش خطر مرگ و میر، فشار مضاعفی را بر سیستم بهداشت و درمان کشور وارد کرده و منجر به افزایش چشمگیر هزینههای درمانی عمومی و خصوصی میشود.
کارشناسان چه میگویند؟
به جهت بررسی موضوع فوق، گفتوگو کردیم با دکتر مهناز محمدی که در ادامه میخوانیم:
دکتر مهناز محمدی، متخصص بهداشت محیط و آلودگی هوا، ضمن ابراز نگرانی شدید نسبت به تداوم مازوتسوزی در نیروگاهها و صنایع بزرگ در فصول سرد، تأکید کرد که هزینههای پنهان این راهکار اضطراری، سلامت عمومی جامعه را در معرض تهدید جدی قرار داده است.
وی گفت که مازوت به دلیل غلظت بالای گوگرد، پس از احتراق، حجم عظیمی از گاز دیاکسید گوگرد (SO۲) و ذرات فوقالعاده ریز معلق (PM۲.۵) را منتشر میکند. این ذرات سمی به آسانی از سدهای دفاعی بدن عبور کرده و عامل اصلی افزایش شدید نرخ ابتلا به بیماریهای مزمن تنفسی از قبیل آسم، برونشیت و سایر اختلالات ریوی در میان ساکنان مناطق شهری و صنعتی هستند.
وی افزود تأثیر مخرب این آلایندهها تنها محدود به دستگاه تنفسی نیست، بلکه سیستم قلبی و عروقی را نیز تحت فشار قرار داده و بهطور مستقیم بر آمار مرگ و میر زودرس، بهویژه در گروههای آسیبپذیر مانند کودکان و سالمندان، اثر میگذارد.
وی افزود که در این میان، کودکان آسیبپذیرترین گروه هستند؛ زیرا سرعت تنفس آنها نسبت به وزن بدن بالاتر بوده و اندامهای حیاتیشان هنوز در حال رشد و تکامل است. قرار گرفتن طولانیمدت در معرض آلایندههای مازوت، به طور مستقیم خطر ابتلا به آسم در دوران کودکی را افزایش داده، باعث اختلال در رشد طبیعی ریهها میشود و میتواند بر عملکرد شناختی بلندمدت آنها نیز اثر منفی بگذارد.