چه چیزی تهران را پای میز مذاکره میآورد؟
به گزارش نبض بازار،در یک مقطع زمانی حساس که پرونده هستهای ایران بار دیگر در کانون ارزیابیهای امنیتی و سیاسی قدرتهای جهانی قرار گرفته، سخنان مهم مقامات عالیرتبه جمهوری اسلامی ایران در کنفرانس بینالمللی «حقوق بینالملل تحت تهاجم: تجاوز و دفاع» بهمنزله نقشه راه جدیدی برای درک وضعیت کنونی روابط ایران و غرب مطرح شده است.
کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی، در سخنانی مفصل، ریشههای بحرانهای امروز را نه در اقدامات ایران، بلکه در «زورمداری قدرتهای غربی» معرفی کرد؛ گزارشی که تصویری تاریخی، امنیتی و راهبردی از نگاه تهران به دنیا ترسیم میکند.
فشار، نتیجه معکوس میدهد
در بخش مهمی از سخنان خرازی، بهویژه در مقایسه جنگ هشتساله و جنگ ۱۲روزه اخیر، نکتهای کلیدی تکرار شد: اتکای ایران به خود، عامل اصلی تابآوری در برابر فشارهاست.او با یادآوری اینکه ایران در دوران جنگ تحمیلی بدون هیچ حمایت خارجی مجبور به تعمیر، نگهداری و حتی ساخت تجهیزات نظامی شد، تأکید کرد همان روحیه امروز نیز پابرجاست و ایران در حوزه موشکی و دفاعی توانسته یکی از قدرتهای منطقهای باشد.
خرازی در روایت مشابهی، درباره حملات نظامی اخیر به تأسیسات هستهای ایران تصریح کرد که این حملات «غیرقانونی» بوده و آمریکا با پذیرش نقش خود، باید مسئول غرامت مادی، انسانی و روانی واردشده به ایران باشد.
مذاکره آری، اما نه مذاکره زیر اسلحه
مرکز ثقل پیام خرازی در این کنفرانس، تأکید بر آمادگی مشروط برای مذاکره با آمریکا بود؛ جملهای که اهمیت سیاسی آن از مرزهای ایران فراتر رفت:
«ما از مذاکره فراری نیستیم، اما مذاکرهای که تحت فشار، تهدید و زور باشد را نمیپذیریم.»
او خطاب به ترامپ توصیه کرد تجربه گذشتگان آمریکا را بررسی کند؛ چراکه همان فشارها در نهایت واشنگتن را به مسیر گفتوگو از طریق عمان و سپس توافق برجام رساند. به بیان دیگر، استراتژی تهران تغییری نکرده است: مقاومت در برابر اجبار و استقبال از مذاکره برابر.
غرب آماده گفتوگو نیست
اما در سوی دیگر میدان، کاظم غریبآبادی معاون حقوقی و بینالملل وزارت خارجه، تصویری عملی و روزآمدتر از وضعیت مذاکرات ارائه میدهد. برخلاف اتهامات غرب، او میگوید این ایران نیست که آماده مذاکره نیست؛ بلکه غرب تمهیدات لازم برای گفتوگوی واقعی را فراهم نکرده و همچنان بر «تحمیل خواستههای یکطرفه» اصرار دارد.
غریبآبادی با اشاره به شکست تلاش غرب برای فعالسازی مکانیسم اسنپبک یادآور شد که نه تنها جامعه بینالمللی از این اقدام حمایت نکرد، بلکه ۱۲۱ کشور جنبش عدم تعهد، روسیه و چین نیز با آن مخالفت کردند.
به گفته او، ناتوانی غرب در شورای امنیت باعث شده این کشورها اکنون به سراغ شورای حکام آژانس بروند تا با قطعنامه جدیدی علیه ایران، فشار سیاسی تازهای ایجاد کنند.
پشتصحنه تنش با آژانس
غریبآبادی بیان میکند که همکاری ایران با آژانس پس از حملات به تأسیسات هستهای، از مسیر «تفاهم قاهره» پیش میرفت، اما اکنون این تفاهم از سوی ایران کنار گذاشته شده است.
او تأکید میکند:
«غربیها علاقهای به همکاری ایران با آژانس ندارند و به دنبال اهداف سیاسی خود هستند. بنابراین ایران نیز ناچار خواهد بود در رویکردهای خود بازنگری کند.»
این رویکرد میتواند به معنای کاهش سطح همکاری با آژانس در صورت تصویب قطعنامه جدید باشد؛ نقطهای که احتمالاً به پیچیدهترشدن پرونده هستهای منجر خواهد شد.
ایران: نه با تحریمها زمینگیر شدیم و نه با جنگ عقب نشستیم
در ادامه این رویداد، عباس عراقچی، دیپلمات ارشد و مذاکرهکننده سابق برجام، تصویری روشنتر از تجربههای سالهای اخیر ارائه کرد. او تحریمها را «هزینهزا اما ناکام» خواند و تأکید کرد که ایران توان عبور از فشارها را دارد.
عراقچی با بیان اینکه «برای حل مسائل با ایران تنها راه، دیپلماسی مبتنی بر کرامت و احترام است»، دو تجربه بزرگ را یادآور شد:
۱. برجام؛ تجربهای که جهان موفقیت آن را جشن گرفت، اما آمریکا آن را نقض کرد.
۲. جنگ ۱۲روزه؛ تجربهای که ایران پاسخ حمله را با همان زبان قدرت داد.
او نتیجه میگیرد که ایران برای هر دو مسیر ـ مذاکره یا مقاومت ـ آماده است.
پیام واحد تهران
مرور سخنان این سه مقام نشان میدهد هرچند از زاویههایی متفاوت سخن گفتهاند، اما سه محور مشترک در رویکرد جمهوری اسلامی وجود دارد:
1. مذاکره تنها در شرایط برابر و محترمانه ممکن است.
2. فشار و تهدید نهتنها امتیاز نمیگیرد، بلکه مقاومت را تقویت میکند.
3. ایران بر حقوق هستهای، دفاعی و استقلال سیاسی خود معامله نخواهد کرد.
این پیامها در حالی مخابره میشود که غرب ـ طبق گفته غریبآبادی ـ هنوز برای بازگشت به گفتوگو آماده نیست و در پی بازتولید فشار سیاسی از مسیر شورای حکام است.
در شرایطی که منطقه و جهان در آستانه تحولات جدید قرار گرفتهاند، تهران مسیر مشخصی را اعلام میکند:
مذاکره ممکن است، اما نه هر مذاکرهای؛ فشار ممکن است، اما نتیجه نمیدهد؛ ایران آماده توافق است، اما نه توافقی که استقلال و حقوقش را خدشهدار کند.
بهبیان دیگر، همانگونه که خرازی گفت:
«ایران ماندنی است و دیر یا زود، جهان باید با این واقعیت کنار بیاید.»