نگاهی به ادعاهای آبی فولاد مبارکه در نشریه کودکان/ فولاد آب و هوای اصفهان را تخریب نکرده است؟
به گزارش نبض بازار- فولاد مبارکه فکر میکند تمامی مردم و کارشناسان هم مثل کودکان کارمندانشان هستند که با یک مجله نسبت به رفتارهای این شرکت قانع شوند. در مجله اخیر کودکان این کارخانه ادعاهای عجیبی مطرح شده که فولاد مبارکه باید نسبت به جزئیات آن شفافسازی کند. ادعای برداشت کامل از زاینده رود و کم مصرفترین فولادساز، چندان به شرایط فعلی فولاد مبارکه و محیط پیرامون آن ربطی پیدا نمیکند.
ادعاهای ضد و نقیض فولاد مبارکه
در شماره اخیر دوماهنامه کودک مبارک، نشریه داخلی مجتمع فولاد مبارکه، خبری منتشر شده که ادعا میکند این شرکت «یکی از کممصرفترین تولیدکنندگان فولاد در جهان از نظر مصرف آب» است و «وابستگی خود را به حوضه آبریز زایندهرود به کمتر از یک درصد کاهش داده و در آستانه قطع کامل این وابستگی است».
این ادعا، اگرچه در ظاهر نشانهای از مسئولیتپذیری محیطزیستی است، اما نیازمند بررسی دقیقتر از منظر فنی، جغرافیایی و دادههای عمومی درباره مصرف آب صنایع فولادی در ایران است. فولاد مبارکه خود را مقصر بحران آب اصفهان نمیداند اما الان اصفهان نه آب دارد نه هوا؛ اصفهان برای بیست و دومین روز متوالی است که در بحران آلودگی هوا به سر میبرد اما صنایع کوچکترین واکنشی به آن نشان ندادهاند.
واقعیت مصرف آب در صنایع فولادی
فولاد یکی از صنایع ذاتاً آببر محسوب میشود. در روش تولید احیای مستقیم (که فولاد مبارکه نیز از آن استفاده میکند)، برای خنکسازی تجهیزات، فرآیند تصفیه، تولید بخار و شستوشوی مواد اولیه، حجم قابل توجهی آب مورد نیاز است. بر اساس گزارشهای رسمی وزارت نیرو و سازمان محیط زیست، میانگین مصرف آب در مجتمعهای فولادی کشور بین ۲ تا ۵ مترمکعب به ازای هر تن فولاد است. فولاد مبارکه نیز طی سالهای گذشته در محدوده همین میانگین قرار داشته، هرچند با اجرای طرحهای بازچرخانی توانسته بخشی از آب مصرفی را بازیافت کند. با این وجود کماکان فولاد مبارکه یکی از مصرفکنندگان آب زاینده رود است و طرح انتقال آب نیز تا این لحظه منجر به قطع برداشت کامل نشده است.
منبع تأمین آب فولاد
در چند سال اخیر، فولاد مبارکه اقداماتی برای تنوعبخشی به منابع آبی خود انجام داده است؛ از جمله تأسیس تصفیهخانه پساب شهری اصفهان، زرینشهر و مبارکه و استفاده از پساب صنعتی به جای آب خام زایندهرود. با این حال، بخش قابلتوجهی از تأمین آب مجتمع همچنان از حوضه زایندهرود و منابع زیرزمینی اطراف انجام میشود. فولاد مبارکه اقدامات نمایشی خود برای توجیه افکار عمومی را انجام داده اما آنچه در واقعیت جریان دارد، بحرانسازی این مجموعههای فولادی برای محیط زیست اصفهان است.
در ادامه این تبلیغ کودکانه، عبارت «کاهش وابستگی به کمتر از یک درصد» مطرخ شده که بدون ارائه دادههای دقیق، نوعی بیان تبلیغاتی است و نیاز به شفافسازی دارد. آیا این رقم مربوط به حجم آب خام دریافتی از رودخانه است، یا کل آب مصرفی شامل پساب خریداریشده از شبکه شهری را نیز دربرمیگیرد؟ فولاد مبارکه هنوز هیچ پاسخ روشنی ارائه نکرده و کارشناسان بی طرف نیز بازرسی لازم از این شرکت را نداشتهاند. دعوت نمایشی فعالان معروف محیط زیستی به کارخانه الزاماً منجر به حل مشکل فولاد نمیشود.
کم مصرفترین فولادساز جهان؟
ادعای «کممصرفترین فولادساز جهان» نیز با تردید روبهروست. کارخانههای بزرگ در کشورهای توسعهیافته، مانند آرسلورمیتال در اروپا یا پوسکو در کره جنوبی، سالهاست با استفاده از فناوریهای سیستم بسته خنکسازی و بازیافت حرارتی، میزان مصرف آب خود را به کمتر از ۱ مترمکعب در هر تن فولاد رساندهاند. در ایران هنوز هیچ گزارش مستقلی چنین عددی را برای فولاد مبارکه تأیید نکرده است. در نتیجه فولاد مبارکه با این برچسب بزرگ، خود را در برابر اتهامات جدید قرار میدهد. مسأله اینجاست که فولاد میتواند به کودکان واقعیت را نگوید اما تمام مردم ایران کودک نیستند.
در شرایطی که حوضه زایندهرود با بحران شدید آب و تنشهای اجتماعی ناشی از کمآبی روبهروست، انتشار ادعاهای کلی بدون پشتوانه دادههای قابل دسترس، میتواند موجب بیاعتمادی عمومی شود. انتظار میرود فولاد مبارکه با انتشار گزارشهای رسمی و قابل راستیآزمایی از میزان مصرف و منبع آب خود، امکان ارزیابی مستقل را برای کارشناسان و افکار عمومی فراهم کند.