قطع برق منجر به بیکاری و تعدیل نیرو در صنایع شده است
به گزارش نبض بازار ، خاموشیهای گسترده برق در کشور تنها به خانهها و ادارات آسیب نمیزند، بلکه به تدریج نبض صنایع را هم از کار میاندازد. این بحران نهتنها تولید را مختل میکند، بلکه به زنجیره اشتغال و سرمایهگذاری صنعتی ضربههای جبرانناپذیری وارد کرده است. در شرایطی که بسیاری از واحدهای صنعتی با ناپایداری انرژی دست و پنجه نرم میکنند، بحران خاموشی به مانعی تازه بر سر راه رشد اقتصادی کشور تبدیل شده است.
در حالی که کشور درگیر خاموشیهای مکرر و بحران تأمین برق در فصل تابستان است، نگرانیها درباره تبعات این وضعیت بر اشتغال و تولید صنعتی نیز افزایش یافته است. سهراب دلانگیزان، اقتصاددان، در گفتوگو با نبض بازار، با اشاره به نبود مطالعات سنجشپذیر در حوزه اثرگذاری مستقیم قطعی برق بر نرخ بیکاری، تأکید کرد که ادامه این وضعیت میتواند به مهاجرت گسترده صنایع از ایران منجر شود.
برق قطع شود، اشتغال خاموش میشود
دلانگیزان با اشاره به فقدان پژوهشهای دقیق مبتنی بر دادههای اقتصادسنجی در خصوص رابطه مستقیم میان قطعی برق و بیکاری، معتقد است که این رابطه از منظر تجربی و مفهومی قابلدرک است. او میگوید: «بهصورت فرضی میتوان گفت که خاموشی برق در صنایع منجر به کاهش اشتغال یا افزایش بیکاری میشود، اما برای بررسی دقیق اثر، نیاز به مطالعهای علمی و جامع است که انجام نشده است.»
او معتقد است صنایع از نظر آسیبپذیری در برابر قطعی برق، به دو دسته تقسیم میشوند؛ گروه نخست، صنایعی با فرآیند تولید مداوم هستند که امکان توقف ناگهانی در آنها وجود ندارد. این گروه در صورت مواجهه با خاموشی، به طور کامل از مدار تولید خارج میشوند. گروه دوم نیز صنایعی هستند که با شیفتبندی میتوانند برنامه خود را با ساعات خاموشی تطبیق دهند، اما اگر زمان خاموشیها فراتر از ظرفیت برنامهریزی باشد، این صنایع نیز ناچار به توقف میشوند.
قربانی خاموشیها، نیروی کار بیمهارت
به گفته دلانگیزان، خاموشیها در عمل موجب ترخیص بخشی از نیروی کار در واحدهای تولیدی میشود. وی در اینباره توضیح میدهد: «صنایع معمولاً دارای دو نوع نیروی انسانی هستند؛ نیروهای ماهر و کلیدی که بهسادگی قابل جایگزینی نیستند و نیروهای ساده و بیمهارت. در زمان تعطیلی اجباری ناشی از قطعی برق، معمولاً گروه دوم بدون تردید از چرخه اشتغال خارج میشوند.»
این موضوع، بهویژه در صنایعی که مبتنی بر حرارت بالا یا کورههای مداوم هستند، شدیدتر بروز میکند. بهگفته این اقتصاددان، در چنین واحدهایی، حتی خاموشی دو ساعته میتواند منجر به تعطیلی کامل خط تولید شود.
بحران برق، قاتل انگیزههای سرمایهگذاری
ادامه خاموشیها نهتنها بر وضعیت اشتغال تأثیر منفی دارد، بلکه از نگاه سرمایهگذاران نیز نشانهای از نبود ثبات زیرساختی است. دلانگیزان میگوید: «برق مهمترین نهاده زیرساختی در صنعت است. وقتی دسترسی پایدار به انرژی برق وجود نداشته باشد، نهتنها انگیزهای برای سرمایهگذاری باقی نمیماند، بلکه اساساً امکان سرمایهگذاری هم وجود نخواهد داشت.»
او ادامه میدهد: «در چنین فضایی، حتی اگر سودآوری بالا باشد، باز هم کسی حاضر به ورود به عرصه تولید نیست. زیرساخت ناپایدار یعنی ریسک قطعی مداوم، یعنی زیان حتمی.»
مهاجرت صنایع به کشورهای همسایه
دلانگیزان هشدار میدهد که ادامه بحران برق باعث کوچ گستردهتر صنایع ایرانی به کشورهای همسایه خواهد شد. به گفته او، این روند سالهاست آغاز شده و اکنون در حال تشدید است. «بخش قابلتوجهی از کسبوکارهای استارتآپی یا تولیدی کوچک، پیشتر به کشورهایی مانند ترکیه، عراق و کشورهای آسیای میانه مهاجرت کردهاند. حالا شرکتهای بزرگتر هم در حال انتقال بخشهای بیشتری از فعالیتشان هستند.»
وی این موضوع را تهدیدی جدی برای آینده اشتغال، تولید و صادرات کشور میداند و تأکید میکند که این روند در صورت ادامه بیبرنامگی در حوزه زیرساختهای انرژی، تسریع خواهد شد.
راه نجات از بنبست خاموشی
به گفته دلانگیزان، تنها راهکار مقابله با این بحران، تدوین یک برنامه ملی و جامع در توسعه زیرساختهای برق است. او تأکید میکند که وزارت نیرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت باید در این زمینه همکاری نزدیکی داشته باشند. «بدون توسعه و سرمایهگذاری فوری در زیرساختهای برق، نه تنها وضعیت کنونی بهبود نمییابد، بلکه عمق بحران نیز بیشتر خواهد شد.»
او در پایان میگوید: «هر روز تأخیر در اصلاح این وضعیت، یک قدم عقبنشینی در مسیر توسعه صنعتی کشور است.»