لاشه برنح ایرانی، ۲۰۰ هزار تومان/ چرا قیمت برنج ۲ برابر شد؟

به گزارش نبض بازار ، بر اساس ارزیابی تازه معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی، تولید برنج در سال جاری بین ۱.۶ تا ۱.۸ میلیون تن تخمین زده می‌شود. این در حالی است که در سال‌های گذشته، آمار رسمی تولید تا حدود ۲.۷ میلیون تن نیز اعلام شده بود. هنوز برخی منابع دولتی بر تکرار همین عدد اصرار دارند، اما تیم جدید مدیریتی وزارت جهاد، آمار واقعی را نزدیک به ۱.۸ میلیون تن می‌داند. این اختلاف آماری، نه تنها اعتماد به داده‌های رسمی را تضعیف کرده، بلکه به آشفتگی سیاست‌گذاری در بازار دامن زده است.

امسال حدود ۷۲۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی شمال کشور در استان‌های گیلان، مازندران و گلستان به کشت برنج اختصاص یافته و بر اساس محاسبات میدانی، انتظار می‌رود از این سطح زیرکشت حدود ۴.۵ میلیون تن شلتوک برداشت شده که نهایتاً منجر به تولید حدود ۲ میلیون تن برنج سفید خواهد شد.

برنج ایرانی در قله قیمتی

بررسی میدانی بازار و داده‌های فروشگاه‌های اینترنتی و سنتی، از قیمت‌هایی بی‌سابقه برای برنج ایرانی حکایت دارد. قیمت هر کیلوگرم برنج هاشمی یا طارم ممتاز در برخی نقاط به بیش از ۳۵۰ هزار تومان رسیده است. برنج صدری به حدود ۲۸۰ هزار تومان و شیرودی نیز تا ۲۴۰ هزار تومان معامله می‌شود. حتی لاشه برنج هاشمی نیز که پیش‌تر گزینه‌ای اقتصادی تلقی می‌شد، حالا به آستانه ۲۰۰ هزار تومان نزدیک شده است.

برای نمونه، بسته ده کیلویی برنج ممتاز شمال اکنون در بازار حدود ۳.۴ میلیون تومان به فروش می‌رسد؛ یعنی کیلویی ۳۴۳ هزار تومان. این در حالی است که تنها یک سال پیش، قیمت هر کیلو برنج مرغوب ایرانی بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار تومان بود. چنین رشدی در کمتر از ۱۲ ماه، بار دیگر اثرات تورم مواد غذایی را برجسته کرده است.

چرا قیمت بالا رفت؟

کارشناسان دلایل متعددی را برای رشد شدید قیمت برنج ایرانی مطرح می‌کنند؛ از جمله کاهش محسوس تولید، افزایش هزینه‌های نهاده‌های کشاورزی، نوسان نرخ ارز، مشکلات در تخصیص به‌موقع ارز وارداتی، تاخیر در ثبت سفارش‌ها، و همچنین نقش دلالان و واسطه‌هایی که با احتکار یا دستکاری در قیمت‌ها، بازار را ملتهب کرده‌اند.

از سوی دیگر، سیاست‌های آماری نادرست و ارائه اطلاعات غیرواقعی در سال‌های گذشته، موجب سردرگمی در برنامه‌ریزی تولید و واردات شده است؛ مسئله‌ای که حالا آثار آن در سفره خانوار‌های ایرانی نمایان است.

واردات؛ راهکار موقت دولت

با توجه به نیاز مصرفی کشور که حدود ۳ میلیون تن برآورد می‌شود، و تولیدی که کمتر از دو میلیون تن است، سیاست‌گذاران به واردات به‌عنوان ابزار تنظیم بازار نگاه می‌کنند. حذف ممنوعیت‌های فصلی واردات و تسریع در تخصیص ارز، بخشی از برنامه جدید دولت برای کنترل قیمت‌هاست. اما همچنان مشکلات انتقال ارز و تاخیر در صدور مجوز واردات، روند عرضه را کند و نامطمئن کرده است.

سفره‌های کوچک‌تر، انتخاب‌های اجباری

روند افزایش قیمت باعث شده تا قدرت خرید بسیاری از خانوار‌ها به‌شدت کاهش یابد. سهم برنج ایرانی در سبد مصرفی خانوار‌های کم‌درآمد، به طرز چشمگیری کاهش یافته و بخش عمده‌ای از این تقاضا، به سمت برنج‌های وارداتی و حتی نان سوق پیدا کرده است. داده‌ها نشان می‌دهد که بخش بزرگی از مصرف‌کنندگان اکنون ترجیح می‌دهند به‌جای خرید برنج ایرانی با قیمت‌های سنگین، از گزینه‌های ارزان‌تر استفاده کنند؛ تغییری که پیامد‌های تغذیه‌ای و اجتماعی گسترده‌ای به‌دنبال خواهد داشت.