شاخص امیدواری به آینده در ایران ۲ برابر شد/ چرا ناگهان به آینده امیدوار شدیم؟
به گزارش نبض بازار، مرکز پژوهشهای مجلس اخیرا گزارشی درباره نظرسنجی اعتماد مصرفکننده در سال ۱۴۰۴ منتشر کرده است. این گزارش نشان میدهد شاخص اعتماد مصرفکننده پس از یک دوره نزولی، صعودی شده و از ۶۲ به ۱۳۶ رسیده است. این افزایش دو برابری، بیانگر خوشبینی مصرفکننده به شرایط اقتصادی کشور است.
همچنین شاخص انتظارات مصرفکننده براساس ارزیابی مصرفکنندگان از وضعیت کلی اقتصاد، بیکاری و قدرت خرید در آینده ۱۴۶ واحد محاسبه شده که در مقایسه با فصل زمستان (۶۰) افزایش چشمگیری یافته است. بررسی روند این شاخص نیز نشان میدهد در تابستان ۱۴۰۳ با روی کار آمدن دولت جدید و با ایجاد خوشبینی درخصوص چشمانداز آتی، شاخص افزایش قابل توجهی یافته است. با این حال در فصول پاییز و زمستان با توجه به بیثباتیهای اقتصاد کلان این شاخص با کاهش چشمگیر روبه رو شد. با کاهش بی ثباتیهای اقتصاد کلان این شاخص در فصل بهار ۱۴۰۴ مجددا روند صعودی به خود گرفته است.
چرا جامعه به آینده خوشبین شده است؟
اما دلیل افزایش دو برابری خوشبینی مردم به آینده چیست؟ مرکز پژوهشهای مجلس به چند عامل اصلی اشاره کرده است. اولین عامل تغییر دولت و ایجاد انتظارات مثبت در خصوص آینده بوده است. نکته دیگر کاهش قیمت ارز و طلا و ایجاد نوعی ثبات در اقتصاد است. اما نکته مهمتر و اساسی در ایجاد این خوشبینی، آغاز مذاکرات هستهای و امیدواری برای به نتیجه رسیدن این مذاکرات است.
به عبارت دیگر، دولت پزشکیان از زمان روی کار آمدن وعده مذاکرات را داد و این مساله نوعی خوشبینی در جامعه ایجاد کرد. پس از آن جهش یکباره قیمت طلا و ارز در اقتصاد را داشتیم که با آغاز مذاکرات هستهای، بازار کنترل شد و در یک ماه گذشته روند بازار ثبات قابل قبولی را تجربه کرده است و این همه در سایه ایجاد امیدواری برای به نتیجه رسیدن مذاکرات هستهای حاصل شده است.
به عبارتی مردم امیدوار شدهاند که با انجام مذاکرات و در صورت به نتیجه رسیدن آن، فضای اقتصادی جامعه از التهابات موجود فاصله میگیرد.
حفظ و تقویت این وضعیت نیازمند تدوین سیاستهای اقتصادی مؤثر و استمرار ثبات در بازارها است تا اعتماد مصرفکنندگان همچنان تقویت شود. افزون بر این، سیاستهای ارتباطی دولت در مدیریت انتظارات اقتصادی نیز نقشی کلیدی در استمرار این روند مثبت ایفا خواهند کرد.
هشدار به دولت درباره امیدواری جامعه
اعتماد مصرفکننده شاخصی اقتصادی است که میزان خوشبینی مصرفکنندگان نسبت به وضعیت کلی اقتصاد و وضعیت مالی شخصی آنها را اندازهگیری میکند. درواقع میانگینی از شاخص وضعیت فعلی اقتصادی و شاخص انتظارات مصرفکننده است. اعتماد بیشتر مصرفکننده میتواند نشاندهنده رشد اقتصادی بالا و مصرف بالاتر بوده درحالی که اعتماد پایین مصرفکننده منعکسکننده کند شدن رشد اقتصادی و کاهش احتمالی هزینههای مصرفکنندگان است.
نکته بسیار مهمی که این گزارش به آن اشاره کرده این است که مهمترین عامل ایجاد خوشبینی در جامعه، آغاز مذاکرات هستهای است. در این گزارش مشخصا قید شده که عمدهترین دلیل افزایش خوشبینی افراد، انتظار به بهبود شرایط در سه ماه آتی است. به نظر میرسد این موضوع بیش از هر چیز در نتیجه خوشبینی افراد در خصوص دستیابی به توافق در مذاکرات شکل گرفته است.
اما مساله نگرانکنندهای که به صورت ضمنی در این گزارش به آن اشاره شده این است که دولت باید بتواند انتظارات مردم را در دوره مذاکره مدیریت کند و مانع ایجاد خوشبینی مفرط در جامعه شود. چون در صورتی که مذاکرات هستهای به نتیجه نرسد، با توجه به جو خوشبینی و امیدواری که در جامعه ایجاد شده، این شاخص میتواند در فصل بعدی سقوط کند و به کاهش مصرف، کند شدن رشد اقتصادی و ایجاد ناامیدی مفرط در جامعه منجر شود. در واقع در صورتی که به هر دلیلی انتظارات افراد نسبت به فضای مذاکرات منفی شود کاهش قابل توجه اعتماد مصرف کننده قابل انتظار خواهد بود. در چنین شرایطی مدیریت انتظارت افراد و به خصوص ترسیم فضای واقع بینانه در خصوص فضای حاکم بر مذاکرات و پرهیز از ایجاد انتظارات مثبت و منفی کاذب بسیار با اهمیت خواهد بود.