سایه مکانیسم ماشه بر خودروسازی ایران/ آیا چینیها از بازار خودروی ایران خارج میشوند؟
به گزارش نبض بازار ، با افزایش احتمال فعالسازی «مکانیسم ماشه» علیه ایران، آینده حضور خودروسازان چینی در بازار کشور با ابهام جدی روبهرو شده است. تجربه دور دوم تحریمها نشان داده که این شرکتها در شرایط فشار بینالمللی تمایل دارند بازار ایران را ترک کنند و منافع جهانی و اقتصادی خود را بر ادامه همکاری با ایران ترجیح میدهند. در حالی که سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین بر انتقال فناوری، تولید پلتفرم مشترک و ایجاد شهرک صنعتی خودرو تأکید دارد، تاکنون هیچیک از بندهای خودرویی این سند به مرحله اجرا نرسیده است.
فعالسازی مکانیسم ماشه میتواند محدودیتهای بانکی و تجاری را دوباره به سطح شورای امنیت بازگرداند و روند خروج شرکتهای چینی از بازار ایران را سرعت ببخشد. این موضوع بیش از آنکه صنعت خودرو را از نظر فناوری متضرر کند، موجب اختلال در عرضه خودروهای مونتاژی در میانه هرم تقاضا خواهد شد؛ بخشی که مشتریان طبقه متوسط و بالای بازار را پوشش میدهد و کاهش آن میتواند فشار بر خودروهای داخلی و تقاضا برای وارداتیهای گرانقیمت را افزایش دهد.
فعال شدن «مکانیسم ماشه» علیه ایران میتواند زنجیره واردات و تولید خودرو را تحت فشار جدی قرار دهد. امیرحسین کاکایی، کارشناس خودرو، هشدار میدهد که اگر درآمد ارزی کشور کاهش یابد، واردات و تولید خودروهای داخلی و مونتاژ چینی محدود خواهد شد و صنایع قطعهسازی داخلی در معرض بحران قرار میگیرند.
تأثیر مستقیم مکانیسم ماشه بر خودروسازان چینی بعید است
کاکایی در گفتوگو با نبض بازار درباره اثر مستقیم فعال شدن مکانیسم ماشه بر خروج خودروسازان چینی از ایران گفت: «تاثیر مستقیم بعید است، زیرا آنها مدتهاست تحریمها را دور میزنند و روابط تجاری مستقیم با ایران ندارند. مشتریان داخلی نیز بعید است از این موضوع متضرر شوند.» او تأکید کرد که اثر غیرمستقیم این مکانیزم جدی است و اقتصاددانان باید دامنه آن را تعیین کنند.
وی اضافه کرد: «فعال شدن مکانیسم ماشه میتواند درآمد ارزی کشور را کاهش دهد و وقتی درآمد ارزی پایین بیاید، واردات خودرو هم محدود خواهد شد؛ بنابراین تأثیر غیرمستقیم روی تولید و عرضه خودرو غیرقابل چشمپوشی است.»
کاهش درآمد ارزی و فشار بر واردات خودرو
امیرحسین کاکایی توضیح داد که کاهش درآمد ارزی کشور به صورت غیرمستقیم روی تولید و واردات خودرو اثر میگذارد: «وقتی درآمد ارزی پایین میآید، توان واردات خودرو محدود میشود و تولید داخلی هم افت میکند. حتی اگر شریکان چینی بخواهند همکاری خود را ادامه دهند، محدودیتهای ارزی تولید و واردات را کاهش میدهد.»
وی با اشاره به تجربه گذشته افزود: «زمانی که فروش نفت کاهش شدیدی داشت، واردات خودرو و مواد اولیه افت کرد و همین موضوع باعث کاهش تولید شد. الان هم شرایط مشابهی در حال تکرار است.»
برنامه تولید و مونتاژ خودروهای داخلی و چینی
کاکایی در پاسخ به این سوال که آیا فعال شدن مکانیسم ماشه میتواند برنامه تولید خودروهای چینی و داخلی را تحت تأثیر قرار دهد، گفت: «بله، هم واردات و هم تولید مونتاژ تحت فشار قرار میگیرد. حتی در تولید خودرو داخلی، کمبود ارز و مواد اولیه باعث کاهش تولید شده است. آمارها نشان میدهد تولید خودرو در کشور کاهش یافته است و این روند ادامه دارد.»
او خاطرنشان کرد: «حتی اگر فساد داخلی یا کمبود مواد اولیه رخ دهد، تولید کاهش پیدا میکند و نمونه آن همین کاهش ورودیها به صنعت خودرو است.»
تهدید صنایع قطعهسازی و تأمینکنندگان داخلی
کاکایی به تأثیر شرایط فعلی بر قطعهسازان داخلی اشاره کرد: «اگر تولید خودرو کاهش یابد و واردات محدود شود، تأمینکنندگان قطعات داخلی با بحران مواجه میشوند. بسیاری از واحدهای کوچک و متوسط با مشکلات مالی و ورشکستگی روبهرو خواهند شد. درآمد مردم هم کاهش یافته و اولویت خرید به کالاهای اساسی محدود میشود.»
او افزود: «در شرایطی که تقاضا برای خودرو پایین است، حتی تبلیغات و فروش اقساطی هم جواب نمیدهد و فروش موتورسیکلت در جامعه افزایش یافته، زیرا قدرت خرید مردم محدود شده است.»
ضعف سرمایهگذاری و تجهیزات قدیمی در صنعت خودرو
کاکایی به کمبود سرمایهگذاری در صنعت خودرو نیز اشاره کرد: «ده سال است که سرمایهگذاری کافی برای نوسازی و توسعه تجهیزات تولیدی انجام نشده و بسیاری از کارخانهها هنوز از تجهیزات قدیمی استفاده میکنند. این تجهیزات حتی برای تأمین قطعات مناسب نیستند و ادامه فعالیت بدون سرمایهگذاری جدید دشوار است.»
او ادامه داد: «برای ادامه تولید باید تجهیزات جدید خریداری شود یا تجهیزات قدیمی تعمیر و ارتقا یابند. عدم انجام این کار باعث میشود ظرفیت تولید محدود و شکننده شود.»
نقش سیاستهای دولت و مجلس در ایجاد چالشها
این کارشناس درباره نقش دولت و مجلس توضیح داد: «برنامههای توسعه صنعت خودرو در دولت و مجلس با موانع عملیاتی همراه است و بعضاً با یکدیگر همخوانی ندارند. حمایتها کافی نیست و در بسیاری موارد باعث ایجاد چالش بیشتر شده است.»
وی افزود: «در شش ماه دوم سال، اگر مکانیسم ماشه فعال شود، مشکلات موجود مضاعف خواهند شد و فشار بر زنجیره تولید و تأمین بیشتر خواهد شد.»
هشدار درباره بحران جدی در صنعت خودرو
کاکایی در پایان مصاحبه تأکید کرد: «با ادامه روند فعلی، احتمال بروز بحران در صنعت خودرو جدی است. بخش قابل توجهی از تولید و تأمین داخلی توان ادامه فعالیت بدون حمایتهای مؤثر را ندارد. اگر روند فعلی ادامه یابد، حتی واحدهای متوسط هم با مشکلات جدی مالی و عملیاتی روبهرو خواهند شد.»
او خاطرنشان کرد که فعال شدن مکانیسم ماشه میتواند کمبود ارز را تشدید کند، تولید را کاهش دهد و فشار بر قطعهسازان و تأمینکنندگان داخلی را بیشتر کند و صنعت خودرو ایران را وارد شرایط بحران کند.