ایران به افغانستان برق صادر میکند/ دولت برق دزدی به مردم میفروشد؟
به گزارش نبض بازار،حسین محمدیان، عضو هیأترئیسه اتاق مشترک ایران و افغانستان، گفته است که از بخش خصوصی افغانستان در شهرک صنعتی هرات درباره قطعی برق پرسیدهاند و پاسخ منفی دریافت کردهاند. به گفته او، بخشی از برق مصرفی آنها از ایران و بخشی از ترکمنستان وارد میشود و برق وارداتی از ایران قطع نمیشود.با این حال، پرسشهای متعددی درباره چرایی صادرات برق ایران به خارج مطرح است؛ چرا برقی که حق مصرف داخل کشور است به افغانستان صادر میشود؟
برای بررسی این موضوع، با هاشم اورعی، رئیس اتحادیه انرژی ایران، گفتوگو کردیم تا واقعیتهای پشت این ادعا را واکاوی کنیم.
هاشم اورعی، درباره صادرات برق به افغانستان گفت ممکن است این موضوع صحت داشته باشد اما میزان این صادرات بسیار ناچیز است و عمدتاً توسط شرکتهای بخش خصوصی انجام میشود و آن بخشی که اختیار برق شان را دارند می تونند صادر کنند ولی این را مطمئن هستم که دولت در این شرایط برق به افغانستان صادر نمی کند و قطعا این کار را نکرده است.
او گفت: «ظرفیت شبکه برق ایران برای صادرات محدود است و کل صادرات برق به کشورهای همسایه، از جمله افغانستان، عددی بسیار کوچک در مقایسه با مصرف داخلی است.»
اورعی درباره چرایی فروش برق توسط بخش خصوصی به بازار خارجی توضیح داد: «بخش خصوصی برق تولیدی خود را به کسی میفروشد که بهترین قیمت را بدهد. وقتی قیمت فروش به افغانستان یا بازار آزاد تالار سبز بالاتر است، ترجیح میدهد آنجا بفروشد چون دولت قیمت پایین میدهد یا دیر پرداخت میکند.»
این استاد برق دانشگاه شریف سپس از یک اتفاق جالب در صنعت برق کشور گفت: «یک تولیدکننده برق بخش خصوصی قراردادی برای فروش برق به یک خریدار داشته، برق را تحویل شبکه داده اما وزارت نیرو در مسیر انتقال، برق را برداشت و به جای خریدار به مردم فروخته است! مثل این میماند که کشاورزی هندوانههایش را بار وانت کند اما وانتدار وسط راه همه هندوانهها را بخورد و به خریدار تحویل ندهد.»
اورعی با تاکید بر اینکه مشکلاتی در انتقال و تحویل برق وجود دارد افزود: «به همین دلیل بخش خصوصی ترجیح میدهد برق خود را به بازارهایی بفروشد که امنیت و قیمت بهتری دارد، حتی اگر این میزان صادرات ناچیز باشد.»
هزینه تولید ۵ هزار تومان، فروش به مصرفکننده ۴۰۰ تومان!
هاشم اورعی، کارشناس حوزه انرژی، در ادامه گفتوگو با خبرنگارنبض بازار، وضعیت صنعت برق ایران را بحرانی و پیچیده توصیف کرد و تاکید کرد که ادامه وضعیت کنونی بدون اصلاح ساختارها، دشوار خواهد بود.
او درباره قیمت فروش برق توسط بخش خصوصی گفت: «معمولاً قیمت فروش برق به خریداران خارجی بین ۱۰ تا ۱۵ سنت به ازای هر کیلووات ساعت است که معادل حدود ۱۰ تا ۱۲ هزار تومان میشود. اما دولت قیمت بسیار پایینتری برای خرید برق تجدیدپذیرها در نظر گرفته، مثلاً حدود ۳ هزار و پانصد تومان.»
این کارشناس حوزه انرژی افزود: «دولت به بخش خصوصی اجازه داده در تالار سبز برق خود را به خریداران خصوصی بفروشد تا بار تأمین برق از دوش دولت برداشته شود. اما مشکل اینجاست که حتی با این شرایط، گاهی دولت برای تامین برق داخلی، برق تولید شده توسط بخش خصوصی را از شبکه برمیدارد و به مردم میدهد.»
او درباره مشکلات مالی صنعت برق توضیح داد: «هزینه واقعی تولید هر کیلووات ساعت برق با احتساب تورم و کاهش یارانهها حدود ۵ هزار تومان است، اما دولت آن را به قیمت ۴۰۰ تا ۵۰۰ تومان به مصرفکنندگان میفروشد. این اختلاف قیمت باعث شده شرکتهای دولتی برق، مانند توانیر و شرکت آب و فاضلاب، بدهیهای هنگفتی داشته باشند که اکنون به حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.»
هاشم اورعی ادامه داد: «سرمایهگذاران بخش خصوصی به دلیل حجم بالای بدهیها و مشکلات نقدینگی، تمایلی به توسعه یا سرمایهگذاری جدید ندارند. علاوه بر این، دولت برق و آب را به ابزاری سیاسی تبدیل کرده که هزینههای آن را نمیپذیرد و این روند باعث بحران جدی در صنعت شده است.»
او درباره آینده صنعت برق گفت: «وضعیت روز به روز بدتر میشود و تنها راه حل، کنار کشیدن دولت از بخش تولید برق است. دولت باید فقط مالک خطوط انتقال باقی بماند و کرایه آن را دریافت کند، و تولید و توزیع را به بخش خصوصی واقعی واگذار کند. در این صورت بازار برق به معنای واقعی شکل خواهد گرفت.»
اورعی با اشاره به سهم واقعی بخش خصوصی واقعی در تولید برق افزود: «اگرچه گفته میشود ۶۰ درصد برق کشور توسط بخش خصوصی تولید میشود، اما بخش عمده این تولید متعلق به نهادهای شبهدولتی مانند بنیاد مستضعفان، مپنا، ستاد اجرایی فرمان امام و بانکهاست. سهم بخش خصوصی واقعی کمتر از ۲ درصد است.»
او در پایان تاکید کرد: «صنعت برق ایران ماهیتاً دولتی است و این ساختار باید تغییر کند. درباره صادرات برق به افغانستان نیز باید گفت این میزان بسیار ناچیز است و در شرایط فعلی دولت به هیچوجه برق دولتی خود را صادر نمیکند و صادرات محدود هم توسط بخش خصوصی واقعی انجام میشود.»