مذاکرات هستهای در ایستگاه وین/ شرط ایران برای پذیرش توافق چیست؟
به گزارش نبض بازار، نشست فصلی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی در وین، در فضایی پر از تنش و با خیز تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه، بریتانیا) برای صدور قطعنامه علیه ایران آغاز شد. آمریکا نیز قرار است از این قطعنامه حمایت کند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، در افتتاحیه این نشست بار دیگر با تکرار ادعاها، خواستار همکاری کامل و مؤثر ایران با آژانس شد و تأکید کرد که بدون حلوفصل مسائل پادمانی باقیمانده، آژانس قادر به تضمین ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران نخواهد بود. او همچنین تصریح کرد که حلوفصل مسائل تنها از مسیر دیپلماسی میسر است و آژانس نقش بیطرفانهای در راستیآزمایی هرگونه توافق جدید ایفا خواهد کرد. گروسی غنیسازی را ذاتاً ممنوع ندانست، اما نگرانی را از انباشت مواد غنیشده ابراز کرد.
در واکنش به این فضاسازیها و گزارش "جامع" مدیرکل آژانس، سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران، اسماعیل بقایی، این گزارش را نتیجه فشارها و نفوذهای سیاسی سه کشور اروپایی و آمریکا دانست. او با هشدار نسبت به تصویب قطعنامه علیه ایران، تأکید کرد که "پاسخ تقابل، همکاری بیشتر نخواهد بود. " بقایی افزود ایران مجموعهای از اقدامات را آماده کرده و در صورت تقابل، طیفی از اقدامات فراتر از موارد مورد اشاره را عملیاتی خواهد کرد. او همچنین بر غیرقابل مذاکره بودن غنیسازی به عنوان "صنعتی بومی" تأکید کرد.
شرط عراقچی برای رسیدن به توافق هسته ای
در جدیدترین اظهارنظر، وزیر امور خارجه ایران اعلام کرده که توافق میان ایران و آمریکا در دسترس است و حتی ممکن است طرفین خیلی سریع به این توافق دست پیدا کنند. اما شرط عراقچی برای این توافق، همان چیزی است که آمریکا آن را نمیپذیرد؛ عباس عراقچی اعلام کرده که چنین توافقی که برای هر دو طرف نتیجهبخش باشد، موکول به ادامه برنامه غنیسازی ایران تحت نظارت کامل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، و رفع مؤثر تحریمها است.
او هچمنین زمان بعدی مذاکرات هسته ای را اعلام کرده و گفته: با ازسرگیری مذاکرات در روز یکشنبه (25 خرداد)، روشن است توافقی که بتواند استمرار ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران را تضمین کند، در دسترس است، و حتی میتوان بهسرعت به آن دست یافت.
پیشنهاد آمریکا و پاسخ احتمالی تهران
حدود ۱۰ روز پیش، بدرالبوسعیدی، وزیر خارجه عمان، طی سفری کوتاه پیشنهاد آمریکا را به تهران ارائه کرد. طبق گزارشها، این پیشنهاد آمریکا شامل عدم رفع تحریمها و درخواست از ایران برای توقف غنیسازی در خاک خود و همچنین تشکیل یک کنسرسیوم هستهای مشترک بود.
اکنون، خبرگزاری تسنیم اعلام کرده است که قرار است ایران طی یکی دو روز آینده رسماً و به صورت مکتوب از طریق مجاری دیپلماتیک و با میانجیگری عمان، به پیشنهاد آمریکا پاسخ دهد. اسماعیل بقایی نیز ضمن تأیید این موضوع، گفت که ایران طرح پیشنهادی "معقول و منطقی" خود را به زودی از طریق عمان ارائه خواهد کرد و به طرف آمریکایی توصیه کرد که "این فرصت را قدر بداند. " او همچنین تأکید کرد که هر طرحی که منافع و ملت ایران را در حوزه انرژی هستهای (شامل غنیسازی) و خاتمه تحریمها لحاظ نکند، از نظر ایران قابلقبول نیست.
هرچند جزئیات دقیق پاسخ ایران هنوز مشخص نیست، اما شنیدهها حاکی از آن است که ایران در پاسخ به آمریکا، پیشنهادی را مطرح خواهد کرد که در آن ضمن حفظ اصل غنیسازی در خاک ایران، اقداماتی را برای رفع نگرانیها و ادعاهای آمریکا در ازای رفع مؤثر تحریمها مطرح خواهد کرد. همچنین، ایران آمادگی خود را برای برگزاری دور بعدی مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا در صورت حفظ خطوط قرمز اعلام خواهد کرد.
رویکرد ترامپ به مذاکرات هسته ای
برخلاف برخی تصورات، گزارشها نشان میدهد که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، رویکردی دیپلماتیک را نسبت به ایران اتخاذ کرده است. این در حالی است که واشنگتن همزمان با حمایت از قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام، مذاکرات غیرمستقیمی را با میانجیگری عمان با ایران برای حلوفصل مساله برنامه هستهای پیش میبرد. این دوگانگی در رویکرد آمریکا، پیچیدگیهای بیشتری به فضای مذاکرات میبخشد.
دور بعدی مذاکرات هستهای چه زمان برگزار می شود؟
بر اساس اطلاعات موجود، مذاکرات هستهای در حال حاضر در مرحله تبادل پیشنهادات و انتظار برای پاسخ رسمی ایران قرار دارد. هنوز هیچ تاریخ مشخصی برای دور بعدی مذاکرات رسمی اعلام نشده است. با این حال، منابع مختلف به احتمال برگزاری مذاکرات غیرمستقیم در آینده نزدیک اشاره کردهاند.
اخبار جدیدتر (یک روز پیش) از برنامهریزی برای دور ششم مذاکرات غیرمستقیم ایران-آمریکا در مسقط برای "یکشنبه آینده" (احتمالاً ۲۵ خرداد ۱۴۰۴) حکایت دارند. این نشان میدهد که در حال حاضر، تمرکز بیشتر بر روی این مذاکرات غیرمستقیم و بررسی پیشنهادات است تا آغاز یک دور جدید از مذاکرات جامع.
در مجموع، وضعیت فعلی مذاکرات را میتوان مرحلهای حساس از چانهزنی و سنجش مواضع دانست. تهران در آستانه ارائه پاسخ خود به پیشنهاد واشنگتن است و آینده گفتوگوها تا حد زیادی به محتوای این پاسخ و واکنش طرف مقابل بستگی خواهد داشت. آیا این گام به سوی کاهش تنشها و آغاز دور جدیدی از مذاکرات پیش خواهد رفت یا به تشدید تقابلها منجر میشود؟ باید منتظر ماند و دید.