دست وزارت جهاد کشاورزی بر گلوی صنعت غذایی
به گزارش نبض بازار-در حالی که انتظار میرفت با تغییر تیم مدیریتی در وزارت جهاد کشاورزی، شاهد آرامش در بازار کالاهای اساسی باشیم، اظهارات اخیر وزیر جهاد کشاورزی مبنی بر «ضرورت اصلاح قیمت محصولات لبنی»، موجی از نگرانی را میان مصرفکنندگان و تولیدکنندگان ایجاد کرده است. این چراغ سبز برای گرانی که درست در روز جاری صادر شده، نشاندهنده تداوم همان سیاستهای آزمون و خطایی است که پیش از این کمر صنعت غذا را خم کرده بود.
وعده اصلاح؛ اسمی رمز برای گرانی جدید
اعلام خبر اصلاح قیمتها از سوی شخص وزیر، در ادبیات اقتصادی ایران معنایی جز پذیرش شکست در کنترل تورم تولید و انتقال فشار به مصرفکننده نهایی ندارد. وزارتخانهای که متولی امنیت غذایی است، اکنون با عملکرد خود به عامل اصلی بیثباتی در بازار تبدیل شده است. این رویکرد، نه تنها سفرههای مردم را کوچکتر میکند، بلکه به دلیل کاهش قدرت خرید، منجر به رکود سنگین در صنایع لبنی و غذایی خواهد شد.
بحران فعلی، محصول یک شب نیست؛ نتیجه ماهها سوءمدیریت در زنجیره تأمین نهادهها، ناتوانی در تنظیم بازار و تصمیمات خلقالساعهای است که صنعت غذا را به زانو درآورده است. دخالتهای دستوری در قیمتگذاری بدون در نظر گرفتن هزینههای واقعی تولید، باعث شده تا بسیاری از واحدهای تولیدی در آستانه تعطیلی قرار بگیرند. اکنون وزیر در حالی از اصلاح قیمت سخن میگوید که پیش از این، ناهماهنگی در توزیع و سیاستهای حمایتی نادقیق، باعث ناترازی شدید در عرضه و تقاضا شده بود.
صنعت غذا در دوراهی بقا یا فنا
وزارت جهاد کشاورزی با فشردن گلوی تولیدکنندگان از یک سو (از طریق عدم تأمین به موقع نهاده) و تحت فشار گذاشتن مصرفکننده از سوی دیگر (با آزادسازی قیمتها)، صنعت غذا را در یک بنبست راهبردی قرار داده است. اگر «اصلاح قیمت» صرفاً به معنای گران کردن محصول نهایی بدون اصلاح زیرساختهای تولید باشد، باید منتظر موج جدیدی از تورم در بخش خوراکیها بود که به طور مستقیم امنیت روانی جامعه را هدف قرار میدهد.
کارشناسان چه میگویند؟
به جهت بررسی موضوع فوق گفتوگو کردیم با دو کارشناس حوزه غذایی، که در ادامه مشروح آن را میخوانیم:
محسن نقاشی، دبیرکل فدراسیون تشکلهای صنایع غذایی و کشاورزی ایران، در آغاز در رابطه با نقش وزارت جهاد کشاورزی در ایجاد چالش برای صنایع غذایی به «نبض بازار» گفت:
صنایع غذایی رسما در حال تعطیل شدن است. دو واحد بزرگ تصفیه روغن دو هفته است تعطیل شدهاند. به نسبت شرایط، واحدهای صنایع غذایی دیگر هم تحت تأثیر قرار گرفتهاند. نهادهایی که هنوز فعالیت میکنند با ۱۵ الی ۲۰ درصد ظرفیت در حال تولید هستند. در این بین چالش را چه کسی جز دولت ایجاد کرده است؟ بانک مرکزی و وزارت جهاد هم تقصیرها را گردن هم میاندازند. ما جلسهای با معاونت راهبردی ریاست جمهوری داشتیم تا مشکلات رفع شود، اما خبری نشد. اینطور که بانک مرکزی بگوید وزارت جهاد مقصر است و وزارت جهاد هم گردن نگیرد، درست نیست. این زنجیره دولتی باید در کلیت پاسخگو باشد. من در جلسه راهبردی به معاون رئیس جمهور گفتم که صراحتاً به ما بگویید تولیدکنندهها چه کاری باید انجام دهند. در آنجا رسما اعلام کردیم که اگر واقعاً مشکل دارید، واحدهای تولیدی برای بقا خودشان چه کاری انجام دهند؟ آن جلسه مشخصاً درباره روغن بود، اما مسئولین وزارت جهاد حضور نداشتند و این توهین به همه بود. من اعلام کردم این جمعی که اینجا حضور دارد هزاران مشکل دارد، چطور میشود معاونین وزارت جهاد وقت نداشتند در جلسه شرکت کنند؟
او افزود: من تولیدکننده از سال ۶۰ شاهد روپا بودن صنعت بودم. کرونا و جنگ ۱۲ روزه هم شاهد ایثارگری تولیدکننده بودم. آن زمان که همه درباره جنگ ۱۲ روزه سکوت کرده بودند، واحدهای تولید ۲۴ ساعته در حال کار بودند. متأسفانه هیچکس هم پاسخگوی مطالبات ما نیست. دولتها و وزرا در هر دوره تا از پیشکسوتها در این صنعت استفاده نکند، به نتیجه نمیرسد.
وی در رابطه با بحرانسازی اقتصادی وزارت جهاد گفت: در چند سال اخیر مشکل روغن وجود داشته، اما به زودی حل میشد. هیچوقت من در طول تاریخ چنین وضعیتی را در حوزه غذایی و روغن ندیدم. ما هم تحریم را میفهمیم، اما چرا به بخش خصوصی واگذار نمیکنند؟ محض اطلاع میگویم که واحد روغنی نمیتوانند تعطیل کنند، چون آبرو و برندشان بعد از سالها میرود. دولت نمیفهمد برند اگر زیان ده هم باشد باید جنس را در مغازه عرضه کند. چرا روغن به صورت آزاد هست، اما به صورت دولتی نیست؟ قیمت مصوبی که خود دولت و وزارت جهاد تعیین کرده اجرا نمیشود. جهاد هم جواب ما را در این حوزه نمیدهد. شما الان از هرکسی که سواد کم هم دارد بپرسید، مشخصاً میداند که واردکننده مواد اولیه غذایی وزارت جهاد است. جهاد کشاورزی و گمرک و صنایع چرا ثبت سفارش را قبول نمیکنند؟ تولیدکنندهای که با ارز آزاد محصولات را تهیه میکند، بلد نیست خودش مواد مورد نیاز را وارد کند؟ مگر نمیگوییم ما طرفدار تجارت آزاد هستیم؟
مسعود رسولی، دبیر انجمن تولید و بستهبندی گوشت ایران، در ادامه درباره عملکرد ضعیف وزارت جهاد در حوزه نهادهها به «نبض بازار» گفت:
به نظر من وزارت جهاد سیستم توزیع مناسبی در حوزه مواد غذایی و گوشت نداشته است. شما نهاده را توزیع میکنید، اما در قبال آن مرغ و گوشت خواستهاید؟ ما چندین ماده در حوزه مبارزه با قاچاق کالا و ارز داریم. وقتی شبکه یک طرفه باشد، نهاده در نقاطی غیرنیاز استفاده میشود. نهاده آزاد در بازار یعنی چی؟ یعنی کسی که نباید نهاده میگرفت نهاده را به دست آورده است.
او افزود:وزارت جهاد کشاورزی به نظر من مربوط به امنیت غذایی است و ساختار آن نباید خیلی تغییر کند. ما در چند سال اخیر تغییرات مفصل در این وزارتخانه داشتیم که آسیب شدیدی به وزارت خانه وارد شد. الان اصلاً اوضاع خوبی در وزارت جهاد نیست. مرغ گرانتر از قیمت مصوب است، مرغ گرانتر است، شرکتهای وابسته هم عملکرد خوبی ندارند. حقیقتاً باید یک برنامهریزی بلندمدت برای این حوزه انجام شود. کشاورزی و دامپروری برنامه بلندمدت میخواهد و از الان برای ده سال دیگر برنامهریزی کنند.