برکت؛ درآمد روی کاغذ، رکود در عمل

به گزارش نبض بازار- شرکت گروه دارویی برکت، یکی از هلدینگ‌های اصلی حوزه سلامت کشور، در گزارش عملکرد دوره منتهی به مهرماه ۱۴۰۴، تصویری متناقض از وضعیت مالی خود ارائه داده است؛ سودآور در ظاهر، اما کم‌تحرک در واقعیت تولیدی. داده‌های رسمی نشان می‌دهد که بخش عمده درآمد این مجموعه نه از مسیر فروش دارو یا تولید محصولات جدید، بلکه از محل درآمد سهام شرکت‌های زیرمجموعه و سود تضمین‌شده سرمایه‌گذاری‌ها حاصل شده است.

برکت از کجا شروع کرد؟

شرکت برکت که در دوران کرونا نام آن بیشتر شنیده شد، محصول مشارکت شرکت‌های شهرک صنعتی دارویی برکت، کار اندیش دوران معاصر، گروه دارویی سبحان، سرمایه گذاری اعتلاء البرز و گروه سرمایه گذاری البرز است. شرکت در توضیحات فصلی خود و گزارش به مدیران، در تعریف شرکت نوشته است:

ماهیت شرکت و صنعت گروه شامل شرکت گروه دارویی برکت سهامی عام و شرکت‌های فرعی آن است شرکت گروه دارویی برکت (سهامی عام) به شناسه ملی ۱۰۳۲۰۲۷۵۶۴۳ در تاریخ ۱۲ خرداد ماه ۱۳۸۹ به صورت شرکت سهامی خاص تاسیس و در تاریخ ۳۰ خرداد ماه ۱۳۸۹ تحت شمارهٔ ۳۷۷۶۶۵ در اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیر تجاری استان تهران به ثبت رسیده است طبق صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده مورخ ۱۳۹۱/۰۲/۲۷ نام شرکت از سرمایه گذاری تدبیر فارمد سهامی خاص به شرکت داروی برکت سهامی خاص تغییر نمود، متعاقبا طی صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده مورخ ۱۳۹۱/۰۶/۰۴ نام شرکت از "داروی برکت (سهامی خاص) به شرکت دارویی برکت سهامی خاص تغییر یافت ضمناً طبق صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده مورخ ۱۳۹۵/۰۸/۰۸ نام آن به گروه دارویی برکت و نوع آن از سهامی خاص به سهامی عام تغییر و در تاریخ ۱۳۹۵/۰۹/۱۸ در اداره ثبت شرکت‌ها و در تاریخ ۱۳۹۵/۰۸/۲۲ در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده است. این شرکت در حال حاضر، شرکت فرعی کاراندیش دوران معاصر میباشد مرکز اصلی آن در تهران خیابان احمد، قصیر کوچه پنجم، پلاک ۱۱ میباشد.

کمیته ریسک پرریسک

شرکت برکت نیز یک کمیته ریسک در سال گذشته تشکل داد. کمیته‌ای که تنها یک نفر در آن به نام قیس بدری داروساز است. کمیته ریسک برکت مثل این است که یک داروساز با ۵ ریاضی‌دان بنشیند و ریسک کارخانه را بسنجد؛ اعداد دقیق‌اند، اما تجربه عملی کم است، و این می‌تواند نقطه ضعف جدی در مواجهه با بحران‌های واقعی باشد؛ بنابراین وقتی ریسک‌های عملیاتی، تولیدی، یا بازار پیش می‌آید، ممکن است تحلیل‌ها تئوری محور و کم‌ربط با واقعیت صنعتی باشند  این یعنی کمیته ممکن است سناریو‌های ریسک را صحیح از نظر عددی تحلیل کند، اما کاربرد عملی آن در تولید و بازار محدود باشد.

تکیه بر سود سهام به‌جای تولید دارو

بر اساس گزارش منتشرشده، درآمد سود سهام از ابتدای سال مالی تا پایان مهرماه ۱۴۰۴ به رقم ۳۱۳،۴۹۲ میلیون ریال رسیده است. همچنین، درآمد سود تضمین‌شده در همین دوره ۳،۷۹۴ میلیون ریال اعلام شده است. اما بخش اصلی ارقام چشمگیر در صورت‌های مالی، مربوط به سهام شرکت‌های قابل معامله در بازار سرمایه است که ارزش آن در پایان دوره منتهی به ۱۴۰۴/۰۷/۳۰ به ۷،۷۵۳،۷۸۲ میلیون ریال رسیده؛ رقمی که نسبت به دوره مشابه در تیرماه همان سال ۵،۴۷۵،۳۶۵ میلیون ریال) افزایش حدود ۴۲ درصدی را نشان می‌دهد.

به بیان ساده، رشد دارایی‌ها و سود برکت عمدتاً ناشی از افزایش ارزش پرتفوی بورسی است، نه بهبود در تولید یا فروش دارو. این الگو، چهره‌ای از یک هلدینگ سرمایه‌گذار را نشان می‌دهد، نه یک بنگاه صنعتی فعال در حوزه سلامت.

از سوی دیگر، نبود داده‌های شفاف درباره حجم تولید، ظرفیت استفاده‌شده و میزان فروش واقعی محصولات دارویی، پرسش‌هایی جدی درباره کارایی عملیاتی شرکت مطرح می‌کند. طی دو سال اخیر، برکت وعده‌هایی درباره توسعه خطوط تولید واکسن و دارو‌های نوترکیب داده بود، اما گزارش‌های مالی جدید نشانی از تحقق این وعده‌ها ندارد.

نکته‌ی قابل تأمل دیگر، رکود در جریان نقدی عملیاتی است. با وجود رشد ظاهری دارایی‌های بورسی، جریان نقدی حاصل از فعالیت‌های واقعی شرکت نسبت به سال قبل رشد معناداری نشان نمی‌دهد. در حالی‌که انتظار می‌رفت پس از سرمایه‌گذاری‌های گسترده در کارخانه‌های تابعه، از جمله شفا دارو، البرز بالک و سبحان دارو، بازدهی عملیاتی افزایش یابد، ارقام فعلی حاکی از کندی حرکت در زنجیره تولید و فروش است.

این وابستگی روزافزون به درآمد‌های غیرعملیاتی، چالشی مهم در مسیر پایداری مالی برکت محسوب می‌شود. سودی که بر پایه نوسانات بازار سرمایه و ارزش سهام شکل گیرد، نه‌تنها ناپایدار است، بلکه می‌تواند در صورت رکود بورس، سود خالص شرکت را به زیان تبدیل کند. در واقع، برکت در حال حاضر از مسیر بازار سرمایه نفس می‌کشد، نه از تولید دارو.

از منظر راهبردی نیز، این وضعیت نوعی تعارض میان مأموریت و عملکرد ایجاد کرده است. برکت در ابتدا با مأموریت توسعه صنعت داروسازی کشور و خودکفایی در تولید دارو‌های استراتژیک شکل گرفت، اما اکنون تمرکز آن به سمت سرمایه‌گذاری‌های مالی و بازی‌های بورسی تغییر یافته است. چنین تغییری اگرچه در کوتاه‌مدت منجر به سود اسمی می‌شود، اما در بلندمدت می‌تواند فلسفه وجودی شرکت را زیر سؤال ببرد.

باتعریف راهبرد در برکت

تحلیلگران بازار سرمایه نیز بار‌ها نسبت به «غیبت برکت در حوزه نوآوری دارویی» هشدار داده‌اند. بسیاری از پروژه‌های تحقیقاتی یا متوقف مانده‌اند یا خروجی مشخصی نداشته‌اند. در مقابل، رقبا مانند سیناژن، اکتوور و رازک با افزایش تولید دارو‌های جدید و صادرات محور، سهم بازار خود را گسترش داده‌اند.

به نظر می‌رسد شرکت دارویی برکت نیازمند بازتعریف راهبردی جدی است. اگر این مجموعه می‌خواهد همچنان به‌عنوان بازیگر کلیدی در صنعت دارو باقی بماند، باید از تمرکز بر دارایی‌های بورسی به سمت تولید واقعی، تحقیق و توسعه، و حضور در بازار‌های صادراتی حرکت کند.

در غیر این صورت، سود‌های کنونی نیز همچون حبابی وابسته به نوسان بازار خواهند بود؛ سودی که نه از تولید دارو می‌آید، نه از ارزش‌آفرینی، بلکه از بازی‌های کوتاه‌مدت مالی. برکت در ظاهر سودده است، اما در عمل، نشانه‌های رکود تولیدی و کاهش پویایی صنعتی در آن به‌روشنی دیده می‌شود.

اگرچه لازم به ذکر است که برکت با وجود تمامی چالش ها، کماکان یکی از مجموعه‌های قابل قبول در صنعت داروسازی کشور است و جنگ علمی میان برکت و رژیم صهیونیستی که منجر به تولید برخی دارو‌های خاص شده، بخش افتخارآمیز عملکرد برکت است. چند ماه قبل بود که سخنگوی کمیسیون بهداشت خبر از تولید دارویی خاص داد که تنها رقیب آن در دنیا رژیم صهیونیستی است.