ایران و اسرائیل، هر کدام چه همراهان و همپیمانانی دارند؟
به گزارش نبض بازار، تهاجم نظامی اسرائیل به خاک ایران در جمعه ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، مناسبات ژئوپلیتیک منطقه و فرامنطقهای را وارد مرحلهای تازه کرد. در حالی که هر دو از دیرباز دارای شبکهای از همپیمانان و حامیان بینالمللی بودهاند، این رویارویی مستقیم، سنجههایی برای ارزیابی میزان و کیفیت حمایت خارجی میدهد.
در این گزارش، ابتدا به بررسی حجم و نوع کمکهای مالی و نظامی ایالات متحده و متحدان اروپایی به اسرائیل میپردازیم، سپس حمایت دیپلماتیک و تسلیحاتی چین و روسیه از ایران را وامیکاویم و در نهایت نقش سازمانها و گروههای غیردولتی در محور مقاومت را بررسی میکنیم.
میزان حمایت مالی و نظامی آمریکا از اسرائیل
طبق شاخص Global FirePower، بودجه دفاعی اسرائیل در ۲۰۲۵ معادل ۳۰.۵ میلیارد دلار در مقابل ۱۵.۴ میلیارد دلار در ایران است. این تفاوت دو برابری نشاندهنده سطح توان تأمین تسلیحاتی دولت عبری است که عمدتا متکی به فروش مستقیم سامانههای پیشرفته و قراردادهای بلندمدت با غولهای صنایع دفاعی آمریکایی است.
علاوه بر بودجه داخلی، ایالات متحده از دهه ۱۹۸۰ سالانه حدود ۳.۸ میلیارد دلار کمک نظامی مستقیم به اسرائیل میدهد، شامل تأمین قطعات یدکی سامانههایی همچون F-۳۵ و پاتریوت، آموزش نیروی انسانی و اشتراک گسترده اطلاعات شناسایی و ماهوارهای در زمان بحران.
پشتیبانی و حمایت اروپا: حمایت رسمی و تسلیحاتی
آلمان بهعنوان بزرگترین صادرکننده سلاح در اتحادیه اروپا، قراردادهایی برای فروش زیردریاییهای کلاس Dolphin و موشکهای ضدکشتی به اسرائیل امضا کرده. فرانسه و ایتالیا نیز محمولههای توپخانه و پهپاد به نیروی دفاعی اسرائیل میدهند که در عملیات فرامنطقهای کاربرد دارد.
در سطح دیپلماتیک، چند بار اعضای دائم شورای امنیت و شرکای اروپایی با حق وتو یا تهدید به آن، از صدور قطعنامههای انتقادی علیه اسرائیل جلوگیری کردهاند. اتحادیه اروپا همچنین در مجامع بینالمللی با تأکید بر “حق اسرائیل برای دفاع از خود” از مواضع تلآویو در مجامع حقوق بشر و امنیت سازمان ملل پشتیبانی کرد.
اتحادهای منطقهای اسرائیل: اعراب خلیجی و مشارکت امنیتی
پس از توافقات ابراهیم، امارات متحده و بحرین روابط رسمی با تلآویو برقرار کردند و این دو اکنون میزبان پایگاههای اطلاعاتی مشترک و مراکز تبادل رمز و سیگنالاند. مراودات امنیتی منظم و خرید سامانههای پدافند موشکی از اسرائیل، محور همکاریهای مستقیم میان اینهاست.
عبور هواپیماهای اسرائیلی از فضای هوایی عربستان و قطر برای مأموریتهای اطلاعاتی و انتقال سوخت، تسهیل شده. در مواردی پرشمار، نیروی هوایی اسرائیل در رزمایشهای مشترک با کشورهای خلیج فارس شرکت کرده که هم به افزایش آمادگی رزمی و هم به تبادل تاکتیکهای پدافندی منجر شده است.
حمایت دیپلماتیک و نظامی چین و روسیه از ایران
روسیه در پنج سال گذشته فروش سامانههای دفاع هوایی S-۴۰۰ و جنگندههای Su-۳۵ را نهایی کرده و بخش عمدهای از نیاز لجستیکی نیروهای هوایی و پدافندی ایران را بر عهده داشت. کارشناسان نظامی معتقدند تحویل این تسلیحات، تعادل موشکی و پدافندی ایران را تقویت کرد.
چین نیز با عقد قراردادهای نفتدرازمدت و سرمایهگذاری در پروژههای زیرساختی انرژی ایران، زمینه حفظ جریان درآمد ارزی جمهوری اسلامی را فراهم کرد. در مجامع بینالملل، پکن همواره از لغو تحریمهای هستهای ایران حمایت و در چند نشست سازمان ملل با حق وتو یا مواضع مشترک، از تهران پشتیبانی دیپلماتیک کرد.
شبکه محور مقاومت: همپیمانان غیردولتی و نقش عملیاتی
طبق گزارش Newsweek، گروههای اصلی محور مقاومت که حزبالله لبنان، گردانهای بسیج مردمی عراق و جنبش انصارالله یمن هستند دیگر کمتر توان حمایت دارند؛ در عین حال این سازمانها بهندرت بهطور مستقیم وارد جنگ با اسرائیل شدهاند و بیشتر به عملیات محدود موشکی و پهپادی اکتفا کردهاند. تا کنون تنها انصارالله یمن پایگاههای دریایی و تاسیسات تجاری در بنادر خلیج فارس را هدف گرفته است.
حزبالله لبنان در سطح تاکتیکی و آموزش نیرو، به شبهنظامیان عراقی و یمنی یاری میرساند و موشکهای میانبرد خود را در اختیار برخی گردانهای نیابتی قرار داده. این شبکه که مدتی هم در دولت دست داشته، علاوه بر ارسال مستشار نظامی، در ایجاد خط لجستیکی و انبار مهمات در مناطق مرزی سوریه نیز نقش داشت.