ساخت نیروگاه جدید خصوصی متوقف شده است/ تحقیر ملی است که با این منابع، برق نداشته باشیم
به گزارش نبض بازار، صنعت برق کشور با چالشهای فزایندهای از جمله مصرف بیرویه، فرسودگی زیرساختها و عدم صرفه اقتصادی برای سرمایهگذاران خصوصی روبهروست، ابراهیم خوشگفتار، رئیس سابق سندیکای برق و عضو کمیسیون تولید اتاق بازرگانی ایران در گفتوگو با نبض بازار نسبت به آینده این صنعت ابراز نگرانی کرد. او با اشاره به تجربه موفق کشورهای دیگر در مدیریت مصرف و جذب سرمایهگذاری، تأکید کرد که بیتوجهی به اصلاحات ساختاری در سالهای گذشته، کشور را در معرض بحرانهای جدی قرار داده است.
خوشگفتار،مشکل اصلی برق در ایران را فرسودگی زیرساختها و کوتاهی مسئولان در سالهای گذشته برای نوسازی نیروگاهها دانست و افزود: سهم نیروگاههای خصوصی از تولید برق کشور حدود ۶۲ درصد است که رقم قابلتوجهی محسوب میشود، اما همین نیروگاهها نیز با مشکلات ساختاری مواجه هستند.
وی تاکید کرد: «برخی نیروگاهها که در سالهای ۹۰ تا ۹۴ از صندوق توسعه ملی وام گرفته بودند، بهدلیل نرخگذاری دولتی و تبدیل ریال به ارز دچار زیان شدند. چهار نیروگاه از سال ۹۶ تاکنون درگیر این بحران هستند و حتی با مکاتبه با دولت سیزدهم و وعده توسعه تا ۵۰۰ مگاوات برای هر واحد، همچنان پاسخی دریافت نکردهاند.»
وی با بیان اینکه تعداد دقیق نیروگاههای خصوصی به دلیل پراکندگی جغرافیایی و مالکیتی قابل شمارش نیست، گفت: «با این حال، میتوان گفت بخش اعظم تولید برق کشور در اختیار نیروگاههای خصوصی است. برای مثال، در مشهد تنها دو نیروگاه دولتی فعال است و مابقی متعلق به بخش خصوصی هستند. همچنین در استانهایی مانند گیلان و مازندران، تقریباً تمامی نیروگاهها خصوصیاند.»
به گفته این فعال باسابقه صنعت برق ، نیروگاههای خصوصی بهطور میانگین راندمان و بهرهوری بالاتری نسبت به نیروگاههای دولتی دارند، زیرا هنگام واگذاری، نیروگاههای با تکنولوژی جدید و راندمان بالا به بخش خصوصی سپرده شده و نیروگاههای فرسوده در اختیار دولت باقی ماندهاند.
بحران سرمایهگذاری و بیاعتمادی گسترده نیروگاههای خصوصی
رئیس پیشین سندیکای برق، مشکلات امروز صنعت برق را ریشهدار دانست و افزود: «این بحران محصول یک دهه بیتوجهی به سرمایهگذاری در صنعت برق است. از اوایل دهه ۱۳۹۰، وزارت نیرو نهتنها به تعهدات خود در قبال بخش خصوصی عمل نکرده، بلکه حتی مفاد قانونی برنامه توسعه را نیز نادیده گرفت. طبق قانون برنامه پنجم توسعه، وزارت نیرو موظف بود نرخ آمادگی و انرژی را سالانه متناسب با تورم افزایش دهد، اما این قانون فقط در دو سال نخست اجرا شد و سپس کنار گذاشته شد.»
او افزود: «در نتیجه این عملکرد، نیروگاهها به یکی از کمبازدهترین حوزههای بازار سرمایه تبدیل شدهاند. سرمایهگذاران وقتی میبینند پولشان با تأخیر پرداخت میشود، جریمه تأخیر نمیگیرند، پاسخ روشنی از مسئولان نمیشنوند، انگیزهای برای ادامه یا آغاز سرمایهگذاری جدید نخواهند داشت.»
وی با اشاره به بحران کمبود ۲۰ هزار مگاواتی برق در کشور گفت: «این وضعیت تنها یک بحران فنی نیست، بلکه امنیت مردم را نیز تهدید میکند. متأسفانه در اثر این بحران، مواردی از مرگ شهروندان نیز گزارش شده که نیازمند رسیدگی فوری است.»
او تأکید کرد: «امروز هیچکس نمیتواند وعده دهد که طی دو یا سه سال آینده مشکل برق حل میشود، زیرا این بحران حاصل ۱۳ تا ۱۴ سال عدم سرمایهگذاری و سیاستگذاری اشتباه است. اگر میخواهیم این بحران را مدیریت کنیم، یا باید دولت خودش سرمایهگذاری کند، یا شرایطی فراهم شود که بخش خصوصی با اطمینان خاطر بازگردد.»
آزادسازی قیمت برق،فقط با برنامهریزی بلندمدت
وی در خصوص تأثیر آزادسازی قیمت برق بر جذب سرمایهگذاران هم گفت: «افزایش ناگهانی قیمت برق، آن هم با توجه به توان محدود مردم، امکانپذیر نیست. ما باید با برنامهریزی ۷ تا ۱۰ ساله و گامبهگام به سمت واقعیسازی قیمتها برویم. این در حالی است که زیرساختهایی مثل نصب کنتورهای هوشمند که از سال ۱۳۷۷ باید انجام میشد، هنوز هم بهطور کامل اجرا نشدهاند.»
رئیس سابق سندیکای برق گفت: «وضعیت امروز صنعت برق، تحقیر مردم ایران است. ما دومین دارنده ذخایر گاز دنیا هستیم، در میان هشت کشور جهان با توان تولید توربین، ژنراتور و تجهیزات برقی قرار داریم، اما امروز با قطعی برق و بیثباتی مواجهایم. این بحران، نتیجه بیتوجهیهایی است که در یک بازه طولانی توسط برخی مدیران وقت رقم خورده است.»
بحران برق با مصرف بیرویه و سرمایهگذاری ناکافی تشدید شده است
عضو کمیسیون تولید اتاق بازرگانی ایران از عقبماندگی ۳۰ ساله صنعت برق کشور سخن گفت و تأکید کرد که مصرف بیرویه و فقدان سرمایهگذاری بهموقع، کشور را در برابر بحران برق آسیبپذیر کرده است.
وی با اشاره به تجربیات جهانی در مدیریت مصرف برق، افزود: «در کشورهای مختلف، با استفاده از تعرفههای پلکانی و کنترل دیجیتال، توانستهاند مصرف برق را کنترل کنند. هر کسی که بیشتر مصرف میکند، هزینه بیشتری هم میپردازد و این سیاست شفاف و پذیرفتهشده است.»
ساخت نیروگاه جدید خصوصی متوقف شده است
خوشگفتار در پاسخ به چشمانداز رشد نیروگاههای خصوصی در دهه آینده گفت: «هیچ چشماندازی برای توسعه نیروگاههای خصوصی بهجز پروژههای محدود خورشیدی وجود ندارد. دلیل آن هم روشن است؛ سرمایهگذاری در این حوزه بهصرفه نیست.»
او افزود: «در دنیا نیروگاههای خورشیدی در کنار سیستمهای ذخیرهساز و شبکههای هوشمند فعالیت میکنند، چیزی که در کشور ما وجود ندارد. بنابراین نمیتوان به این منابع بهعنوان راهحل اصلی بحران نگاه کرد.»
امیدواری به اصلاحات اخیر در نرخگذاری برق
به گفته خوشگفتار، برای نخستینبار پس از سالها، وزارت نیرو نرخ برق نیروگاهها را مطابق قانون و بهموقع (در مهرماه) ابلاغ کرده است که میتواند نشانهای از بازگشت به چارچوبهای قانونی و حمایتی تلقی شود.
وی گفت: «اگرچه ساخت و توسعه نیروگاههای جدید هنوز به مرحله اجرایی نرسیده، اما اقدامات اخیر وزارت نیرو امیدهایی را برای جبران عقبماندگیها زنده کرده است. ما در حال تلاشیم تا بخشی از اشتباهات گذشته را جبران کنیم، هرچند زمان زیادی را از دست دادهایم.»