چند درصد خانوار‌های ایرانی به سفر می‌روند؟
به گزارش نبض بازار، مرکز پژوهش‌های مجلس چندی پیش گزارشی درباره وضعیت گردشگری داخلی از منظر دسترس‌پذیری اقشار مختلف منتشر کرد. این گزارش شامل نکات قابل توجهی است که بخش‌هایی از آن در ادامه می‌آید. اولین نکته مبلغ کل هزینه‌کرد ایرانیان برای سفر است. در سال ۲۰۲۰ گردشگران ایرانی رقمی معادل ۹۳ هزار و ۸۹۴ میلیارد تومان برای گردشگری هزینه کرده بودند که این رقم در سال ۲۰۲۱ رشد قابل توجه داشته و به ۱۳۹ هزار و ۷۷۲ میلیارد تومان رسیده است که حاکی از رشد ۴۹ درصدی است.
۷۰ درصد خانوارها به سفر نرفته‌اند
اگرچه هزینه کرد ایرانیان در حوزه سفر و تفریح رشد کرده، اما نکته قابل توجه این است که تنها ۳۰ درصداز خانوار‌های ایرانی سالانه به سفر می‌روند. براساس نتایج آمارگیری از گردشگران ملی مرکز ملی آمار ایران در سال ۱۴۰۰ از جامعه ۲۶ میلیون و ۳۰۲ هزارنفری خانوار کشور، حدود ۷۰ درصد از آنان در سال ۱۴۰۰ سفر نرفته و تنها هفت میلیون و ۷ هزار خانوار معادل ۳۰ درصد خانوار‌های کشور در این سال به سفر رفته‌اند.
داشتن یا نداشتن خودرو مساله این است
یک فاکتور مهم در سفر رفتن یا نرفتن خانوارها، داشتن خودروی شخصی است. آمار جالب دیگری که در این گزارش به آن اشاره شده این است که گران بودن هزینه‌های حمل‌ونقل عمومی به نسبت درآمد خانوار دهک‌های متوسط و پایین خصوصا دسترسی به وسیله نقلیه، موجب شده تا بسیاری از خانوار‌هایی که فاقد خودرو‌های شخصی هستند از فرصت سفر محروم شوند.
به این ترتیب در سال ۱۴۰۰از مجموع ۲۶ میلیون خانوار ایرانی، تنها ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار خانوار به سفر رفته‌اند و از خانوار‌های فاقد خودرو تنها ۲۴ درصد تجربه سفر داشته‌اند؛ بنابراین ۷۶ درصد از خانوار‌هایی که فاقد خودروی شخصی بوده‌اند، از سفر محروم شده‌اند.
فاصله معنادار بین تعداد خانوار‌های سفر رفته و سفر نرفته در بخش آمار‌های مرتبط با خانوار‌های فاقد خودرو شخصی قابل مشاهده است. درواقع براساس آمار مشخص است که خودرو، نقش قابل توجهی در توزیع سفر در خانوار‌های ایرانی دارد. این درحالی است که نزدیک به ۵۰ درصد خانوار‌های ایرانی فاقد خودروی شخصی هستند و حدود ۲۴ میلیون دستگاه خودرو در اختیار ۲۷ میلیون خانوار قرار دارد. پس بدیهی است که سفر در ایران تنها برای برخی از افراد و دهک‌های خاص درآمدی ممکن است و نه همه افراد و اقشار.
مستاجران به سفر نمی‌روند؟
داده قابل توجه دیگری که در این گزارش وجود دارد، اطلاعات مربوط به نوع اشتغال و نوع محل سکونت افراد است که سفر می‌کنند. بر اساس این گزارش سرپرست خانوار با مشاغل غیردولتی یا کارفرما بیشترین میانگین هزینه‌کرد را در سفر دارند. در این بین کارکنان بخش‌های دولتی و عمومی هم قادر به سفر رفتن هستند که دلیل آن این است که اصولا محل اقامت آنها توسط ارگانی که در آن کار می‌کنند، تامین می‌شود.
نکته دیگر، مالکیت محل سکونت این افراد است. ۸۲درصد سفر‌ها توسط خانوار‌هایی انجام می‌شود که محل سکونت آنها شخصی و یا سازمانی است و به عبارتی هزینه‌ای برای سکونت نمی‌پردارند. اما تنها ۱۸ درصد مسافران، مستاجر بوده‌اند. عددی که به راحت نشان می‌دهد که اجاره بخش مهمی از درآمد خانوارها را می‌بلعد. در گزارش‌های متعدد بار‌ها به این نکته اشاره شده که ۷۰ درصد درآمد خانوارها صرف اجاره می‌شود و به همین دلیل به نظر می‌رسد خانوار‌های مستاجر، سفر را از سبد معیشت خود حذف کرده‌اند.
هزینه تفریح دهک دهم ۳۹ برابر دهک اول
اما تنها مستاجران، سفر را از سبد معیشت خود حذف نکرده‌اند. خانوار‌های روستایی و دهک‌های ضعیف‌تر اقتصادی، در سال‌های گذشته بیشتر تحت تاثیر فشار اقتصادی قرار گرفته‌اند و سهم سفر در سبد معیشت این خانوارها به شدت کاهش پیدا کرده است. بهترین توصیف برای وضعیت موجود را می‌توان در ۳۹ برابر بودن هزینه‌های تفریحات دهک دهم نسبت به دهک اول یافت. به عبارتی این عدد نشان می‌دهد هزینه تفریح دهک بالای جامعه، ۳۹ برابر کمترین دهک درآمدی است.
به همین دلیل است که در سال‌های اخیر، اقامتگاه‌های با قیمت پایین و مناسب بدون مشتری مانده و اکثرا اقامتگاه‌ها و هتل‌هایی رشد کرده و توسعه یافته‌اند که مربوط به دهک‌های بالای درآمدی بوده‌اند.
