کاهش ۲۵ درصدی خرید بذر به دلیل تاخیر در پرداخت مطالبات گندمکاران و تعیین قیمت گندم/ نرخ گندم در کشورهای همسایه؛ ۳۵ تا ۵۳ هزار تومان
سارا اسلامی- به گزارش نبض بازار، مقامات دولتی – از جمله وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان برنامه و بودجه- در روزهای اخیر مدعی تسویه کامل مطالبات گندمکارن شدهاند. آنها همچنین مدتهاست که وعده تعیین قیمت گندم در «آینده نزدیک» را میدهند.
در عمل اما، اتفاقی که رخ داده این است؛ کشاورزان کشت این محصول را در استانهای سردسیر آغاز کردهاند در حالی که نمایندگان صنفی میگویند دولت، مطالبات گندمکاران را به صورت کامل تسویه نکرده است و در مسیر تعیین قیمت گندم نیز بهانهتراشی میکند.
عطاالله هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندمکاران کشور در گفتوگو با نبض بازار تاکید میکند، حجم خرید بذر اصلاح شده این محصول در مدت اخیر حدود ۲۵ درصد کاهش یافته است؛ او چنین اتفاقی را نشاندهنده روند نزولی تولید گندم در سال زراعی موجود میداند.
رئیس بنیاد ملی گندمکاران کشور همچنین قیمت گندم را در برخی کشورهای همسایه، حدود ۳۵ تا ۵۳ هزار تومان اعلام میکند و میگوید نرخ این محصول در ایران، نمیتواند اختلاف فاحشی با چنین ارقام داشته باشد.
مطالبات گندمکاران تسویه نشده است
آقای هاشمی، مقامات دولتی مدعی هستند که مطالبات گندمکاران بهطور کامل تصفیه شده است اما فعالان صنفی، این موضوع را تکذیب میکنند. وضعیت پرداخت مطالبات در نهایت به کجا رسیده است؟
متاسفانه تسویه مطالیات گندمکاران هنوز به صورت کامل انجام نشده است. زمانی میتوان گفت که دولت با کشاورزان تسویه کرده است که صددرصد مطالبات آنها را واریز کرده باشد. اما اکنون دولت از همه گندمکارانی که محصول خود را به شرکت بازرگانی دولتی تحویل دادهاند، حدود دو تا سه درصد را کسر و دلیل آن را هم بیمه محصولات کشاورزی اعلام کرده است؛ در حالیکه تصمیم مربوط به بیمه بعد از جلسه مشورتی قیمتگذاری مطرح شد. این موضوع در قانون برنامه هفتم توسعه و قانون بودجه آمده و در دی سال گذشته نیز اجرایی شده است؛ در حالی که قیمتگذاری در مهر انجام شده بود. قانون هم عطف به ماسبق نمیشود. بنابراین دولت، باید این سه درصد باقیمانده رابه کشاورزان پرداخت کند.
دولت چارهای غیر از تسویه کامل ندارد
البته با اوصافی که شما گفتید، دولت قصد ندارد این مبلع را پرداخت کند.
چارهای ندارد و باید پرداخت کند.
اما به نظر میرسد به اعتقاد مسئولان دولتی مطالبات گندمکاران تسویه شده است.
دولت قراردادی با کشاورزان ندارد که آنها را ملزم به رعایت آن کند. بیمه محصولات کشاورزی قانونی اجباری است، اما ما اجرای آن را بدون توافقی با حضور نمایندگان وزارت جهاد کشاورزان و بنیاد خیریه گندمکاران قبول نمیکنیم. در واقع دولت میگوید به جای آن دو تا سه درصد، محصولات را بیمه کرده است، ولی ما این مساله را نمیپذیریم.
دولت با بهانهتراشی مانع از تعیین قیمت گندم میشود
گندمکاران، در مورد قیمت گندم نیز همچنان بلاتکلیف هستند. این موضوع به کجا رسیده است؟
آخرین جلسه شورای قیمتگذاری سهشنبه هفته گذشته برگزار شد. از خرداد تاکنون تمام بررسیهای کارشناسی انجام شده، اما نمایندگان دولت در دو جلسه اخیر با بهانهتراشی مانع تصویب قیمت شدند. قرار بود در آخرین نشست شورا، اعضا فقط درباره قیمت گندم تصمیم بگیرند، اما دولتیها بحث جدیدی با عنوان خرید «گندم کیفی» را مطرح کردند؛ در حالی که تحقق این مساله به الزاماتی از جمله آموزش و ترویج نیاز دارد که حدود دو سال زمان میبرد؛ در نتیجه هدف نمایندگان دولت از طرح چنین موضوعی، تنها تعویق تصمیمگیری در مورد قیمت گندم است. در واقع دولتیها میخواهند کشاورزان و نمایندگان آنها را خسته کنند؛ در حالی که ما با طرح این موضوع در مقطع کنونی، مخالف هستیم. در عین حال، احتمال دارد این هفته جلسه جدیدی برگزار شود تا نمایندگان بخشهای دولتی و خصوصی، تصمیم نهایی را در مورد قیمت گندم بگیرند.
خود دولت چه توجیهی برای طرح موضوع «گندم کیفی» دارد؟
مسئولان دولتی مدعی هستند که کیفیت گندم داخلی پایینتر از محصول وارداتی است. اما آمار وزارت جهاد کشاورزی نشان میدهد گندم داخلی حتی از استانداردهای تعریفشده نیز بهتر است. برای مثال، در شاخص پروتئین که بالای ۱۱ درصد قابل قبول است، میانگین در گندم داخلی ۱۱.۸ درصد بوده است. گلوتن هم باید بیشتر از ۲۶ درصد باشد، اما میانگین برای محصول داخلی نزدیک ۲۸ درصد است. ضمن اینکه کیفیت فقط در اختیار کشاورز نیست. نهادهها، وضعیت خاک و منابع آبی نیز موثرند که همگی آنها در ایران مشکل دارند. با این حال، کشاورزان با مدیریت مناسب مزرعه، کاستیهای موجود را جبران کردهاند. من باور دارم که مقامات مسئول در دولتهای مختلف، عملا حمایت از بخش کشاورزی را در دستور کار ندارند و بیشتر به واردات متمایل هستند؛ موضوعی که با سیاستهای کلان کشور همخوانی ندارد.
تولید گندم کاهش یافته است
اما بلاتکلیفیها در مورد تسویه مطالبات گندمکاران و قیمت گندم در حالی همچنان ادامه دارد که کشت این محصول در استانهای سردسیر، از اواخر شهریور آغاز شده است. آیا مشاهدات شما کاهش سطح زیر کشت را نشان میدهد؟
بله، چنین وضعیتی کاملا مشهود است. شاخص مهمی که در این مورد وجود دارد، فروش بذر اصلاحشده است. آمارها نشان میدهد خرید بذر اصلاحشده تا کنون نسبت به سال گذشته، ۲۵ درصد کاهش داشته است. این روند احتمالاً با شروع کشت در مناطق گرمسیر هم ادامه مییابد.
فعالان صنفی روی قیمت ۳۲۶۰۰ تومان اصرار دارند
البته بین دولت و نمایندگان صنفی، اختلاف نظرهایی نیز در مورد قیمت گندم دیده میشود. به نظر میرسد دولت روی قیمت حدود ۲۳ هزار تومان تاکید دارد اما فعالان صنفی نرخهای بیشتر از ۳۰ هزار تومان را مطرح میکنند. به نظر شما، نتیجه این اختلاف به کجا میرسد؟
نمایندگان دولت ارقام حدود ۲۳ هزار تومان را مطرح کردند، اما ما اجازه نمیدهیم چنین قیمتهایی اجرایی شوند. نمایندگان صنفی گندمکاران به کمتر از ۳۰ هزار تومان رضایت نمیدهند. البته، برآورد ما برای قیمت گندم، حدود ۳۲ هزار و ۶۰۰ تومان است. این رقم بر اساس هزینه تولید و سود متعارف کشاورز در خرداد محاسبه شد و در همان زمان نمایندگان دولت، بخش خصوصی و پژوهشکده وزارت جهاد کشاورزی، روی آن توافق کردند. نکتهای که باید به آن توجه کرد همین است که قیمت گندم، بر اساس برآورد پنج ماه قبل، برای فروش شش ماه بعد تعیین میشود و با توجه به شرایط تورمی کشور، نمیتواند کمتر از مبلغ توافق شده باشد.
گندمکاران تنها پول کارگری خود را میگیرند
شما اشاره کردید که در برآوردهای موجود از قیمت گندم، درصد سود کشاورزان نیز محاسبه شده است. در عین حال، بعضی از گندمکاران به نبض بازار گفتهاند، اگر هزینههایی را که در ماههای اخیر افزایش شدیدی هم داشتهاند، از درآمد خود کسر کنند، در نهایت، تنها حدود سه درصد سود برای آنها باقی میماند؛ این رقم برای تولید، در برابر تورم ۴۰ درصدی عملا به حساب نمیآید.
بله، متاسفانه شرایط همین است. ضمن اینکه، نهادهای ذیربط در محاسبات قیمت گندم، هزینه قطعی برق و زیان ناشی از خاموشی را در تعیین نرخ ۳۲ هزار و ۶۰۰ تومانی در نظر نگرفتهاند. آنها همچنین، افزایش نرخ خدمات، حملونقل، کود و دیگر هزینهها را بر اساس خرداد محاسبه کردهاند و تورم بعدی را در نظر نگرفتهاند. در این شرایط، سود واقعی کشاورز بسیار پایین است و در عمل، فقط مزد کار خودش برای او باقی میماند.
نمایندگان صنفی کشاورزان، در تعیین قیمت گندم، تسلیم نظر دولت نمیشوند
با توجه به اینکه در سالهای گذشته، معمولا قیمت گندم به نظر دولت نزدیک بوده است، پیشبینی شما از نرخ مصوب امسال برای خرید تضمینی چیست؟
نمایندگان صنفی کشاورزان امسال برای تعیین قیمت گندم، تسلیم نظر دولت نمیشوند. امیدواریم در جلسهای که احتمالا دوشنبه برگزار میشود، اعضا در مورد نرخ نهایی تصمیمگیری کنند. قیمت گندم در برخی کشورهای همسایه از جمله عراق و ترکیه، حدود ۳۵ هزار تومان و در افغانستان حدود ۵۳ هزار تومان است. ما نمیتوانیم تافته جدا بافته باشیم. اگر قیمت مناسب تعیین نشود و دولت مطالبات گندمکاران را کامل تسویه نکند، آنها احتمالا مانند سال گذشته بخشی از محصول خود را به دامداریها میفروشند و خرید تضمینی کاهش مییابد.
برای اطلاعات بیشتر، مطالعه چهار گزارش تولید گندم کاهش مییابد؟، دولت با اقساط ۳ میلیونی طلب گندمکاران را میدهد، چرا دولت پیشنهاد ۳۲ هزار تومانی را برای قیمت گندم نمیپذیرد؟ و کشاورزان به جای گندم، خشخاش میکارند پیشنهاد میشود.