مراد از ظرافت خاص دولتی‌ها تبدیل ارز 4200 تومانی به نیمایی است که در لایحه بودجه 1400 پیشنهاد شد تا دلار جهانگیری از محاسبات دخل و خرج کشور حذف شود. البته مسئولان سازمان برنامه و بودجه، تدارک حذف آن را در محاسبات پیش بینی کرده بودند ولی می‌خواستند برای کاهش تبعات آن مجلس را نیز در این امر شریک کنند و در مواقع ضروری بهره‌برداری لازم را از آن ببرند.
برای اولین بار این موضوع را مژگان خانلو سخنگوی ستاد بودجه سازمان برنامه و بودجه کشور گفت و تاکید کرد: صادرات نفت با قیمت ۴۰ دلار در هر بشکه و ارز محاسباتی ۱۱۵۰۰ تومان پیش بینی شده است و ارز 4200 تومانی دولتی از بودجه حذف شد. نرخ ارز در بودجه یکسان بوده و صرفا جنبه محاسباتی دارد که ۱۱۵۰۰ تومان محاسبه می‌شود و ارز 4200 تومانی نداریم.
قیمت ارز پیشنهادی در لایحه بودجه 1400
طبق بند 4 تبصره لایحه بودجه ، در صورت تغییر نرخ ترجیحی مورد استفاده در این قانون به نرخ سیستم تجارت الکترونیکی ETS ، دولت مجاز است منابع دریافتی را در ردیف درآمد 160136 جدول 5 این قانون منابع را از ردیف شماره 51-530،000 جدول شماره این قانون برای تأمین معیشت و سلامتی مردم هزینه می کند.
به بیان ساده دولت تمایل دارد که ارز ترجیحی را از محاسبه برای تبدیل دلار به ریال حذف کند تا منابع بیشتری بدست بیاید و البته به گفته مسئولان آن را صرف تامین معیشت و سلامت مردم کند.
پس آن نیز رحیم زارع سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه 1400 اعلام کرد طبق مصوبه کمیسیون بودجه 1400 ، ارز 4200 تومانی از محاسبات بودجه سال آینده حذف خواهد شد. دولت ارز 4200 تومانی را ۱۱۵۰۰ تومان و ۱۷۵۰۰ تومان را در قالب حکم تبصره ۱ و ۴ آورده بود و می خواست این اجازه را بگیرد که در سامانه ای تی اس آنچه که نرخ بازار است بفروشد. ما در مجلس نرخ ارز اضافه نکردیم فقط محاسبات ما در مجلس بر اساس ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان بود.
بودجه یک نرخ تسعیر ارز چقدر است؟
در طی دو سال اخیر با پیدایش ارز 4200 تومانی مبنی بر محاسبه همین نرخ بود اما عملکرد دولت در این شرایط نشان داد که اتفاقات دیگری رخ داده است. یعنی اینکه دولت ارزهای نفتی را با قیمت بالاتری نسبت به بانک مرکزی ساخته است.
برای اینکه بتوان حساب و کتاب دقیق داشت باید ببینم دولت برای سال آینده چه میزان منابع ارزی پیش بینی کرده است. طبق محاسبات سازمان برنامه و بودجه، ۱۹۹ هزار میلیارد تومان درآمد نفت و میعانات گازی در نظر گرفته که مفروضات آن در جدول مشاهده می‌شود.
دولت ۲.۳ میلیون بشکه با قیمت هر بشکه ۴۰ دلار و نرخ تسعیر ۱۱۵۰۰ تومانی را مفروض دانسته که درآمد ارزی صادرات نفت ۳۳.۵ میلیارد دلار و گاز نیز ۲.۹ میلیارد دلار که جمعا ۳۶.۴ میلیارد دلار می‌شود که از این میزان با کسر سهم صندوق توسعه ملی و سهم شرکت ملی نفت ۱۷.۳ میلیارد دلار دست دولت را می‌گیرد.
میزان صادرات نفت در مجلس
کمیسیون تلفیق بودجه 1400 ، 2.3 میلیون بشکه نفت را به 1.5 میلیون بشکه کاهش داد و نرخ ارز را از 11500 تومان به 17500 تومان به ریال افزایش داد.
چرا پول نفت سر سفره مردم قرار نمی گیرد؟
حال مجلس قرار است پیشنهادی نیمه جان و غیرشفاف از مسئولان ارائه کند به گونه ای که هیچ نقطه کور و ابهامی وجود نداشته باشد و در عمل بتواند پول نفت را به مردم تحویل دهد که معمولاً صرف هزینه های فعلی می شود. امور دولت و همیشه با اشتهای سیری ناپذیر همراه است.
سناریوهای احتمالی کدامند؟
این کمیسیون در نظر دارد یارانه نقدی و یارانه معیشتی (بنزین) و یارانه جدیدی را که می خواهد به مردم بدهد ادغام کند و فقط یک یارانه به مردم پرداخت کند.
با توجه به اینکه مجموع منابع پیش بینی شده بابت پرداخت یارانه نقدی و معیشتی در بخش «مصارف» در جدول تبصره ۱۴ لایحه بودجه 1400 حدود ۷۴ هزار میلیارد تومان است و همچنین ۱۰۶ هزار میلیارد تومان از محل مابه التفاوت ناشی از محاسبه ۸ میلیارد دلار از منابع نفتی با ارز 4200 تومانی تا ۱۷۵۰۰ تومانی در لایحه بودجه سال آینده ایجاد می شود، انتظار می رود میزان بودجه ای که سال آینده بابت توزیع یارانه نقدی در بین مردم اختصاص خواهد یافت حداکثر حدود ۱۸۰ هزار میلیارد تومان باشد.
البته از آنجایی که بابت مدیریت هزینه های ناشی از حذف ارز 4200 تومانی دارو، بخشی از منابع جدید ایجاد شده باید به بخش سلامت یعنی بیمه ها اختصاص یابد، این احتمال وجود دارد که رقم مذکور به حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان کاهش یابد.