دامنه مناطق نفت‌خیز به شمال ایران کشیده می‌شود؟
به گزارش ایسنا، طبق آمار ۷۰ درصد از منابع هیدروکربوری کشف شده جهان طی ۲۰ سال اخیر در بخش فراساحل بوده و هم اکنون نیز حدود ۶۵ درصد ذخایر هیدروکربوری دنیا در این بخش متمرکز است. به این ترتیب، با توجه به کاهش منابع هیدروکربوری در بخش های خشکی، بخش فراساحل از جذابیت زیادی برای سرمایه گذاران برخوردار شده و پیش‌بینی ها حاکی از رشد ۱۳۰ درصدی حجم سرمایه‌گذاری و ثبت بیش از ۲۶۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در این بخش طی پنج سال آینده است.
با وجود اینکه دریاچه خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان و با در اختیار داشتن حجم وسیعی از ذخایر هیدروکربوری دنیا، از مناطق بکر نفت و گاز به شمار می‌رود تا کنون هیچ شرکتی به طور رسمی برای ورود به توسعه خزر اعلام آمادگی نکرده است. این نکته در مراسم آغاز بهره‌برداری رسمی از خط انتقال گاز دامغان- کیاسر- ساری- نکا از سوی بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان و پس درخواست نمایندگان مجلس مناطق شمالی کشور از وی برای توجه بیشتر به مناطق نفتی خزر اعلام شد.
زنگنه در مورد اکتشاف و توسعه میادین نفتی و گازی گفت در خزر دیگر با تحریم روبه‌رو نیستیم اما برای میادین نفتی و گازی این منطقه باید خواهان داشته باشیم تا توسعه میدان‌های این منطقه را انجام دهد. فعلا هیچ شرکت خارجی برای این موضوع اظهار تمایل نکرده است. شاید به دلیل تاکید وزیر بر کشف گاز و نفت و مخصوصا گاز در مناطق شمالی بود که کمیته سرمایه‌گذاری در شرکت نفت خزر تشکیل شده است تا مذاکرات با شرکت‌های بین‌المللی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خارجی برای فراهم کردن مقدمات توسعه و جذب سرمایه و فناوری در خزر به صورت هدفمندتر و اثربخش‌تر فراهم شود.
البته به گفته رامین خودآفرین - رئیس امور بین‌الملل شرکت نفت خزر - جلسات مشترکی با نمایندگان صندوق‌های انرژی و شرکت‌های خارجی نفت و گاز اعم از شرکت‌های فعال در حوزه حفاری، اکتشاف و ... از کشورهای نروژ، روسیه و چین در شرکت نفت خزر برگزار و در جریان آن، فرصت‌های همکاری به منظور انجام فعالیت‌های توسعه‌ای در خزر بررسی شده است. با این حال به نظر می‌رسد محدودیت‌های توسعه در خزر از جمله موقعیت جغرافیایی و بسته بودن دریای خزر و نبود دسترسی آسان به آب‌های آزاد، سختی‌های کار در آب‌های عمیق، نیاز اساسی به سرمایه و فناوری روزآمد برای فعالیت در این بخش و نبود زیرساخت‌های مناسب در شمال کشور باعث شده سرمایه گذاران خارجی برای حضور در این بخش رغبت زیادی نداشته باشند. از سوی دیگر با توجه به هزینه تولید نفت در آب‌های عمیق و قیمت‌های کنونی نفت در دنیا استحصال نفت از منطقه‌ای مانند خزر صرفه اقتصادی قابل توجهی ندارد.
شاید به دلیل محدودیت های ذکر شده است که محسن دلاویز، مدیرعامل شرکت نفت خزر از احتمال توسعه نفت خزر در قالب قراردادهای جدید نفتی خبر داد و گفت در این زمینه کارشناسان باید اعلام نظر کنند، به نظر من نفت خزر به دلیل منحصر به فرد بودنش مدل قراردادی خود را می طلبد، اما احتمالا در قالب IPC توسعه داده شود.
وی همچنین تاکید کرده مدل قراردادی نفت هم باید به نحوی باشد که بتواند انگیزه کافی برای سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های اکتشافی و تولیدی در آب‌های عمیق فراهم کند. به هر حال باید بپذیریم کار در آب‌های عمیق با بخش خشکی یا دیگر بخش‌های فراساحلی یکسان نیست.
بر اساس این گزارش، در فاصله سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱ میلادی، کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های شل، لاسمو و وبا اویل (Veba oi) با همکاری نفت خزر تشکیل شد و در نتیجه آن، گروهی تحت عنوان گروه مطالعاتی خزر جنوبی Sought Caspian Study Group آغاز به‌کار کرد. نتایج مطالعات این گروه نشان داد حجم بالایی از ذخایر هیدروکربوری در این بخش وجود دارد. مطالعات زمین‌شناسی و ژئوفیزیکی این گروه نشان داد از میان ساختارهای زمین‌شناسی موجود، ۴۶ ساختار وضع بهتری دارند که از میان آنها هشت ساختار منتخب در اولویت مطالعات جامع به منظور اکتشاف و تولید قرار گرفت و انجام عملیات حفاری تنها روی یکی از این هشت بلوک اولویت‌دار، به کشف میدان هیدروکربوری سردار جنگل منتهی شد؛ میدانی که بر اساس برآوردها حدود ۲ میلیارد بشکه نفت درجا دارد. به این ترتیب مشخص است خزر جنوبی از ظرفیت هیدروکربوری مناسبی برخوردار است؛ هم در حوزه گاز و هم در حوزه نفت.