اهمیت زیست بوم نوآوری شرکتی و جایگاه آن در فولاد سنگان
یوسف یوسفی-مدیر پردیس فناوری صنایع معدنی فولاد سنگان
امروزه نوآوری نه یک فعالیت تزئینی، بلکه یک ضرورتی گریزناپذیر در عرصه صنایع و بخصوص معدن و صنایع معدنی است. جنبههای مختلف نوآوری و دامنه اثر وسیع آن میتواند در سطوح مختلف عملکردی، کسب و کارها را تحت تأثیر قرار دهد. رویکردهای نوآورانه در طراحی فرآیندهای اصلی و پشتیبان، بازاریابی و فروش، تأمین قطعات و تجهیزات، مدیریت سرمایه انسانی و … توانسته منجر به خلق ارزش، ارتقای بهرهوری و افزایش توان رقابتی در کسب و کارها شود.
قطعاً هر چه شرکتها از لحاظ گردش مالی، میزان تولید، تعداد پرسنل و … بزرگتر باشد، ایجاد جریان نوآوری و پیادهسازی طرحهای نوآورانه با مشکلات بیشتری مواجه خواهد بود. در شرکتهای بزرگ معدنی کشور، اینرسی بالا در کنار ساختارها و فرآیندهای ناکارآمد و غیربهرهور، مانع جدی در برابر پیادهسازی رویکردهای نوآورانه هستند. امروزه روند رو به رشد تمایل شرکتهای بزرگ بینالمللی به حضور در عرصه نوآوری و سرمایهگذاری قابل توجه این شرکتها در ایجاد و توسعه زیرساختهای تولید و تکثیر فعالیتهای نوآورانه، نوید آینده امیدبخش در این حوزه را میدهد؛ بنابراین اگر توان مالی بالا در شرکتهای بزرگ کشور در کنار اراده و دانش مدیران ارشد برای ایجاد نوآوری قرار گیرد، میتواند جریانهای پایدار نوآوری را در کشور ایجاد کند.
حضور فعال و مؤثر شرکتهای بزرگ در عرصه نوآوری نه تنها میتواند جریان توسعه فناوری را تسریع بخشد، بلکه باعث میشود این شرکتها بتوانند تغییرات فضای کسب و کار را مدیریت نمایند. مطالعه روند فناوری طی سالهای اخیر نشان میدهد که تغییرات چشمگیری در نیازهای انسان مدرن به وجود آمده است و کسب و کارها باید آمادگی پاسخ به این نیازها و تأمین آنها را داشته باشند. بدیهی است کسب و کارهایی که نسبت به این تحولات بیتوجه باشند، در عرصه رقابتهای خونینِ بازار، سرنوشتی جز شکست و انهدام نخواهند داشت. ناگفته پیداست که شرکتهایی که راهبردهای توسعهگرایانه را اتخاذ میکنند در پیشبینی تغییرات و حتی مدیریت تحولات موفقتر بوده و میتوانند با اتکای به جریانهای نوآور، نیاز آینده را تشخیص داده و فراتر از پیشبینی، در شکلگیری آن ایفای نقش نمایند. تقابل محصولات متداول با پدیدهها و تحولات ناهنگام، نیاز به کیفیتی فراتر از وضعیت مطلوب موجود، کمبود منابع تجدید پذیر آب و انرژی، سرعت سرسامآور تغییر در نیازها، سلائق و علائق مشتریان سبب شده است دانش ترسیم آینده به ابزار کلیدی و حیاتی کسب و کارها برای بقاء تبدیل شود. کسب و کارها برای بقاء در فضای رقابتی آینده باید فرآیندهای خود را با رویکردهای نوآوری محور طراحی و اجرا نمایند. در این کسب و کارها ساختارها برای پرورش و رشد خلاقیت و بهرهگیری از نوآوری (چه محصول فعالیتهای توسعهای درون سازمانی و چه ماحصل نوآوری باز) مناسبسازی میشود.
شواهد جهانی نشان میدهد کسب و کارهای نوپا عمدتاً در قالب شرکتهای کوچک با تعداد نفرات محدود و حول یک محور نوآورانه شکل میگیرند ولی باید توجه داشت که وجود بستر مناسب و محیط کسب و کاری مطلوب به عنوان پیششرط تحقق جریان نوآوری قلمداد میشود. ایجاد زمینه مناسب برای بروز خلاقیت و فراهم نمودن شرایط لازم برای تبدیل آن به نوآوری و توسعه آن در قالب قابل استفاده در مقیاس صنعتی و ارتقای به جایگاه فناوری، نیازمند سختافزارها، نرمافزارها و سازمانافزارهایی است که توسط شرکتهای بزرگ قابل تدارک است. شرکتهای کوچک نمیتوانند بسیاری از مقدمات لازم را برای تبدیل نوآوری به محصولات قابل استفاده در کسب و کارها فراهم نمایند. از سوی دیگر اطلاع از شرایط واقعی کسب و کار و مؤلفههای حاکم بر بازار که به عنوان شرط موفقیت جریان نوآور در مسیر توسعه است، از طرف شرکتهای بزرگ قابل تشریح و تزریق در کسب و کارها نوپا است.
طبق آنچه گفته شد شرکتهای بزرگ به عنوان یک رکن غیر قابل انکار در زیستبوم نوآوری محسوب میشوند. جایگاه ویژه این شرکتها در قالب تأمینکنندگان منابع و به خصوص منابع مالی دارای اهمیت ویژهای است. از سوی دیگر جریانسازی برای تثبیت مفاهیم نوآوری در فضای عمومی اقتصاد یکی از نتایج عملکرد نوآورانه شرکتهای بزرگ است. به علاوه این که انتقال صحیح نیازهای بخش واقعی اقتصاد به بخش نوآوری و تدوین صورت مسأله برای نوآورانی که میتوانند توان تخصصی و ظرفیتهای نوآوری را برای رفع آن نیازها و حل مسایل کلیدی بخش تولید و خدمات به کار گیرند، سبب تغییر رویکرد از عرضه محوری به تقاضا محوری خواهد بود. این موضوع باعث میشود مسیر ایجاد دانش و تبدیل آن به فناوری از مسیر تحقیقات کاربردی عبور کرده و تلاشها در زیستبوم نوآوری معطوف به حل مسایل واقعی شود.
بنابراین، زیست بوم نوآوری شرکتی که مجموعهای از افراد، سازمانها، فناوریها، منابع و عوامل مختلف که در کنار هم، فرایند نوآوری درون شرکت رو تسهیل و تقویت میکنند، است به شرکت کمک میکند سریعتر، خلاقانهتر و کارآمدتر نوآوری کند، ریسکهای نوآوری رو کاهش بدهد و مزیت رقابتی قویتر پیدا کند.
استفاده از ظرفیت فناوریهای جدید در شرکت فولاد سنگان یک باور نهادینه شده است. فولاد سنگان در رویداد تانا در سال ۱۴۰۱ در پارک علم و فناوری خراسان تفاهم نامه تاسیس پردیس فناوری امضا و در تاریخ ۲۸ آبان ۱۴۰۲ مجوز تاسیس آن را از شورای گسترش وازت علوم بعنوان اولین پردیس تخصصی صنایع معدنی کشور با مالکیت بخش خصوصی دریافت کرد. در عملکرد این پردیس در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۷۰ میلیارد تومان قرارداد ساخت تجهیزات فناور با شرکتهای دانش بنیان و حدود ۳۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ میتوان اشاره کرد. تمامی این قراردادها در حوزههای بهینه سازی مصرف انرژی، بهبود کیفیت محصولات تولیدی و بهینه سازی فرآیندها و خطوط تولید است. در حال حاضر ۱۷ شرکت رشدیافته در حوزه معدن و صنایع معدنی در پردیس فناوری فولاد سنگان مستقر میباشند. همچنین شرکت فولاد سنگان در سال ۱۴۰۳ با همکاری دانشگاه تهران مرکز تحقیقات شهید علی محمدی را در حوزه پژوهشهای اجتماعی و کاربردی معدن و صنایع معدنی در منطقه سنگان تاسیس کرد. این مرکز علاوه بر بررسی علمی اثربخشی اقدامات اجتماعی فولاد سنگان در منطقه خواف که از الزمات توسعه پایدار منطقهای است، بنا دارد در حوزه توانمندسازی و ارتقاء سطح دانش و مهارت پرسنل، دورههای MBA و DBA را برگزار نماید.
اقدامات پژوهشی و فناوری شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان با دانشگاهها و پارکهای علم و فناوری گواه واضحی بر باور مدیران شرکت به توسعه زیست بوم نوآوری شرکتی است و همین اقدامات آن را به شرکتی پیشرو، خوش نام و تاثیرگذار در سطح ملی تبدیل کرده است.