حضور ایران در افغانستان جدی شد/ معادن افغانستان ناجی فولاد ایران میشود؟
به گزارش نبض بازار- صنعت فولاد ایران آنقدر گسترده است که نیاز به معادنی در همین مقیاس دارد. به همین سبب سرمایهگذاری در معادن افغانستان به یک مسأله جدی میان فولادیها تبدیل شده است. مدیران فولادی نیز گاه و بی گاه با سفر به افغانستان به این خبر دامن میزنند، اما پس از مدتی فراموش میشود. به طور کلی ایران و چند ابرقدرت مانند چین و هند در افغانستان به دنبال معادنی میگردند که آینده را برایشان تضمین کند. مسأله اینجاست که کدامیک میتوانند ضمن قانع کردن طالبان، زیرساخت کافی برای استفاده از این معادن را ایجاد کنند.
افغانستان یک فرصت است؟
افغانستان خواه ناخواه یک مرکز معدنی بزرگ است. مرکزی که چینیها و هندیها برای توسعه صنایع فولادشان بر روی آن تمرکز کردهاند. ایران به عنوان همسایه افغانستان و یک کشور مهم فولادی، اخیراً نشانههایی از تمایل به حضور در معادن این کشور را نشان داده است. اگرچه برخی از فعالان معدنی در ایران مدعیاند که حضور در افغانستان چیزی بیشتر از معادن داخل نصیب فولادیها نمیکند. فعالان داخلی بر این ادعا اصرار دارند که به جای سرمایهگذاری زیرساختی در افغانستان، باید معادن داخلی را جدی گرفت و با تکنولوژیهای جدید به سراغ آنها رفت. در این صورت هم ایمنی و بهره وری معادن کشور بیشتر میشود و هم فولادیها مواد اولیه ارزانتری دریافت میکنند.
طیف مقابل این گزاره مدعیاند که حضور در معادن افغانستان مسأله فردای نزدیک نیست، بلکه افغانستان را باید برای سالهای دور رزرو کرد. حضور قدرتمند چین، هند و ترکیه در این معادن نیز کار ایران را سخت میکند، اما هم مرز بودن با افغانستان میتواند برگ برنده ایران در این رقابت باشد.
جنگ روایتها بر سر حضور در افغانستان هنوز هم تمام نشده و با سفر مدیران فولاد مبارکه و وزیر صمت به افغانستان جدیتر شده است. یکی از علل تداوم این تنش روایی نیز بی عملی وزارت صمت و انجمن فولاد در تشریح و توضیح علت لزوم حضور در افغانستان است. هم فولادیها و هم مردم عادی نمیدانند که چرا باید در افغانستان حضور یافت و به طور کلی آیا افغانستان یک فرصت است؟
زیرساخت، شرط اول
اگر فرض را بر لزوم حضور ایران در معادن افغانستان در نظر بگیریم، این حضور نیازمند زیرساخت جدی است. زیرساختی که بتواند فولاد را به طور مستقیم و بدون مانع، وارد ایران کند. برخی بر توسعه شبکه ریلی اصرار دارند و برخی نیز توسعه جادهای میان ایران و افغانستان را شرط اول برای این پروژه میبینند. به طور کلی وضعیت زیرساختی میان ایران و افغانستان آنقدر مطلوب نیست که بتواند پولهای کلانی را در معادن این کشور خاک کرد و به طور مستمر از آنها استفاده داشت. در نتیجه استفاده از معادن افغانستان، در گام نخست نیازمند توسعه زیرساختی جدی در حدود ۵۰۰ کیلومتر است.
کارشناسان چه میگویند؟
احمد پروین، رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی خراسان جنوبی، در رابطه با نیاز صنعت فولاد به معادن بیشتر به «نبض بازار» گفت:
اساسیترین نیاز صنعت فولاد، سنگ آهن است. کشور ما توانمندیهای کافی برای سنگ آهن را دارد. هرچند در میان مدت عملاً نیاز به همکاری با افغانستان را خواهیم داشت. معادن زغال سنگ نیز بخش مهمی از نیاز صنعتاند. معادن زغال طبس، بخش جدی از کوک مورد نیاز فولاد را تأمین میکنند. واردات زغال نیز ناشی از عدم سرمایهگذاری در معادن طبس است. در مجموع در حوزه معدن کسری خاصی برای صنعت فولاد نداریم. جدیترین مسائل ما در بحث فولاد، مربوط به آب است. ما باید به استقرار صنایع فولاد و تأمین آب آنها بیشتر از معدن توجه کنیم.
وی در رابطه با رقبای ایران در معادن افغاستان گفت: تقریباً اجماع همه کارشناسان این است که یکی از ذخایر مهم معدنی، در افغانستان است. مرز مشترکی که ما با افغانستان داریم، فرصت خوبی برای همکاری ایجاد میکند. اشتراکات فرهنگی و زبانی هم امتیاز ما را در افغانستان بالا میبرد. دغدغههایی در حوزه ثبات قوانین و شرایط سیاسی افغانستان وجود دارد، اما به کلی نباید از فرصتهای این کشور بگذریم. اگر ما به آسانی از افغانستان بگذریم، چینیها و هندیها جای ما را میگیرند. هندیها اخیراً به دلیل اینکه معادن سنگینی را کشف کرده نیازشان کمتر شده است، اما چینیها در هر گوشه افغانستان دنبال معدن میگردند. ترکیه هم علاقهمند به حضور در معادن افغانستان است.
پروین درباره تمایل حضور ایران در بخشهای مختلف معدنی افغانستان گفت: معادن آهن جز مهمترین گزینههای مدنظر ایران است. معادن زغال نیز برای ایران مهم است. در سرب و روی هم به شدت نیاز به توسعه روابط معدنی داریم. ما مصرفکننده جدی در بخش روی هستیم. ما ادعای جدی در رشد صنایع رویی در خاورمیانه داریم، اما معدن کافی نداریم. وقتی مطالعات جدیتر باشد، حتماً حوزههای دیگری هم برای همکاری معدنی مطرح میشود. در سنگهای قیمتی افغانستان از جمله فیروزه و عقیق هم تمایلاتی به سرمایهگذاری وجود دارد.
جاده خراسان جنوبی به فراه افغانستان بعد از سالها رکود در حال توسعه است. در ریل آهن و اتصال از جنوب خراسان رضوی به بلوچستان در حال انجام است. با اتصال این خط، بخشی از گسیختگی ریلی در کشور بهبود مییابد. امیدوارم دست اندرکاران توسعه کشور به این نتیجه برسند که صنایع باید به بنادر جنوبی ما منتقل شود.