یا کاغذ نیست یا بسیار گران است/ گرانی کاغذ شمارگان کتاب را به ۲۰۰ نسخه رساند
سارا اسلامی- به گزارش نبض بازار، این روزها کاغذ در بازار نیست؛ یا هست، اما به حدی گران شده است که ناشران و چاپخانهها توان خرید آن را ندارند. در یک کلام میتوان گفت گرانی و کمبود کاغذ، صنعت نشر و مطبوعات را به محاق برده است.
یک روز خبر میرسد که کاغذی برای چاپ کتابهای درسی به دست چاپخانهها نرسیده است. روزی دیگر، مطبوعات از نبود کاغذ گلایه میکنند؛ در مدت اخیر روزنامه شرق در روزهای چارشنبه و پنجشنبه، ۱۵ و ۱۶ مرداد (در واقع در آستانه ۱۷ مرداد؛ روز خبرنگار) به همین دلیل منتشر نشد. انتشار ماهنامه اندیشه پویا هم به دلیل نبود کاغذ به تاخیر افتاده است. در این میان برخی رسانهها نیز شمارگان انتشار خود را کاهش دادهاند.
کسی پاسخگوی کمبود کاغذ نیست
اهالی نشر و رسانه گلایه میکنند که گویا مساله کمبود کاغذ، برای هیچ وزارتخانه و سازمانی هم اهمیتی ندارد. واردات به موقع صورت نگرفته است و کسی هم پاسخگو نیست. روزنامه شرق امروز در گزارشی موضوع را از دو وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی و صنعت، معدن و تجارت پیگیری کرده و به نتیجهای نرسیده است.
در حالی که رسانههای مختلف، از جمله روزنامه سازندگی، این روزها گزارش دادهاند که این چالش در کنار گرانی کاغذ، پس از جنگ ۱۲ روزه افزایش یافته؛ در نتیجه رسانههای چاپی ممکن است زیر چنین فشار تاب ادامه نداشته باشند.
گرانی کاغذ؛ چالش اصلی صنعت نشر
موضوع فقط نبود و کمبود کاغذ نیست. صنعت نشر این روزها با چالش فزاینده گرانی این محصول مواجه است. محسن فرجی، مدیر نشر خزه در گفتوگو با نبض بازار توضیح میدهد دو نوع کاغذ بالک و تحریر که برای چاپ کتاب از آنها استفاده میشود، در بازار موجود هستند، اما قیمت آنها افزایش قابل توجهی یافته است.
او دلیل اصلی این چالش را حذف ارز نیمایی برای واردات کاغد میداند و میافزاید: «تقریبا صد در صد کاغذ مورد نیاز در صنعت نشر عمومی وارداتی است؛ چرا که محصولات تولید داخل کیفیت لازم را برای چاپ کتاب ندارند و برای کارهای افست مناسب هستند. حتی بسیاری از چاپخانهها به دلیل آسیبی که دستگاههای آنها از کاغذ ایرانی میبینند، این محصول را قبول نمیکنند.»
فرجی ادامه میدهد: «دولت در چنین شرایطی، کاغذ را کالای غیرضروری تشخیص داد و ارز نیمایی آن را حذف کرد. در حالی که انتشار محصولات مختلفی از جمله کتاب، نشریات، قبضهای خدمات عمومی و رسیدهای بانکی به این محصول وابسته است.»
به گفته او، شرایط کنونی باعث گرانی کاغذ شده است و ناشران ناچار هستند محصول مورد نیاز خود را با نوسانات قیمت ارز تهیه کنند.
اشتباه استراتژیک دولت سیزدهم در حوزه کاغذ
مدیر نشر خزه در این میان، به یکی از اشتباهات استراتژیک دولت سیزدهم در حوزه کاغذ نیز اشاره میکند؛ تاکید بر تاسیس کارخانههای جدید تولید این محصول، برای بینیازی از واردات.
فرجی توضیح میدهد: «این تصمیم به دو دلیل نادرست بود. یکی از آنها، همان مساله کیفیت پایین محصولات ایرانی است. از سوی دیگر، تولید کاغذ فرایند بسیار آببری محسوب میشود و با شرایط فعلی کشور در زمینه کمبود آب سازگار نیست.»
به گزارش نبض بازار، همین رویکرد میتواند عاملی باشد که واردات این محصول را با تاخیر و ناهماهنگی مواجه کرده و حالا به گرانی و کمبود کاغذ منجر شده است.
افزایش قیمت کاغذ، کتاب را از سبد خانوارها حذف میکند
در این میان، مدیر نشر خزه، نتیجه محتوم گرانی کاغذ را افزایش قیمت پشت جلد کتاب میداند و میافزاید: «در حالی که در سال گذشته، شمارگان آثار به عدد غمناک ۵۰۰ نسخه رسیده بود، با افزایش هزینههای چاپ و به دنبال آن قیمت کتاب، این عدد به ۲۰۰ تا ۳۰۰ نسخه کاهش یافته است.»
او میگوید: «امروز جامعه تورم افسار گسیختهای را در حوزههای عمومی تجربه میکند، کتاب هم بر خلاف گذشته و با حذف یارانهها، به محصولی لوکس تبدیل شده؛ در چنین شرایطی طبیعی است که خانوارها اقلام اولیه زندگی را در اولویت قرار میدهند و کتاب را از سبد هزینههای خود حذف میکنند.»
به گفته فرجی، وضعیت موجود علاوه بر آسیبهای فرهنگی برای جامعه، ضرر اقتصادی شدیدی نیز به ناشران زده است و این صنعت را هر روز نحیفتر و فقیرتر میکند.
به گزارش نبض بازار فعالان صنعت نشر، چاپ و مطبوعات، در شرایطی که گرانی و کمبود کاغذ بر بازار سایه انداخته است، نگران آینده کاری خود هستند و نمیدانند تا چه زمانی میتوانند به فعالیت ادامه دهند.