درگیری ایران و اسرائیل چه تاثیری بر بازار انرژی جهان میگذارد؟
به گزارش نبض بازار ، خردادماه ۱۴۰۴ آغازگر یکی از جدیترین تنشهای نظامی سالهای اخیر در خاورمیانه بود؛ درگیری مسلحانهای میان ایران و اسرائیل که دامنه آن فراتر از مرزهای دو کشور رفت و اکنون به بحران ژئوپلیتیکی انرژی در سطح جهانی تبدیل شده است. کارشناسان معتقدند تداوم یا گسترش این جنگ میتواند نه تنها قیمتها را به شدت افزایش دهد، بلکه امنیت عرضه انرژی و رشد اقتصادی جهان را نیز به خطر بیندازد.
خاورمیانه؛ قلب تپنده انرژی جهان
خاورمیانه همچنان ستون فقرات بازار جهانی انرژی است. این منطقه حدود ۴۰ درصد صادرات نفت خام جهان را تأمین میکند و میزبان پنج کشور از ۱۰ تولیدکننده بزرگ نفت دنیاست؛ عربستان، عراق، امارات، ایران و کویت. افزون بر این، حدود یکپنجم نفت و گاز مایع جهان از تنگه هرمز عبور میکند، شاهراهی که هرگونه اختلال در آن، ضربهای مستقیم به بازارهای جهانی خواهد زد.
انفجار در میدان انرژی
جنگ اخیر، صدمات مستقیمی به زیرساختهای انرژی وارد کرده است. تعطیلی پالایشگاه حیفا در اسرائیل با ظرفیت روزانه ۱۹۷ هزار بشکه و توقف موقت تولید روزانه ۱۲ میلیون مترمکعب گاز در فاز ۱۴ پارس جنوبی، نشاندهنده شکنندگی تولید و صادرات انرژی در شرایط جنگی است. این اختلالها، زنگ خطری برای بازار جهانی است که پیشتر نیز با بحرانهای زنجیره تأمین مواجه بود.
جهش قیمتی و هراس بازار
از آغاز درگیری، بهای نفت برنت بیش از ۱۰ درصد افزایش یافته و به حدود ۷۷ دلار در هر بشکه رسیده است. برخی تحلیلگران، از جمله بانک JPMorgan، هشدار دادهاند که در صورت تشدید تنشها، قیمت نفت ممکن است به ۱۲۰ دلار و حتی بالاتر نیز برسد. همزمان، قیمت گاز طبیعی در بازار اروپا نیز بهدلیل وابستگی به گاز وارداتی منطقه، روند صعودی گرفته است.
رکود و تورم؛ دو پیامد جهانی جنگ
افزایش قیمت انرژی، مستقیماً رشد اقتصادی را تهدید میکند. طبق پیشبینی بانک جهانی، رشد اقتصادی جهان در سال ۲۰۲۵ به ۲.۳ درصد خواهد رسید؛ کاهشی محسوس در مقایسه با رشد ۲.۸ درصدی سال پیش. در کنار این کاهش، افزایش هزینه انرژی به تورم جهانی دامن زده و فشار اقتصادی بر کشورهای واردکننده را تشدید کرده است.
هرمز در آستانه خطر
ایران بهصراحت تهدید کرده است که در صورت تشدید حملات، ممکن است تنگه هرمز را ببندد مسیری که حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد نفت جهانی از آن عبور میکند. چنین اقدامی میتواند بلافاصله بازارها را شوکه کرده و قیمت نفت را به سطوح بالای ۱۵۰ دلار برساند. پیامدهای این سناریو برای اقتصاد جهانی فاجعهبار خواهد بود.
چشماندازهای پرابهام و سناریوهای پیشرو
به اعتقاد مراکز پژوهشی مانند دانشگاه کلمبیا و مؤسسه CSIS، اگر دامنه جنگ محدود بماند، بازار انرژی تا حدی خود را با شرایط تطبیق میدهد. اما در صورت گسترش درگیری به دیگر کشورهای منطقه، یا بروز اختلال در مسیرهای اصلی انتقال، جهان باید منتظر موجی از بیثباتی و نوسانات قیمتی شدید باشد.
از دیپلماسی تا ذخایر استراتژیک
در این میان، کشورهایی مانند چین و هند در حال افزایش ذخایر نفت خام خود هستند تا از پیامدهای یک شوک ناگهانی مصون بمانند. آمریکا و اتحادیه اروپا نیز با تشدید تلاشهای دیپلماتیک، در پی کنترل بحران و تضمین امنیت مسیرهای انرژی هستند. با این حال، آینده هنوز در ابهام است.
عبور از بحران؛ حرکت بهسوی انرژیهای نو
تحولات اخیر بار دیگر ضرورت تحول در سیاستهای انرژی جهان را نشان داده است. وابستگی سنگین به منابع نفتی خاورمیانه، نقطهضعف استراتژیکی است که کشورها را وادار به تسریع در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر و تنوعبخشی به منابع تأمین انرژی کرده است. این تغییر مسیر، میتواند در بلندمدت بازار جهانی را مقاومتر کند.
درگیری ایران و اسرائیل، زنگ خطر جدیدی برای بازار جهانی انرژی بهصدا درآورده است. افزایش قیمتها، اختلال در تأمین، تهدید تنگه هرمز و تضعیف رشد اقتصادی، تنها بخشی از تبعات این بحراناند. در حالی که سناریوهای آینده به شدت وابسته به تحولات سیاسی و نظامی در منطقه هستند، جهان باید برای عبور از بحران بر تنوع انرژی، تقویت دیپلماسی و کاهش وابستگی به خاورمیانه تمرکز کند.