درباره کافئین بیشتر بدانید/کافئین چیست؟
به گزارش نبض بازار، آیا شما نیز با تمرکز همراه با اضطراب مواجه شده‌اید؟ این یک پارادوکس است که تأثیر کافئین بر استرس و اضطراب را نشان می‌دهد. ممکن است در میانه روز یا صبح زود یک فنجان قهوه بنوشید و در حالی که احساس افزایش انرژی و تمرکز می‌کنید، در عین حال مقداری استرس و اضطراب را نیز تجربه کنید. به همین دلیل، موضوع تأثیرات کافئین بر تمرکز و حتی ایجاد اضطراب مورد توجه قرار می‌گیرد.
از سال‌های خیلی دور محرکی با نام کافئین بین انسان‌ها نام و جایگاه خود را پیدا کرد به طوری که مردم چین قرن‌ها قبل از میلاد مسیح از نوعی چای که حاوی کافئین بود استفاده می‌کردند. بعد‌ها در قرن ۱۵ توجه‌ها به سوی دانه قهوه جلب شد و نوشیدن قهوه در نواحی مختلف مانند یمن به شدت رایج شد و حالا با تحقیقات مدرنی که انجام شده است، پی‌برده‌ایم که کافئین یک محرک طبیعی در گیاهانی مانند قهوه، چای و کاکائو است (در سایر گیاهان نیز پیدا می‌شود) و این ماده با تحریک سیستم عصبی مرکزی؛ هوشیاری و انرژی را تا حد زیادی افزایش می‌دهد و سبب رفع خستگی می‌شود. امروزه استفاده از کافئین در نوشیدنی‌ها و حتی دارو‌ها هم کاربرد فراوانی پیدا کرده است.
با تحقیقات گسترده‌ای که به دلیل محبوبیت کافئین و علی‌الخصوص قهوه در جوامع مختلف، انجام شده؛ نتایج نشان می‌دهد که کافئین با بخشبندی به تاثیرات مثبت و تاثیرات منفی، می‌تواند خود را در بدن نشان دهد که ما قصد داریم به طور خاص، تاثیر کافئین بر استرس را بررسی کنیم؛ اما از بیان سایز تاثیرات چشم‌پوشی نمی‌کنیم:
تاثیرات مثبت کافئین بر بدن
بهبود تمرکز و هوشیاری با رفع خستگی.
افزایش قدرت عضلانی و استقامت با بهبود عملکرد ورزشی.
تقویت حافظه کوتاه مدت با بهبود حافظه موقت و پردازشگر.
کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مانند آلزایمر.
کمک به سوخت و ساز بدن و چربی سوزی.
تاثیرات منفی کافئین بر بدن
افزایش استرس و اضطراب و تحریک پذیری.
اختلال در خواب و ایجاد بی‌خوابی.
افزایش فشار خون موقت و ضربان قلب.
اعتیادآوری به مصرف مجدد کافئین از لحاظ جسمی و ذهنی.
تحریک معده با ایجاد رفلاکس معده.
تاثیرات کافئین بر استرس و اضطراب
در بخش قبلی خیلی کوتاه و اشاره‌وار به تاثیرات مثبت و منفی کافئین بر بدن اشاره کردیم. در این قسمت می‌خواهیم تاثیر کافئین بر استرس را بررسی کنیم تا هنگام مصرف آن و خوردن قهوه این نکات را هم در نظر بگیرید.
این تاثیر به این شکل است که هنگام ورود کافئین به بدن، شروع به بستن و مسدود کردن آدنوزین که محرک خستگی و خواب آلودگی است می‌کند و همین عامل در ذهن سبب افزایش انرژی و هوش می‌شود. البته در برخی افراد با توجه به سایر ویژگی‌های خلقی و بدنی که دارند ممکن است به عکس عمل کند و سبب استرس و اضطراب حتی بی‌دلیل شود! حاصل تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که افراد حساس به کافئین با مصرف حتی دوز کمی، می‌توانند شدیدترین استرس‌ها را تجربه کنند!
کم خوابی و بی‌خوابی به هر دلیلی نتایجی مانند افزایش نگرانی و اضطراب را به دنبال دارد. کافئین از عواملی است که باعث بی‌خوابی می‌شود؛ زیرا همانطور که اشاره کردیم با وارد کردن انرژی و رفع احساس خستگی، بدن نیازی نمی‌بیند که این خستگی را با خواب رفع کند و مغز همواره در فعالیت و حالت آماده باقی می‌ماند. از این رو تاثیر کافئین بر استرس و کم‌خوابی، سبب استرسی می‌شود که در طول روز با شماست و شاید اصلاً نتوانید علت واقعی آن را پیدا کنید!
هنگامی که بدن شما با استرس و اضطراب‌های مداوم دست و پنجه نرم می‌کند، در نتیجه تحمل عصبی شما کاهش پیدا کرده و ممکن است با اتفاق کوچکی دچار پرخاشگری، نشخوار فکری و عصبانیت شوید که همین موضوع به تنهایی سبب پدیدار شدن نتایج و آثار دیگری در بدن می‌شود.
با وجود تمام نکات منفی که اشاره کردیم یا حتی به صورت مفصل به آنها پرداختیم، نباید این موضوع را نادیده بگیریم که کافئین در شرایطی حتی استرس را هم کنترل می‌کند و با تزریق نوعی آرامش به بدن سبب احساس خوشایندی و راحتی می‌شود.
حالا که با مضرات و فواید مصرف کافئین آشنا شدید، به خودتان نگاه کنید و ببینید که کدام یک از این تاثیرات در درون شما بیشتر است! آیا به صورت کنترل نشده در حال مصرف کافئین هستید؟ پس این بخش برای شماست! بیایید با هم بخوانیم که چگونه می‌توانیم مصرف کافئین خود را کنترل کنیم و جالب‌تر از آن مواد مناسب برای جایگزین کردن کافئین را به شما معرفی کنیم.
سعی کنید دوز مصرف کافئین خودتان را تا حد مناسبی کاهش دهید. اگر هر روز در حال خوردن قهوه هستید و این روند در طول روز به چندین فنجان می‌رسد، از تعداد فنجان‌های قهوه‌ای روزانه‌تان بکاهید و مثلاً روزی یک فنجان یا یک روز در میان یک فنجان قهوه بخورید.
منابعی که کافئین دارند را به خوبی بشناسید. فکر نکنید که فقط قهوه حاوی کافئین است. بسیاری از نوشیدنی‌ها حاوی کافئین هستند! مانند انرژی زاها، نوشابه‌ها و.... سعی کنید مصرف این نوشیدنی‌ها را تا حد زیادی کاهش دهید و یا برای هدیه به خودتان اجازه خوردن کافئین بدهید.
مدیریت استرس و خواب کافی. سعی کنید با داشتن خواب کافی و انجام ورزش‌ها و تمرین‌هایی که سبب بهبود استرس می‌شوند، خودتان و ذهنتان آرامش تزریق کنید تا نیاز به مصرف کافئین را در خود نبینید.
رژیم غذایی مناسبی داشته باشید. با خوردن وعده‌های غذایی در زمان مناسب و مهمتر از همه با مواد غذایی ملایم و سبک، اجازه ندهید قند خون‌تان افت کند و احساس خستگی به بدنتان تزریق شود تا مجبور باشید با خوردن شکلات، کاکائو، قهوه، انرژی‌زا و... این خستگی را رفع کنید. برسیم به این موضوع که...
شما می‌توانید از چای‌های گیاهی نظیر چای زعفران، چای نعنا، چای بابونه یا چای سبز برای رفع خستگی استفاده کنید.
آب و آبمیوه‌های طبیعی به شدت در افزایش انرژی موثر هستند؛ ولی هیچ استرسی به شما تزریق نمی‌کنند.
دمنوش‌های گیاهی مانند دمنوش نعنا دمنوش دارچین انرژی را به شما منتقل می‌کنند ولی کافئین ندارند
مکمل‌ها و پروتئین‌های طبیعی مانند مصرف تخم مرغ مغز‌ها لبنیات و ... به افزایش انرژی و سرزندگی شما کمک می‌کنند.
انجام فعالیت بدنی هم در انرژی بخشی بسیار موثر هستند. شاید فکر کنید با انجام ورزش ممکن است بیشتر خسته شوید و انرژی خود را از دست بدهید؛ ولی ورزش اصولی و سرزنده به شما حس خوبی را هم می‌دهد و برای ادامه روز انرژی شما بالا می‌برد. از طرفی سلامت جسم شما را هم بهبود می‌بخشد.
این نکته را به شما می‌گوییم که هیچ چیزی به خودی خود نتایج مضر به همراه ندارد؛ اما مصرف بی‌رویه یا غیر اصولی آن می‌تواند سبب مشکلاتی شود. از همین رو تاثیر کافئین بر استرس را از چندین وجه بررسی کردیم و راهکار‌هایی را هم برای کنترل مصرف بی‌رویه و جایگزین کردن کافئین به شما معرفی کردیم.
منبع: همشهری