رازهای شگفت انگیز بستنی و تأثیرات شگرف آن بر سلامتی
به گزارش نبض بازار،بستنی این دسر خنک و شیرین همواره یکی از پرطرفدارترین خوراکی‌ها در سراسر جهان بوده است. این دسر که به عنوان یک خوراکی محبوب در فصول گرم سال شناخته می‌شود، نه تنها لذت‌بخش است بلکه دارای ویژگی‌های تغذیه‌ای خاصی است که می‌تواند بر سلامتی ما تأثیر بگذارد.
اما تاریخچه بستنی به چه زمانی برمی‌گردد و چگونه تحولات مختلف آن بر روی ترکیبات و ارزش غذایی آن تأثیر گذاشته است؟ در این مقاله، به بررسی این موضوعات پرداخته و به جزئیات علمی و تغذیه‌ای بستنی خواهیم پرداخت. همچنین، به تحلیل انواع مختلف بستنی و نکات بهداشتی مرتبط با مصرف آن خواهیم پرداخت.
بستنی به عنوان یکی از دسرهای محبوب و پرطرفدار جهان، تاریخچه‌ای جالب و جذاب دارد. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که استفاده از انواع دسرهای یخی به دوران باستان برمی‌گردد. اولین اشارات به بستنی در تاریخ به حدود چهار قرن پیش از میلاد مسیح می‌رسد، زمانی که مردمان باستانی از یخ و برف طبیعی برای تهیه دسرهای خنک و خوشمزه استفاده می‌کردند. این دسر اولیه که به نوعی بستنی یخی شناخته می‌شد، از مخلوطی از شربت‌ها، آبمیوه‌ها و شیرین‌کننده‌ها تشکیل می‌شد.
با گذشت زمان، فرآیند تهیه بستنی به تدریج تغییر کرد و مواد جدیدی مانند شیر، خامه، رنگ‌های خوراکی و طعم‌دهنده‌ها به آن اضافه شد. این تغییرات موجب شد که بستنی به یکی از دسرهای متنوع و محبوب در سراسر جهان تبدیل شود.
مسئول آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور با اشاره به نقش موثر پروتئین موجود در بستنی در رشد و ترمیم بافت‌ها و همچنین اثر کلسیم و فسفر آن در سلامت دندان و استخوان می گوید: با توجه به این که بستنی یک ماده غذایی پرانرژی است توصیه می‌شود که اعتدال در خوردن آن رعایت و تاحد امکان انواع ساده آن مصرف شود.
مینا کاویانی اظهار کرد: تاریخ تهیه و مصرف بستنی را به حدود چهار قرن پیش از میلاد مسیح برمی گردد؛ در ابتدا نوعی بستنی یخی تهیه و مصرف می‌شد و به تدریج موادی مثل شیر، خامه، رنگ خوراکی و نظایر آن به بستنی اضافه شد و این دسر دارای تنوع بسیاری شد.
این متخصص تغذیه با اشاره به ویژگی‌های تغذیه‌ای بستنی گفت: به غیر از بستنی یخی که مخلوطی از شربت‌ها، آبمیوه‌ها، شکر و رنگ‌های مجاز خوراکی است، سایر انواع بستنی بر پایه شیر هستند.
وی افزود: براین اساس بستنی را می توان به عنوان محصول لبنی منجمدی تعریف کرد که از ترکیب و فرایند مناسب شیر، خامه و برخی فراورده‌های لبنی همراه با شکر و مواد طعم‌دهنده به دست می‌آید و می‌تواند حاوی پایدارکننده‌ها، قوام دهنده‌ها و رنگ خوراکی نیز باشد.
کاویانی ارزش غذایی بستنی را وابسته به ارزش غذایی مواد اولیه‌ای دانست که در ساخت آن مصرف می‌شوند.
ترمیم بافت‌ها
به گفته وی، چربی و پروتئین بستنی بیشتر از شیر است. در ضمن بستنی می‌تواند حاوی مواد غذایی دیگری مانند میوه، تخم‌مرغ و شکر نیز باشد که این مواد ارزش غذایی بستنی را افزایش می‌دهند.
کاویانی افزود: از آنجایی که بستنی حدود دو برابر شیر چربی دارد و بیشتر از نصف مواد جامد آن قند (ساکاروز و لاکتوز) است؛ به ویژه اگر بستنی خامه داشته باشد، یک منبع غذایی سرشار از انرژی به شمار می‌رود.
وی مواد جامد بدون چربی بستنی را شامل پروتئین با کیفیت بالا، قند و مواد معدنی مانند سدیم، پتاسیم، گوگرد، کلسیم و فسفر برشمرد که برای رشد و سلامت انسان ضروری است.
وی یادآور شد: پروتئین موجود در بستنی می‌تواند در رشد و ترمیم بافت ها موثر باشد. همچنین کلسیم و فسفر آن در سلامت دندان و استخوان نقش داشته باشد.
به گفته کاویانی بستنی دارای برخی ویتامین های گروه B ( B۲ ) و بستنی های میوه ای مقداری ویتامین C است که این ویتامین ها در تنظیم واکنش های بدن نقش داشته و یا عملکرد آنتی اکسیدانی دارند.
این متخصص تغذیه با توجه به نتایج پژوهش‌های علمی به غنی سازی بستنی با مواد مغذی نظیر روی و اسید فولیک (از ویتامین های گروه B) اشاره کرد و یادآور شد ارزش غذایی بستنی های غنی شده نسبت به بستنی های ساده بیشتر است.
نکات مهم در خوردن بستنی
کاویانی با توجه به این که شیر یکی از مواد اولیه بستنی و محیط بسیار خوبی برای رشد میکروب‌ها و ایجاد بیماری و مسمومیت است، تاکید کرد که هنگام انتخاب بستنی باید حتما به پاستوریزه بودن و تاریخ مصرف آن توجه کرد.
به گفته وی با توجه به این که بستنی یک ماده غذایی پرانرژی است توصیه می شود که اعتدال در خوردن آن رعایت شده و تاحد امکان انواع ساده آن مصرف شود و این موضوع درباره کودکان هم صادق است.
کاویانی تاکید کرد: مصرف بیش از حد بستنی با داشتن مقدار قابل توجهی شکر و چربی می‌تواند باعث اضافه وزن، چاقی، دیابت، کاهش مقاومت بدن و افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی شود.
وی افزود: به دلیل اینکه بستنی حاوی شکر است باید بعد از مصرف آن حتماً دندان ها و لثه را تمیز کرد تا مانع پوسیدگی دندان‌ها و بیماری های لثه شود.
وی با توجه به این که بستنی‌های صنعتی معمولاً حاوی مواد افزودنی، رنگ‌ها، طعم دهنده‌ها و مواد نگهدارنده هستند یادآور شد که مصرف زیاد آنها می تواند مضرات زیادی برای سلامت بدن داشته باشد. زیرا ممکن است زمینه ساز بروز حساسیت، التهاب و سایر بیماری‌ها شود.
ترکیبات و ارزش غذایی بستنی
بستنی از ترکیب مواد اولیه‌ای نظیر شیر، خامه، شکر و مواد طعم‌دهنده تهیه می‌شود. به غیر از بستنی یخی که عمدتاً از شربت‌ها و آبمیوه‌ها تشکیل شده است، سایر انواع بستنی بر پایه شیر هستند و می‌توان آنها را به عنوان محصول لبنی منجمد شده تعریف کرد.
بستنی به طور کلی دارای مقادیر قابل توجهی چربی و پروتئین است. این دسر به دلیل داشتن چربی بیشتر از شیر و قند بالا، به عنوان منبع انرژی شناخته می‌شود. پروتئین موجود در بستنی به ترمیم و رشد بافت‌ها کمک می‌کند و کلسیم و فسفر موجود در آن برای سلامت دندان‌ها و استخوان‌ها ضروری است. همچنین، بستنی حاوی ویتامین‌های گروه B و در برخی انواع بستنی‌های میوه‌ای، ویتامین C نیز وجود دارد که به تنظیم واکنش‌های بدن و عملکرد آنتی‌اکسیدانی کمک می‌کند.
انواع بستنی: از سنتی تا مدرن
بستنی‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:
-بستنی ساده: این نوع بستنی معمولاً رنگ و چاشنی کمتری دارد و به عنوان مثال شامل بستنی وانیلی و قهوه‌ای است.
-بستنی شکلاتی: این بستنی با طعم‌دهنده‌های شکلات یا کاکائو تهیه می‌شود و یکی از محبوب‌ترین انواع بستنی است.
-بستنی میوه‌ای: این بستنی حاوی میوه‌های تازه یا مربا و ممکن است با مواد طعم‌دهنده و رنگ‌های خوراکی همراه باشد.
-بستنی حاوی خشکبار: این نوع بستنی با استفاده از خشکبارهایی مانند گردو، فندق، بادام و پسته تهیه می‌شود.
-بستنی شیری: این بستنی شامل شیر یا فراورده‌های لبنی و مواد افزودنی دیگر است.
-بستنی یخی: این نوع بستنی از آبمیوه، شکر و مواد تثبیت‌کننده تهیه می‌شود و معمولاً دارای قند بالا است.
-بستنی تزئینی: این بستنی با قالب‌های رنگی و تزئینات ویژه تهیه می‌شود و به شکل‌های مختلفی در می‌آید.
-بستنی نرم: این بستنی به محض خارج کردن از فریزر فروخته می‌شود و معمولاً در دمای منفی ۵ تا منفی ۷ درجه سانتی‌گراد منجمد می‌شود.
نکات بهداشتی در مصرف بستنی
با وجود تمام فواید تغذیه‌ای بستنی، مصرف آن باید با احتیاط انجام شود. بستنی به دلیل داشتن مقدار زیادی شکر و چربی، می‌تواند به اضافه وزن، چاقی و دیابت منجر شود. همچنین، مصرف بیش از حد بستنی می‌تواند به کاهش مقاومت بدن و افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی منجر شود.
به دلیل اینکه بستنی محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها است، باید هنگام خرید به پاستوریزه بودن و تاریخ مصرف آن توجه کرد. پس از مصرف بستنی، حتماً باید دندان‌ها و لثه‌ها تمیز شوند تا از پوسیدگی دندان‌ها و بیماری‌های لثه جلوگیری شود.
بستنی‌های صنعتی معمولاً حاوی مواد افزودنی، رنگ‌ها و طعم‌دهنده‌های مصنوعی هستند که مصرف زیاد آنها می‌تواند به بروز حساسیت‌ها و سایر مشکلات سلامتی منجر شود.
بستنی سنتی ایرانی: محبوبیت و نکات بهداشتی
بستنی سنتی ایرانی که به عنوان یکی از دسرهای محبوب در فرهنگ ایرانی شناخته می‌شود، به دلیل استفاده از مواد اولیه‌ای مانند خامه، انرژی بالایی دارد. این نوع بستنی ممکن است در برخی موارد به صورت غیرپاستوریزه تهیه شود، بنابراین برای پیشگیری از مسمومیت و بیماری، توصیه می‌شود که آن را از مکان‌های معتبر و مطمئن تهیه کنید.
بستنی با تاریخچه‌ای طولانی و ارزش غذایی قابل توجه، می‌تواند به عنوان یک دسر لذت‌بخش و مفید در تغذیه ما مورد استفاده قرار گیرد. با رعایت نکات بهداشتی و تغذیه‌ای، می‌توان از مزایای آن بهره‌مند شد و از تجربه‌ی خوشمزه‌ای که این دسر به همراه دارد لذت برد.
امیدواریم با مطالعه این مقاله، به درک بهتری از بستنی و تأثیرات آن بر سلامتی دست یافته باشید و بتوانید با آگاهی کامل از این دسر خوشمزه و محبوب استفاده کنید.
منبع:ایرنا