فشار خون بالا قاتلی خاموش در ایران که نیمی از مبتلایان به آن بی‌خبرند
به گزارش نبض بازار،فشار خون بالا لقب "قاتل خاموش" را به خود گرفته است چرا که بسیاری از افراد از ابتلای خود به این بیماری خطرناک بی‌خبر هستند. آمار تکان‌دهنده نشان می‌دهد که ۳۳ درصد از افراد بزرگسال در ایران به فشار خون بالا مبتلا هستند اما نکته نگران‌کننده‌تر این است که بیش از نیمی از این افراد از بیماری خود اطلاع ندارند.
این غفلت جان هزاران نفر را به خطر می‌اندازد چرا که فشار خون بالا عامل اصلی بسیاری از بیماری‌های قلبی و عروقی، سکته مغزی و نارسایی کلیه است.
با افزایش سن آمار ابتلا به فشار خون بالا نیز افزایش می‌یابد. به طوری که ۵۰ درصد افراد بالای ۶۰ سال در ایران مبتلا به پرفشاری خون هستند.
عوامل ژنتیکی در مقایسه با دیگر عوامل، نقش پررنگ‌تری در ابتلا به فشار خون بالا یا پرفشاری خون دارد اما تغذیه ناسالم، بی‌تحرکی و خواب ناکافی نیز می‌توانند فرد را به این عارضه مبتلا کنند. عارضه‌ای که در صورت کنترل نشدن می‌تواند منجر به حمله قلبی، سکته مغزی، سکته قلبی، برخی آسیب‌های چشمی، کوری، نارسایی کلیه، آسیب دیدن سایر اندام‌ها و حتی موجب مرگ فرد شود.
علت آمار بالای فشار خون در ایران
فشار خون درواقع همان فشاری است که جریان خون به دیواره‌های رگ‌ها وارد می‌کند. خون از قلب به سایر اندام‌ها و از این اندام‌ها به سمت قلب در حرکت است. در طول روز به طور طبیعی فشار خون کاهش و افزایش پیدا می‌کند اما افزایش مداوم آن نشانه خوبی نیست. در این وضعیت، فشار خون به دیواره رگ‌ها افزایش پیدا می‌کند و قلب برای خون‌رسانی باید بیشتر کار کند و همین می‌تواند عامل آسیب دیدن قلب و سایر اعضا شود.
فشار خون بالا، شایع‌ترین بیماری قلبی و عروقی در جهان است و شاید یکی از دلایل این موضوع این باشد که این عارضه، علامت مشخصی ندارد که فرد قبل از ابتلا متوجه آن شود. از هر ۳ نفر در دنیا، دست‌کم ۱ نفر به فشار خون بالا مبتلا می‌شود و یکی از علت‌های اصلی مرگ و میر در جهان و ایران همین عارضه است.
دکتر منوچهر قارونی، متخصص قلب و عروق و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید: عامل اصلی ابتلا به فشار خون بالا ارثی و ژنتیک است و این باور عمومی که مصرف نمکِ زیاد، فرد را مبتلا به این عارضه می‌کند، اشتباه است. هرچند تغذیه ناسالم هم در ابتلا به آن بی‌تاثیر نیست ولی موضوع این است که در ایران ازدواج‌های فامیلی هنوز بسیار رایج است که یکی از دلایل ابتلای افراد به فشارخون بالا شمرده می‌شود و در نسل‌های بعدی هم استمرار خواهد داشت. دلیلش هم این است که فرزندان والدین فامیل در معرض خطر میزبانی برای بیماری‌هایی مثل فشار خون بالا و سایر بیماری‌های قلبی و عروقی هستند. درواقع ازدواج خویشاوندی، عاملی مهم در بروز بیماری‌های مادرزادی قلبی است.
رکورد ایرانی‌ها در مصرف نمک
علاوه بر ژنتیک، سبک تغذیه در ابتلا یا عدم ابتلا به این عارضه نقش مهمی دارد. این در حالی است که میزان مصرف نمک در ایران ۲ تا ۳ برابر استاندارد جهانی است. دکتر قارونی در این رابطه می‌گوید: افرادی که فشار خون بالا را در ژن خود ندارند، نیاز نیست نگران این عارضه باشند. اما حتی همین افراد هم باید ۳ نکته را رعایت کنند؛ مصرفِ کمِ نمک، تغذیه سالم و پرهیز از بی‌تحرکی.
این استاد دانشگاه می‌گوید: بسیاری از افراد فعالیت بدنی کافی ندارند که همین منجر به افزایش احتمالِ ابتلا به بیماری‌های مزمن مثل فشار خون بالا می‌شود. بنابراین افراد باید روزانه حداقل ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پیاده‌روی را در برنامه خود داشته باشند.
استرس، مصرف سیگار و سایر دخانیات، مصرف بی‌رویه الکل و پرخوری و مصرف غذاهای چرب نیز مواردی هستند که به گفته متخصصان می‌توانند شانس یا احتمال ابتلا به پرفشاری خون را افزایش دهند.
هر ماه فشار خون‌تان را کنترل کنید
متخصصان، بهترین راه مراقبت از سلامت در هر سنی را «پیشگیری» می‌دانند و همیشه بر آن تاکید می‌کنند. چراکه در صورت ابتلا به بعضی از بیماری‌ها و عارضه‌ها، دیگر راه برگشتی وجود ندارد و فرد مجبور است تا پایان عمر دارو مصرف کند و تحت نظر پزشک باشد. علاوه بر این، سایر اعضای بدنش نیز به دلیل اثرات این عارضه به تدریج آسیب می‌بینند.
یکی از راه‌های پیشگیری، کنترل دائمی فشار خون است. حتی اگر مطمئن باشیم که به این عارضه مبتلا نیستیم. دکتر ناصر سیم‌فروش، متخصص اورولوژی و فلوشیپ جراحی کلیه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: بزرگ‌ترین اشتباه افراد این است که فشارخون خود را به طور مرتب چک نمی‌کنند و تصور می‌کنند که فقط وقتی بیمار شدند، باید آن را کنترل کنند. در حالی که فرد وقتی سالم است، باید از سلامتش مراقبت کند و بعدش دیگر فایده ندارد.
به گفته دکتر سیم‌فروش، فشار خون بالا می‌تواند منجر به عارضه‌ای مثل نارسایی کلیه شود. ما پزشک داریم که خودش متخصص است اما متوجه فشار خون بالای خود نشده بود و کلیه‌هایش از کار افتاد. پس لازم است تقریبا هر ماه یک بار، و اگر سابقه خانوادگی نداریم، هر چند ماه یک بار فشار خون خود را چک کنیم. البته در برخی موارد پزشکان، بیماری فرد را به اشتباه فشار خون بالا تشخیص می‌دهند و قبل از بررسی کامل و دقیق، برای او داروی فشار خون تجویز می‌کنند. در حالی که گاهی واقعا نیاز به مصرف دائمی دارو نیست.
آسیب‌های هولناک فشار خون بالا
بسیاری از پزشکان تاکید دارند که افراد ۴۰ سال به بالا خیلی مراقب تغذیه و فعالیت بدنی و فشار خون خود باشند و مدام آن را چک کنند. اما دکتر قارونی، متخصص قلب و عروق می‌گوید: از همان دوران کودکی باید مراقب فشار خون باشیم. چون هیچ علامت خاصی ندارد و فرد ناگهان یک روز می‌فهمد که مبتلا شده است.
این پزشک تاکید می‌کند: در خانواده‌ای که ژن فشار خون بالا وجود دارد، والدین باید مراقب باشند و فرهنگ مصرف کم نمک را به کودکان خود آموزش دهند. چون افرادی که سابقه خانوادگی فشار خون بالا دارند، بیشتر در معرض خطرند.
دکتر قارونی درباره آسیب‌های فشار خون بالا هم توضیح می‌دهد: هرجای بدن که رگ داریم، فشار خون می‌تواند اثر بگذارد و آسیب بزند. ما در قلب، مغز، چشم‌ها، پاها و خیلی اعضای دیگر رگ‌هایی داریم و فشار خون بالا می‌تواند این اعضا را آسیب‌پذیر کند. مثلا در مورد چشم‌ها می‌تواند خونریزی ته چشم بدهد و خطرناک است. این عارضه چشمی در فشارخون بالا و همچنین بیماری دیابت شایع است. پس ابتدا لازم است که مراقب باشیم تا به فشار خون بالا مبتلا نشویم. به خصوص اگر سابقه خانوادگی داریم. دوم این که اگر مشکوک به این عارضه بودیم، حتما به پزشک مراجعه کنیم و تحت کنترل باشیم و اجازه ندهیم که سایر اعضای بدن‌مان همتحت تاثیر ابتلا به فشار خونِ بالا به مرور آسیب ببینند.
عددِ فشارخون خود را بدانید
متخصصان درباره این که چگونه متوجه ابتلای خود به فشار خون بالا شویم، می‌گویند: اگر فردی در ۳ یا ۴ روز متفاوت فشار خونش را اندازه بگیرد و مینیمم فشار خونش عدد ۱۴۰ روی ۹۰ میلیمتر جیوه (۱۴ روی ۹) یا بیشتر باشد، باید بداند که مبتلا به فشار خون بالا است.
دکتر سیم‌فروش می‌گوید: اگر هر بار که فشار خون خود را اندازه می‌گیرید، بالاتر از ۱۲ و به خصوص بالاتر از ۱۴ باشد، باید به پزشک مراجعه کنید تا کنترل شود. البته سن فرد هم مهم است و باید در نظر گرفته شود. درکل اگر فشارخون از ۱۴ بالاتر رفت، نباید بی‌تفاوت بمانیم و باید به پزشک مراجعه کنیم.
دکتر قارونی هم در این باره می‌گوید: فشار خون نرمال حداکثر ۱۲ روی ۸ است و اگر بالاتر از آن باشد، یعنی شخص مبتلا به فشار خون بالا است. برای این که بفهمیم فشار خون بالا داریم یا نه، معمولا باید ۳ بار در ۳ روز متفاوت فشار خون خود را اندازه بگیریم. آن هم صبح وقتی که از خواب بیدار می‌شویم. در طول روز فرد فعالیت‌های مختلفی دارد، غذا می‌خورد و فشارش تغییر می‌کند و ممکن است فشار خون کاذب باشد، اما صبح چون هنوز فعالیت‌هایش را شروع نکرده، بهترین زمان برای اندازه‌گیری فشار خون است و درست‌تر نشان می‌دهد.
عوامل ابتلا به فشار خون بالا:
ژنتیک: سابقه خانوادگی ابتلا به فشار خون بالا، یکی از مهم‌ترین عوامل خطر ابتلا به این بیماری است.
سبک زندگی ناسالم: رژیم غذایی سرشار از نمک، چربی و کالری، کمبود فعالیت بدنی، مصرف زیاد سیگار و الکل، و استرس، همگی می‌توانند خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهند.
چاقی: افراد چاق بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون بالا هستند.
بیماری‌های زمینه‌ای: برخی بیماری‌ها مانند دیابت و بیماری‌های کلیوی می‌توانند خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهند.
راه‌های پیشگیری از فشار خون بالا:
کنترل وزن: حفظ وزن ایده‌آل، یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از فشار خون بالا است.
تغذیه سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و لبنیات کم‌چرب، و محدود کردن مصرف نمک، چربی و کالری، در پیشگیری از فشار خون بالا موثر است.
فعالیت بدنی: حداقل سی دقیقه فعالیت بدنی متوسط در بیشتر روزهای هفته، برای حفظ سلامت قلب و عروق و پیشگیری از فشار خون بالا ضروری است.
ترک سیگار: سیگار کشیدن، فشار خون را افزایش می‌دهد و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
کنترل استرس: یوگا، مدیتیشن و سایر روش‌های آرامش‌بخش می‌توانند به کنترل استرس و در نتیجه کاهش خطر ابتلا به فشار خون بالا کمک کنند.
معاینات منظم: افراد بالای بیست سال باید به طور مرتب فشار خون خود را چک کنند.
تشخیص و درمان فشار خون بالا:
پزشک با اندازه‌گیری فشار خون با استفاده از دستگاه فشارسنج، می‌تواند ابتلا به فشار خون بالا را تشخیص دهد. در صورت ابتلا به این بیماری، پزشک با توجه به شدت بیماری، سابقه پزشکی و سایر عوامل، اقدام به تجویز دارو یا سایر روش‌های درمانی می‌کند.
پیام پایانی:
فشار خون بالا، بیماری خطرناکی است که می‌تواند عواقب جدی برای سلامتی به دنبال داشته باشد. با آگاهی از عوامل خطر، راه‌های پیشگیری و روش‌های درمان، می‌توانیم از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرده و در صورت ابتلا، آن را به خوبی کنترل کنیم.
منبع:همشهری