مالیات بر عایدی سرمایه در پیچ و خم مجلس و شورای نگهبان

به گزارش نبض بازار،طرح مالیات بر عایدی سرمایه که از آن به عنوان مالیات بر سوداگری نیز یاد می‌شود، از جمله طرح‌های مهم اقتصادی است که در سال‌های اخیر در مجلس شورای اسلامی مطرح شده است. این طرح که با هدف کنترل نوسانات بازارهای مختلف، کاهش سفته‌بازی و ایجاد عدالت اجتماعی ارائه شده، هنوز به قانون تبدیل نشده و در حال بررسی در مراجع مختلف است.

در این خبر، به بررسی ابعاد مختلف طرح مالیات بر عایدی سرمایه، مزایا و معایب آن، و همچنین آخرین وضعیت بررسی این طرح در مجلس و شورای نگهبان می‌پردازیم.

چندی پیش مهدی عسگری - نایب رئیس اول کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی - گفت: برآوردی که مرکز پژوهش‌های مجلس داشته است، این‌گونه نشان می‌دهد که حدود یک درصد از جمعیت شامل مالیات بر عایدی سرمایه می‌شوند، ولی همان یک درصد صاحبان بیشترین سپرده‌های بانکی در کشور هستند، یعنی حدود ۱.۵ درصد جامعه بیش از ۷۰ درصد سپرده‌های بانکی را در اختیار دارند.

از طرفی برخی دیگر از دارایی‌های سرمایه ای مانند سپرده‌های بانکی، انواع اوراق سرمایه‌ای و همچنین بازار سهام مشمول پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه نمی‌شود؛ چراکه این نوع سرمایه گذاری به صورت غیر مستقیم در فعالیت‌های اقتصادی مولد، شریک است.

تعریف و نحوه محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه:

مالیات بر عایدی سرمایه، مالیاتی است که بر سود حاصل از خرید و فروش دارایی‌های مختلف مانند مسکن، خودرو، طلا و ارز، سکه و… تعلق می‌گیرد. نرخ این مالیات بر اساس مدت زمان نگهداری دارایی و میزان نوسان قیمت آن تعیین می‌شود. به طور کلی، هر چه مدت زمان نگهداری دارایی کمتر باشد و نوسان قیمت آن بیشتر باشد، مالیات بیشتری تعلق خواهد گرفت.

مشمولان پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه:

• افرادی که در فعالیت‌های اقتصادی غیر مولد مانند خرید و فروش مسکن، خودرو، طلا و ارز، مشغول هستند.
• سفته‌بازان و سوداگران در بازارهای مختلف
• افرادی که از نوسانات قیمت دارایی‌ها برای کسب سود استفاده می‌کنند.

مالیات بر عایدی مسکن: معروف‌ترین منبع مالیات بر عایدی سرمایه که امروزه توجه بیشتر افراد جامعه را به خود جلب کرده، مالیات بر عایدی مسکن است. اگر یک ملک زیر یک سال به فروش برسد؛ میزان مالیات آن ۶۰ درصد از سود خواهد بود. اما در سال دوم ۴۰ درصد از سود، در سال سوم ۲۰ درصد از سود و در سال چهارم ۱۰ درصد از سود و اگر بعد از پنج سال به فروش برسد پنج درصد از سود، میزان مالیات آن خواهد بود.

خودرو: نگهداری خودرو کمتر از یک سال شامل مالیات ۳۰ درصد از فروش خواهد بود. اما اگر بین یک تا دو سال نگهداری شود ۲۰ درصد است. اما بیش از دو سال نگهداری شود ۱۰ درصد از سود و اگر بیش از سه سال نگهداری شود؛ معاف از مالیات عایدی سرمایه خواهد بود.

مالیات بر عایدی طلا و ارز: برای نگهداری طلا و ارز کمتر از یک سال مالیات ۳۰ درصدی برای آن لحاظ خواهد شد. اما بین یک تا دو سال مالیات آن ۲۰ درصد و اگر بیشتر از دو سال نگهداری شود ۱۰ درصد مالیات بر آن تعلق خواهد گرفت.

اما شخص حقیقی که دارای بالای ۱۸ سال ‌باشد و میزان فروش آن معادل با ۲۰۰ گرم طلا ۱۸ عیار باشد معاف از مالیات بر سرمایه عایدی خواهد بود. البته برخورداری از این معافیت تا سقف مذکور است و شخص در پنج سال گذشته از این معافیت استفاده نکرده باشد. افرادی هم که کمتر از ۲۰۰۰ یورو داشته باشند که معادل ۲۴۰۰ دلار خواهد بود از پرداخت این مالیات معاف خواهند بود.

معافیت‌های مالیات بر عایدی سرمایه:

• خرید و فروش دارایی‌های مصرفی
• دارایی‌هایی که به منظور تولید و اشتغال‌زایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• سپرده‌های بانکی
• انواع اوراق سرمایه‌ای
• بازار سهام

مزایای طرح مالیات بر عایدی سرمایه:

• کنترل نوسانات بازارهای مختلف
• کاهش سفته‌بازی و سوداگری
• افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد
• ایجاد عدالت اجتماعی
• کاهش کسری بودجه دولت

معایب طرح مالیات بر عایدی سرمایه:

• پیچیدگی و دشواری در اجرا
• احتمال فرار مالیاتی
• ایجاد نارضایتی در بین برخی از اقشار جامعه

آخرین وضعیت بررسی طرح مالیات بر عایدی سرمایه:

• این طرح در اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد.
• شورای نگهبان در خرداد ۱۴۰۲ ایراداتی به این طرح وارد کرد و آن را برای رفع ایرادات به مجلس بازگرداند.
• مجلس شورای اسلامی در تیرماه ۱۴۰۲ ایرادات شورای نگهبان را رفع کرد.
• طرح مالیات بر عایدی سرمایه در مرداد ۱۴۰۲ به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شد.
• مجمع تشخیص مصلحت نظام در شهریور ۱۴۰۲ ایراداتی به این طرح وارد کرد و آن را برای بررسی بیشتر به مجلس بازگرداند.
• بررسی ایرادات مجمع تشخیص مصلحت نظام در مجلس شورای اسلامی هنوز در دستور کار قرار نگرفته است.

کارشناسان اقتصادی نظرات مختلفی در مورد طرح مالیات بر عایدی سرمایه دارند. برخی از کارشناسان معتقدند که این طرح می‌تواند در کنترل نوسانات بازار و ایجاد عدالت اجتماعی موثر باشد. اما برخی دیگر از کارشناسان، نگرانی‌هایی در مورد پیچیدگی و دشواری اجرای این طرح و احتمال فرار مالیاتی دارند.

در نهایت، به نظر می‌رسد که طرح مالیات بر عایدی سرمایه، طرحی مهم و ضروری برای اقتصاد ایران باشد. اما برای تصویب و اجرای این طرح، باید به مزایا و معایب آن به طور کامل توجه شود و تمهیدات لازم برای رفع چالش‌های پیش رو اندیشیده شود.

منبع:ایسنا