دلار تا چه رقمی بالا می رود؟
به گزارش نبض بازار، فعالان اقتصادی در حالی هفته چهارم بهمن‌ماه را به پایان رساندند که دلار در تمامی نرخ‌ها روند رو به رشدی را تجربه کرد. این جهش تازه که از روز چهارشنبه آغاز شده است، قیمت دلار بازار آزاد را در معاملات روز گذشته به پله هفتم کانال ۴۰ هزار تومانی رساند.
در همین حال طی دو روز گذشته، قیمت یورو هم مسیر تازه‌ای را در شیب صعودی گشوده و به کانال ۵۰ هزار تومانی رسیده است. قیمت درهم امارات نیز به ۱۲ هزار و ۹۷۰ تومان رسید.
در حالی ارز‌های خارجی استارت جهش دوباره را زده‌اند که رئیس کل بانک مرکزی ابتدای هفته در تلویزیون حاضر شده و عنوان کرده بود که تنها قیمت ۴۳ هزار تومان صرافی‌ها (در تاریخ مصاحبه) را برای دلار قبول دارد. محمدرضا فرزین بقیه قیمت‌ها را تلویحا ساختگی دانسته بود.
حالا، اما بازار ثابت کرده است که نه گوش به فرمان بازارساز دارد نه با حرف‌درمانی کنترل می‌شود. بر همین اساس قیمت ارز‌های خارجی در پایان این هفته رشد افسارگسیخته‌ای را تجربه کردند و به ویژه دلار دست کم سه پله بالاتر نشست.
اثر دوگانه برجام بر قیمت دلار
طی این هفته دوباره خبر‌های برجامی داغ شده بود؛ اگرچه این خبر‌ها نتوانست بر قیمت دلار اثری بگذارد، اما بازارساز هنوز از این خبر‌ها به عنوان اهرمی که بتواند از شتاب نوسانات قیمتی بکاهد بهره می‌برد.
علی طباطبایی، کارشناس بازار‌های مالی در این باره به تجارت‌نیوز گفت: «متغیر‌های اصلی احتمال توافق در بازار‌های مالی دیده نمی‌شوند. حتی تغییر استراتژی بنگاه‌های اقتصادی نیز در رابطه با وقوع توافق در بازار‌ها مشاهده نمی‌شود.»
وی افزود: «احتمال وقوع توافق هسته‌ای، در بازار‌ها کم است. اما قطعا اگر توافقی صورت گیرد در دو مرحله بر قیمت دلار تاثیر می‌گذارد. مرحله اول هیجان اولیه و تاثیرپذیری قیمت دلار در صورت توافق است. در این مرحله ممکن است که قیمت‌ها با شدت بیشتری کاهشی شود.»
طباطبایی ادامه داد: «مرحله دوم مربوط به تعادل‌بخشی در قیمت دلار است. در این مرحله اگر توافق مثبتی شکل بگیرد، ممکن است قیمت دلار تغییر پیدا کند. اما در کل به نظر می‌رسد حتی در صورت امضای برجام، بازار‌های مالی کمترین واکنش را نشان دهند.»
کسری بودجه؛ اهرم رشد قیمت دلار
فردین آقابزرگی دیگر کارشناس بازار‌های مالی هم با اشاره به گفته‌های اخیر فرزین به تجارت‌نیوز گفته است: «در حال حاضر در کشوری که بیش از ۵۰ درصد تورم وجود دارد، طرح موضوعی مانند اینکه ما خزانه‌مان پر است، سیاست داریم و می‌توانیم هر زمان خواستیم بازار ارز را کنترل و قیمت تعیین کنیم، به جز ملتهب کردن بازار تاثیری در کاهش قیمت ارز ندارد.»
وی اظهار کرد: «مگر می‌توانیم بگوییم که رشد اقتصادیمان منفی بوده، نقدینگی به شدت افزایش پیدا کرده و ۶ هزار و ۱۰۰ همت است، اما انتظار داریم قیمت دلار را پایین بیاوریم. این موضوع خنده‌دار است و در نهایت موجب فرار سرمایه می‌شود.»
آقابزرگی خاطرنشان کرد: «اکنون دولت در حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد. سه هزار و ۱۰۰ هزار میلیارد تومان برای بودجه شرکت‌ها و موسسات دولتی پیش‌بینی شده و هزار و ۴۶۰ هزار میلیارد تومان هم هزینه‌های بودجه عمومی مصارف دولت خواهد بود، که نشان می‌دهد کسری بودجه نسبت به سال گذشته ۵۱ درصد رشد دارد.»
به گفته این کارشناس بازار‌های مالی به وضوح می‌توان گفت که از نقطه صفر تا پایان یک بازه زمانی یک ساله مثلا ۱۴۰۲ حداقل ۵۰ درصد رشد روی نرخ‌های ارز دیده خواهد شد.
تورم؛ محرک قیمت ارز
عبدالله مشکانی یکی دیگر از کارشناسان بازار‌های مالی هم با تاکید بر اینکه قیمت دلار در بلندمدت تابعی از نقدینگی و تورم است به تجارت‌نیوز گفت: «بازارساز توانایی این را دارد که در کوتاه‌مدت با عرضه یا عدم عرضه به بازار جهت دهد. اما در بلندمدت، نرخ ارز تابع نقدینگی و تورم است.»
او با اشاره به اینکه نقدینگی رو به رشد است افزود: «بودجه سال آینده کسری تراز عملیاتی۴۰۰ هزار میلیارد تومانی دارد و این موضوع می‌تواند روی نرخ ارز تاثیرگذار باشد. موضوع نقدینگی، تورم و موضوع تراز عملیاتی بودجه در بلندمدت بر قیمت ارز اثرگذار است.»
مشکانی گفت: «قیمت دلار تا پایان سال، در همین کانال ۴۰ هزار تومانی نوسان دارد، اما برای سال آینده می‌تواند بالاتر باشد. اگر بخواهیم قیمت واقعی دلار را با نقدینگی بسنجیم، رقم‌هایی بالاتر از نرخ فعلی است و به موضوع تحریم‌ها ارتباط چندانی ندارد.»
جهش دلار با فشار پول پرقدرت
جواد فلاحیان دیگر کارشناس بازار‌های مالی هم درباره روند فعلی قیمت دلار گفت: «تورم، افزایش پایه پولی و کسری بودجه، انتظارات تورمی را به شدت افزایش داده است. عوامل یادشده در میان‌مدت و کوتاه‌مدت ادامه خواهد داشت و قیمت دلار را تا کانال‌های قیمتی بالاتر نیز خواهد کشاند.»
وی افزود: «ممکن است در مسیر رشد قیمت دلار فراز و نشیب‌هایی نیز وجود داشته باشد. با توجه به افزایش تقاضایی که در بازار دلار و خودرو به وجود آمده به نظر می‌رسد در روند نسبتا صعودی با شیب ملایم باشیم.»
این کارشناس بازار‌های مالی با تاکید بر اینکه روند قیمت دلار شارپی نبوده خاطرنشان کرد: «قیمت دلار با یک تا دو درصد افزایش به صورت آرام در حال رشد است؛ در حال حاضر بازار در حال تعیین مسیر دلار است.»
وی با اشاره به اینکه نهاد پولی کشور تلاش زیادی برای کنترل قیمت دلار می‌کند گفت: «به نظر می‌رسد کنترل قیمت دلار از دست دولت در رفته و قدرت پول، مسیر قیمت دلار را تعیین می‌کند.»
فلاحیان اظهار کرد: «در ۱۰ سال اخیر، تمام روسای کل، اظهاراتی مانند صحبت‌های فرزین را بیان کرده‌اند و بازار مسیر خود را رفته است. بازار متوجه شده که تمام این صحبت‌ها جنبه گفتاردرمانی دارد بنابراین واکنش نشان نمی‌دهد و مسیر اصلی خود را می‌رود.»
دومینوی افزایش تقاضا و رشد قیمت با تثبیت نرخ نیمایی
علی سعدوندی، اقتصاددان هم در گفتگو با روزنامه جهان صنعت، درباره چشم‌انداز قیمت دلار گفت: «در اقتصادی که بسیاری از سیاست‌ها بار‌ها آزموده شده و با وجود شکست‌های پی‌درپی کماکان بر همان مسیر‌های گذشته حرکت می‌کنیم نمی‌توانیم انتظار نتایج متفاوتی را در بازار ارز داشته باشیم!»
وی افزود: «افراد تغییر می‌کنند، اما شیوه تفکر آن‌ها همان طرز فکر‌های سنتی گذشته است که کمکی به بهبود چشم‌انداز اقتصادی کشور نمی‌کند.»
سعدوندی اظهار کرد: «بازار ارز از زمانی در یک وضعیت نگران‌کننده قرار گرفت که در معرض چند حرکت تخریبی از سوی سیاست‌گذاران قرار گرفت؛ اولین آن‌ها تخریب شبکه دلالان بازار ارز بود که تحت عنوان مبارزه با معادلات فردایی صورت گرفت. تثبیت نرخ ارز نیمایی نیز دومین حرکت تخریبی سیاست‌گذار طی چند وقت اخیر بوده است.»
وی عنوان کرد: «بانک مرکزی با تثبیت نرخ ارز نیمایی و با اسم رمز واردات کالای اساسی و مواد اولیه کارخانجات، سعی در تضعیف صادرکننده و حمایت از واردکننده داشته است؛ این در حالی است که در بازار نیمایی هر نوع وارداتی انجام شده و تنها محدود به کالا‌های اساسی و ماشین‌آلات نبوده است.»
به باور این اقتصاددان، تثبیت نرخ دلار نیمایی سیاست نابخردانه‌ای است که فشار‌ها برای دریافت ارز نیمایی را افزایش داده است.
سعدوندی معتقد است که در شرایط فعلی واردکنندگان می‌دانند که اگر به هر نحوی منابع ارزی را از بازار نیمایی کسب کنند و در بازار آزاد به فروش برسانند، می‌توانند به افزایش ثروت از این محل دست بزنند و سود‌های کلانی به دست آورند.
این اقتصاددان معتقد است بسیاری از آن‌هایی که در پی دسترسی به این رانت ارزی هستند، در نهایت کشور را ترک می‌کنند و بنابراین منابعی که با عنوان ارز نیمایی به عده‌ای خاص تعلق می‌گیرد در حقیقت سوبسیدی است برای خروج سرمایه از کشور!
بررسی آرای کارشناسان بازار‌های مالی حاکی از خطای راهبردی بانک مرکزی در بازارسازی است؛ به نحوی که این سیاست‌ها دست کم طی سال جاری، نه تنها قیمت دلار را کنترل نکرده بلکه بر شتاب رشد آن افزوده است. در صورت ادامه‌دار شدن وضعیت فعلی، قیمت دلار نیز همچنان سر به صعود داشته باشد.