روسیه شوک جدید به بازار گندم جهان داد/ کشور دوست کدام کشور است

به گزارش نبض بازار، جنگ اوکراین و روسیه موجب شد تا کشور‌های وابسته به غلات این سوال را مطرح کنند که تامین کنندگان اصلی غلات در دنیا چه کشور‌های هستند و با توجه به کمرنگ شدن نقش اوکراین و روسیه در بازار تامین غلات موجب شده تا این کشور‌ها به دنبال تامین کنندگان جدید باشند و شناسایی کشور‌هایی بزرگ تولیدکنندگان غلات می‌تواند به مسیر شناسایی کشور‌های تامین کننده جدید را هموار کند.

تأثیرات جنگ بین روسیه و اوکراین بر امنیت و ایمنی مواد غذایی در سراسر جهان طـی دو سـال گذشـته، کوویـد- ۱۹ چالش هـای زیـادی را بـرای امنیـت غذایـی جهانـی ایجـاد کـرده اسـت. امـا امـروز، آنچـه در روسـیه و اوکرایـن اتفـاق می‌افتـد، چالـش مهـم دیگـری را نیـز بـه شـرایط قبلـی اضافـه کـرده اسـت. در واقـع روسـیه و اوکرایـن نقـش مهمـی در تولیـد و عرضـه جهانـی غـذا دارنـد.

به نقل از راشاتودی، بزرگترین اپراتور تجاری و لجستیکی محصولات کشاورزی روسیه گزارش داد که روسیه فروش غلات را در خارج از کشور به ارز داخلی و فقط به کشور‌های دوست آغاز کرده است.

دیمیتری سرگئیف، رئیس اتحادیه غلات، در دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور این کشور این خبر را اعلام کرد.
وی افزود که مصر بزرگترین مشتری تاکنون بوده است و چندین قرارداد با شرکای خود در ترکیه به امضا رسیده است که مجموعاً ۳ میلیارد روبل (بیش از ۴۷ میلیون دلار) است.

سرگئیف تاکید کرد: مهم‌ترین چیزی که ما برای آن تلاش می‌کنیم این است که استفاده از بازرگانان بین‌المللی واسطه را به طور کامل متوقف کنیم و مستقیماً با کشور‌های واردکننده کار کنیم.

روسیه بزرگترین صادرکننده گندم در جهان است و رئیس جمهور پوتین در ماه می‌گفت که برداشت غلات امسال می‌تواند بزرگترین برداشت باشد، زیرا انتظار می‌رود این کشور ۱۳۰ میلیون تن غلات از جمله ۸۷ میلیون تن گندم برداشت کند.

بازار جهانی غلات به شدت تحت تأثیر اختلال در صادرات از اوکراین و سایر تولیدکنندگان عمده گندم، هند و قزاقستان قرار گرفته است. هر دو صادرات گندم را برای تضمین امنیت غذایی در داخل ممنوع کرده اند. این تحولات منجر به افزایش قیمت غلات و هشدار‌هایی درباره بحران جهانی غذا شده است.

وضعیت تولید غلات در روسیه و اوکراین

بـر اسـاس آمارهـای سـازمانی جهانـی خواربـار و کشـاورزی ملـل متحـد (فائـو)، روسـیه بزرگتریـن صادرکننـده گنـدم در جهـان و اوکرایـن پنجمیـن صادرکننـده بـزرگ گنـدم اسـت. ایـن دو کشـور بـا هـم ۱۹ درصـد از عرضـه جـو، ۱۴ درصـد عرضـه گنـدم و ۴ درصـد عرضـه ذرت جهـان را بـر عهـده دارنـد کـه در مجمـوع بیـش از یـک سـوم صـادرات جهانـی غلات را تشـکیل می‌دهـد. بـه عـلاوه ایـن دو کشـور تامین کننده اصلی کلزا هسـتند و ۵۲ درصـد از بـازار صـادرات روغـن آفتابگـردان جهـان را نیـز بـه خـود اختصـاص داده انـد. از سـوی دیگـر، روسـیه بـه عنـوان تولیدکننـده اصلـی کـود در جهـان مطـرح اسـت و بدیـن ترتیـب بایـد گفـت عرضـه جهانـی کـود نیـز بـه شـدت در اختیـار ایـن کشـور و متمرکـز اسـت. روسـیه و اوکرایـن، ۲۷ درصـد از صـادرات گنـدم بـه کشـور‌های دیگـر را در دسـت دارنـد. به همین دلیل جنگ در ایــن دو کشــور آغازگــر ایجــاد فاجع‌های بســیار وحشــتناک بــرای کشـور‌های فقیـر جهـان خواهـد بـود.

در واقــع زنجیــره تأمیــن و اختــالات لجســتیکی در تولیــد غــلات و دانه هــای روغنــی اوکرایــن و روســیه و محدودیت هــای صــادرات روســیه، پیامدهــای مهمــی در امنیــت غذایــی خواهــد داشــت. ایــن امــر بــه ویــژه بــرای حــدود ۵۰ کشــور صــادق اســت کــه بــرای تأمیــن ۳۰ درصــد یــا بیشــتر از ایــن مقــدار گنــدم مــورد نیــاز خــود، بــه روسـیه و اوکرایـن وابسـته هسـتند. بسـیاری از آنهـا کشـور‌های کمتـر توسـعه یافته یـا کشـور‌های کـم درآمـد و بـا کمبـود مــواد غذایــی در شــمال آفریقــا، آســیا و خــاور نزدیــک هســتند. بــه عــلاوه بســیاری از کشــور‌های اروپایــی و آســیای مرکـزی در تامیـن بیـش از ۵۰ درصـد از کـود مـورد نیـاز خـود، بـه روسـیه متکـی هسـتند و کمبـود آن ممکـن اسـت تـا ســال آینــده ادامــه یابــد.

افزایش قیمت غذا

قیمــت مــواد غذایــی کــه از نیمــه دوم ســال ۲۰۲۰ در حــال افزایــش بــود، در فوریــه ۲۰۲۲ بــه دلیــل تقاضــای بــالا هزینه هـای ورودی و حمـل و نقـل و اختـلالات لجسـتیکی مربـوط بـه حمـل از بنـادر بـه بالاتریـن حـد خـود رسـید. بـه عنوان مثال قیمـت جهانـی گنـدم و جـو در طـول سـال ۲۰۲۱ در حـدود ۳۱ درصـد افزایـش یافـت. قیمـت روغـن کلزا و روغـن آفتابگـردان بیـش از ۶۰ درصـد افزایـش یافـت. تقاضـای بـالاو قیمت هـای بی ثبـات گاز طبیعـی نیـز هزینه هـای کـود را افزایـش داد. بـه عنـوان مثـال، قیمـت اوره (یـک کـود نیتروژنـی کلیـدی) در ۱۲ مـاه گذشـته (منتهـی بـه مـارس ۲۰۲۲) بیــش از ســه برابــر افزایــش یافتــه اســت. بنابرایــن از آنجایــی کــه شــدت و مــدت درگیــری میــان ایــن دو کشــور نامشـخص اسـت، اختـلالات احتمالـی در فعالیتهـای کشـاورزی ایـن دو صادرکننـده عمـده کالاهـای اساسـی، می‌توانـد بـه طـور جـدی ناامنـی غذایـی را در سـطح جهـان تشـدید کنـد، به ویـژه زمانـی کـه قیمت هـای بین المللـی مـواد غذایـی و نهاده هـا در حـال حاضـر بـالا و در نوسـان اسـت. ایـن درگیـری همچنیـن می‌توانـد عرضـه تولیـدات کشـاورزی و قـدرت خریـد در اوکرایـن را محـدود کنـد و منجـر بـه افزایـش ناامنـی غذایـی در سـطح محلـی نیـز شـود.

بزرگترین تامین کنندگان غلات

بـر اسـاس آنچـه پیشـتر گفتـه شـد، روسـیه و اوکرایـن یـک چهـارم تجـارت جهانـی غـلات را بـه خـود اختصـاص می‌دهند تا جایی که از این کشور‌ها با عنوان سبد نان جهان یاد می‌شود. بــر اســاس آمــار شــورای بین المللی غلات روسـیه واوکرایـن بـا ۱۰۲ میلیـون تـن، و سـپس آمریـکا و آرژانتیـن بـه ترتیـب بـا تولیـد ۹۴ و ۵۶ میلیــون تــن از بزرگتریــن تأمین کننــدگان گنــدم و غـلات جهــان در ســال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ بوده انــد.

اتحادیــه اروپــا بــا ۵۲ میلیــون تــن و کشــور برزیــل بــا ۴۰ میلیــون تــن تولیــد گنــدم و غــلات در جایگاه هــای بعــدی قــرار دارنــد. بــر ایــن اســاس بایــد گفــت، تحــولات ناشــی از جنــگ اخیــر میــان روســیه و اوکرایــن، سیســتم غذایــی جهــان را بــا آســیب پذیری گســترد‌های مواجــه کرده و بــر بخشهــای مختلــف اقتصــاد جهانــی تاثیرگــذار بــوده اســت، کــه مهمتریــن ایــن تأثیــرات شــامل تــورم در بخــش مــواد غذایــی؛ افزایــش هزینه هــای ســوخت؛ مشــکلات لجســتیکی؛ چالشهـای دسترسـی بـه نهادههـای تولیـد؛ محدودیـت در تجـارت مـواد غذایـی؛ واقدامـات حمایتـی مـورد نیـاز از ســوی دولت هــا است.

حجم صادرات گندم روسیه در سال ۲۰۲۰-۲۰۲۱ به رکورد تاریخی ۲۰۱۷-۲۰۱۸ نزدیک می‌شود.

کارشناسان این مرکز پژوهشی با پیش‌بینی افزایش ۲.۵ درصدی نسبت به گذشته و ارزیابی یک‌میلیون تنی افزایش صادرات، کل صادرات گندم روسیه در سال جاری را ۴۰.۸ میلیون تن تخمین می‌زنند که این رقم نسبت به ۴۰.۹ میلیون تن سال ۲۰۱۷-۲۰۱۸ نزدیک شده است.

طی سال‌های گذشته سیاست روسیه افزایش تولیدات محصولات کشاورزی به ویژه گندم بوده، این پیشرفت در دوره ریاست‌جمهوری پوتین به شدت بیشتر شده است. میزان تولید گندم این کشور از ۱۰۰ میلیون تن فراتر رفته و این کشور را از واردکننده در دوران اتحاد جماهیر شوروی به صادرکننده در حال حاضر تبدیل کرده است.

این گزارش می‌نویسد؛ میزان عرضه جو و ذرت به ترتیب ۴.۹ و ۳.۹ میلیون تن کاهش یافته است. حجم کل صادرات غلات، حبوبات و محصولات فرآوری آن‌ها حدود ۵۱.۲ میلیون تن بوده که نسبت به دوره قبل ۴ دهم میلیون تن افزایش دارد.
براساس این گزارش طی ۶ سال گذشته حجم کل تولید روسیه در بخش کشاورزی ۲۰ درصد رشد کرده و این کشور بیش از نیمی از بازار گندم جهان را در سال‌های اخیر مدیریت می‌کند و به بزرگترین صادرکننده گندم در جهان تبدیل شده است.
به لطف قیمت‌های جذاب و تولید مناسب از اوایل سال ۲۰۰۰، سهم روسیه در بازار گندم جهان چهار برابر شده است در سال ۲۰۱۸-۲۰۱۹ روسیه ۳۵.۲ میلیون تن گندم به بازار‌های جهان صادر کرد.