هدررفت ۵۰ درصدی برق در صنعت فولاد
به گزارش نبض بازار- مشکل ناترازی برق و گاز از سویی تقصیر دولتها در سالهای اخیر است و از سوی دیگر تقصیر صنایعی است که دست به اصلاح ساختار تولیدی خود نمیزنند. کارخانههایی که به اندازه چند شهر مصرف برق دارند، به جای بیان مشکل و پیدا کردن راه حل، تنها به انتقاد و تهدید مبنی بر اخراج و تعطیلی دست میزنند و با این روند هر سال نیز شرایطشان سختتر خواهد شد.
جلوی هدررفت را بگیریم
فولادیها چند سالی است که در مواجهه با بحران برق، اقدام به تأسیس نیروگاه کردهاند. نیروگاههای عریض و طویل و گران قیمتی که نتوانسته مشکل کارخانههایشان را حل کند. بزرگترین مجموعه درگیر با نیروگاه، فولاد مبارکه است که به طور کلی از هدف اصلی خود یعنی فولادسازی منحرف شده و بیشتر دنبال تولید انرژی است. دیروز با نیروگاه برق و حالا ادعای به دست گرفتن میدان گازی برای تولید در زمستان!
دیگر کارخانههای فولاد کشور نیز ساز و کارهای پیچیدههای برای تأمین انرژی از آب و برق و گاز به کار بردهاند، اما با وجود تمامی این تفاسیر در تابستان ۱۴۰۴ نزدیک ۲ الی ۳ روز در هفته از داشتن انرژی محروم بودند. این تجربه نشان میدهد که مسیر دستیابی به انرژی و به طور کلی مصرف آن در کارخانههای فولاد ایران دچار مشکل است.
طبق آماری که سال گذشته از سوی ایمیدرو منتشر شد، صنایع فولاد نیمی از برق تأمین شده را هدر میدهند. این هدررفت در بخش کوره قوس تا ۵۰ درصد، نورد گرم ۴۰ درصد و آکگلومراسیون ۶۰ درصد انجام میشود. رقم حاصل از هدررفت برق کارخانههای فولاد نیز عددی نزدیک به ۱.۳ میلیارد دلار محاسبه شده است. رقمی که با آن میتوان ۴ نیروگاه سیکل ترکیبی کلاس F مدرن با ظرفیت ۱۸۰۰ مگاوات تأسیس کرد.
این آمار نشان میدهد که مسأله فولادیها الزاماً تولید برق نیست؛ فولادیها با صرفهجویی و مدرن کردن ساختار فرسوده خود، میتوانند دیگر از فاز تولید برق هم بیرون بیایند و هزینهای که صرف سرمایهگذاری در این حوزه کردهاند را به بخشهای دیگری انتقال دهند. این بحران به خصوص در کارخانههایی مانند ذوب آهن که ساختاری فرسودهتر دارند بیشتر احساس میشود.
تکذیب تا کجا؟
فولادیها مدعیاند که این آمار درست نیست و اتفاقاً این آمار، بازی رسانهای وزارت نیرو با صنایع فولاد است. این در حالی است که تولید هرتن فولاد حدود ۷۰۰ مترمکعب گاز طبیعی، ۷ مترمکعب آب و ۸۰۰ کیلو وات برق مصرف میشود. این آمار را باید در کنار توصیه مجمع جهانی فولاد گذاشت که مدعی است برای تولید هر تن فولاد ۲ مترمکعب آب کافی است.
علی نیکوکار، کارشناس اقتصادی، درباره میزان مصرف آب صنایع فولاد مینویسد:
«صنعت فولاد سالانه ۲۱ میلیارد مترمکعب آب مصرف میکند. آبی که به جهت تبخیر برگشت ناپذیر است. در حالیکه کل مصرف سالانه ۸۵ میلیون ایرانی، ۷ میلیارد مترمکعب است. همچنین صنایع فولادی ۷۰ درصد بیشتر از میانگین مصرف دیگر تولیدکنندگان فولاد در جهان و به اندازه چند شهر برق مصرف میکنند.»
با وجود چنین آمار و ارقامی تکذیب پرمصرف بودن صنایع فولادی ایران نیازمند اسناد و آمارهای جدیتری برای اثبات است.
برق ارزان و ادعاهای گران
صنعت فولاد در ایران اگر برق و گازی وجود داشته باشد و درگیر قطعی انرژی نشوند، برق و گاز گرانی استفاده نمیکنند. هرچند بخش خصوصی ناچار به استفاده برق گران قیمت است، اما بخش دولتی و انحصاری فولاد در یک صحنه نابرابر، از انرژی ارزان قیمتی استفاده میکند. سال ۲۰۲۴ در میان ۱۰ کشور تولیدکننده برتر فولاد جهان، ایران ارزانترین برق صنعتی را دریافت میکرد. با این وجود ادعاهای فولادیها از جمله فولاد مبارکه مبنی بر ساخت نیروگاه، صرفاً ادعاهایی گران قیمت برای شوآف خبری بیشتر است؛ وگرنه فولاد مبارکه اگر واقعاً برق میخواست باید به اصلاح ساختار خود میپرداخت تا برق بیشتری ذخیره کند.