تکلیف نفت ایران در دوره جدید تحریم
رئیس گروه مطالعات انرژی وین با بیان اینکه قیمت نفت احتمالا در طیف ٧٠-٨٠ دلار در بشکه تا 2019 نوسان خواهد داشت، گفت: در صورت خروج نفت ایران از بازار رقیب اصلى نفت خام سبک ایران، نفت خام اورال روسیه ، عربستان و عراق خواهد بود.
فریدون برکشلی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در ارزیابی اجلاس ١٧٤اوپک اظهار داشت: این اجلاس یکى از مهمترین و پیچیده‌ترین اجلاس‌هایى بود که سازمان اوپک طى سال‌هاى اخیر تجربه کرده بود. از همین روى توجه محافل مختلف نفتى، اقتصادى، سیاسى و خبرى را سخت به خود جلب کرد. البته به این نکته هم باید توجه کرد که در حقیقت سه اجلاس مهم پى در پى در وین و توسط سازمان اوپک تشکیل شده بود، سمینار دو سالانه اوپک که همیشه اکثر دست اندر کاران صنعت جهانى نفت در آن حضور دارند، اجلاس عادى وزراى نفت اوپک و اجلاس مشترک وزراى نفت اوپک و تولید کنندگان غیر اوپک.
ایران کماکان می‌خواهد عضو آزاد از سهمیه اوپک باشد
وی افزود: اجلاس‌هاى سازمان اوپک دستور کارى دارند که بعضا از مدت ها قبل از اجلاس مورد تصویب قرار مى‌گیرد، با توجه به اینکه چند روز قبل از اجلاس، اعضاء هیئت عامل کشورهاى عضو هم یک جلسه کارى در دبیرخانه دارند، تمام جزییات مورد بحث قرار مى‌گیرد، بنابراین به ندرت مباحث منبعث از تحولات آنى و یا گفتارهاى مقامات کشورها برروى روند مذاکرات جلسات تاثیر مى‌گذارد. البته بدیهى است که مذاکرات و رایزنى‌هاى متعددى بین اعضاء اوپک و غیر اوپک، یا کشورها و کمپانى‌هاى ذینفع، انجام مى‌شود و قبل از آغاز رسمى اجلاس، اعضاء از مواضع یکدیگر کم و بیش اطلاع پیدا مى‌کنند. مثلا همه اعضاء مى‌دانند که ونزوئلا با دشواری‌هاى اقتصادى شدید روبروست و خواهان قیمت بالاى نفت است، روسیه خواهان افزایش سقف تولید است و یا اینکه جمهورى اسلامى ایران مى‌خواهد کماکان به عنوان عضو آزاد از سهمیه باقى بماند تا کاهش تولید دوران تحریم‌هاى گذشته خود را جبران کند و سپس از سطح بالاترى از تولید، سهمیه بعدى خود را تثبیت کند.
رئیس گروه مطالعات انرژی وین تصریح کرد: بیشتر اعضاء اوپک با هم پیمانان درون و بیرون اوپک روابط ویژه‌اى دارند که گاها بر تصمیمات و مواضع آنان در اجلاس تاثیر مى‌گذارد. البته این بدان معنا نیست که منافع ملى براى کشورها مطرح نباشد. به هر حال هر تصمیمى مى‌تواند ارقام بسیار بالایى را از درآمد کشورى کم کند و یا بالعکس.
ایران تصمیم مثلث سه گانه آمریکا، روسیه و عربستان را وتو کرد
وی با تاکید بر اینکه اراده کشورهاى قدرتمند طرف اوپک الزاما در تصمیمات اوپک موثر نیست، بیان کرد: در همین اجلاس، ترامپ اوپک را تهدید کرد که تولید را افزایش دهد و سطح قیمت‌هاى جهانى نفت را پایین بیاورد و در این ارتباط با روسیه و عربستان هم هماهنگ کرده بود. ایران به سختى مقاومت کرد و نظر مساعد تعداد زیادى از اعضاء را همسو کرد و در نتیجه تصمیم روسیه و عربستان عملا وتو شد. البته عربستان از قبل هم نشانه‌هایى از مخالفت با افزایش سقف تولید از خود بروز داده بود و در واقع مقاومت جمهورى اسلامى ایران مورد وثوق عربستان هم بود، اما روسیه از این تصمیم اوپک ناخرسند بود.
صنعت نفت آمریکا مقوله‌ای امنیتی / اوپک می‌داند باید محتاطانه عمل کند
برکشلی گفت: به اعتقاد من، اکنون زمان مناسب براى افزایش سقف تولید و سهمیه‌ها نیست. البته توازن عرضه و کاهش چشمگیر میزان ذخایر، نشان از موفقیت اوپک در مدیریت بازار است. اما افزایش سقف تولید در این مقطع زود هنگام است. بازار نفت هنوز تصویر روشنى از هزینه تولید نفت شیل ندارد. نقطه سر به سر هزینه تولید شیل و نفت‌هاى غیر متعارف آمریکا مشخص نیست. قابلیت آمریکا در مورد تولید نفت‌هاى متعارف هم نامشخص است. اساسا آمریکا اینک صنعت نفت خود را به یک مقوله امنیتى مبدل کرده است. در طرف مصرف نشانه‌هاى خوبى دیده مى‌شود، ولى سازمان اوپک هم بزودى ٧٠ ساله مى‌شود و مى‌داند که باید محتاطانه رفتار کند.
اقتدار ایران در اوپک فراتر از تحولات مقطعی است
وی درباره موضع ایران و عربستان در اجلاس 174 بیان کرد: ایران و عربستان هر دو از اعضاء موسس سازمان اوپک هستند. در سال‌هاى اولیه تاسیس اوپک تمام امور سازمان توسط ایران و شرکت ملى نفت ایران اداره مى‌شد، چون هیچ کشورى از اعضاء موسس مطلقا تجربه، سابقه و تخصص اداره سازمانى مهم و نوپا مثل اوپک را نداشت. اولین دبیر کل سازمان اوپک و کادر اصلى و اولیه آن جملگى از ایران بودند. منظورم از بیان این نکات، اشاره به این واقعیت است که عقبه و اقتدار جمهورى اسلامى ایران در اوپک فراتر از تحولات و وقایع مقطعى است. این چیزى است که سازمان اوپک آن را خوب مى‌داند. بنابراین ایران همواره یک عضو مهم و تاثیر گذار و هدایت کننده در اوپک باقى خواهند ماند.
روس‌ها به بخش‌هاى قابل دسترس دبیرخانه اوپک رفت و آمد مى‌کردند
رئیس گروه مطالعات انرژی وین درباره نقش روسیه در برنامه‌های نشست اخیر اوپک اظهار داشت: روسیه به عنوان یک کشور مهم تولید کننده نفت همیشه سازمان اوپک را زیر نظر قرار مى‌داده و در دهه ١٩٩٠ بعنوان عضو ناظر یا عضو مهمان در برخى از جلسات اوپک شرکت مى‌کرد. کارشناسان روسى در سازمان اوپک همیشه در کتابخانه اوپک و بخش‌هاى قابل دسترس دبیرخانه اوپک رفت و آمد مى‌کردند و سازمان اوپک هم از این ارتباطات استقبال مى‌کرد و آن را مقدمه همکارى و پیوستن روسیه به اوپک تلقى مى‌کرد. البته ظاهرا روس‌ها عمدتا به دنبال کسب اطلاعات به منظور استفاده در تنظیم و طراحى روابط خود در قبال بازار جهانى نفت بودند. تا آنجا که به بخش انرژى و به ویژه نفت مربوط مى‌شود، روسیه و ایران رقیب یکدیگرند و همکارى آنان درچارچوب منافع ملى هر یک از ایشان است. درحقیقت در چارچوب سازمان اوپک و یا دیگر سازمان‌هاى بین‌الدولى هم روابط بر پایه منافع ملى اعضاء تعریف مى‌شود.
وی خاطرنشان کرد: در واقع امر در سازمان اوپک قدرت میزان تاثیر گذارى اعضاء، منبعث از توان تولید آنهاست. اگر چه در نظام تصمیم گیرى و راى گیرى اوپک، هر عضو رای مساوى دارد، ولى در چانه زنى‌هاى درون سازمانى، قدرت تولید نقش مهمى دارد. ایران سال‌ها در اوپک دومین تولید کننده بزرگ پس از عربستان بود، اما از سال ٢٠١٤ عراق در تولید از جمهورى اسلامى ایران پیشى گرفته است.البته میزان تولید یکى از عوامل اصلى قدرت اعضاست ولى عوامل دیگرى مانند میزان ذخایر هم نقش مهمى دارد، زیرا سطح تولید نفت ثابت نیست و کشورها با سرمایه گذارى مرتبا در حال ظرفیت سازى هستند.
برکشلی درباره احتمال به انزوا رفتن ایران در اوپک و بازار نفت نیز گفت: ایران یکى از پنج عضو موسس سازمان اوپک است و همواره نقش و جایگاه مهم و موثرى داشته و خواهد داشت.
ترامپ در جناح غول‌های نفتی و خواهان قیمت بالای نفت نیست
وی درباره تمایل بیشتر آمریکا به کاهش قیمت نفت به نفع تولیدکنندگان و یا افزایش قیمت آن برای اقتصادی شدن شیل توضیح داد: تولید کنندگان نفت شیل خواهان قیمت بالاى نفت هستند تا بتوانند با منابع مالى کافى تکنولوژى و انواع فن آورى‌هاى مربوط به استحصال شیل را سریع‌تر رشد دهند. از طرف دیگر، تولید کنندگان نفت و گاز شیل عموما شرکت‌هاى متوسط و کوچک هستند و قدرت چانه‌زنى و رایزنى بین المللى چندانى ندارند. بزرگان و غول‌هاى نفتى عموما در بخش تولید نفت خام متعارف هستند، بنابراین در آمریکا هم در مورد قیمت جهانى نفت اتفاق نظر وجود ندارد. ترامپ که خود در جناح غول‌هاى نفتى است در عمل خواهان قیمت‌هاى متعادل و طرفدار قیمت بالا نیست و براى دسترسى به این هدف با روسیه و عربستان رایزنى کرده بود ولى با توجه به سیاست‌هاى جمهورى اسلامى ایران ناموفق ماند.
نفت 80 دلاری تا 2019 ادامه دارد
رئیس اسبق مور اوپک وزارت نفت درباره پیش بینی قیمت نفت نیز گفت: با توجه به نتایج اجلاس ١٧٤ اوپک قیمت نفت احتمالا در طیف ٧٠-٨٠ دلار در بشکه نوسان خواهد داشت و این ارقام تا اواسط ٢٠١٩ ادامه خواهد یافت. البته مباحث پلیتیک و احتمال تحریم‌ها مى‌تواند بر روى قیمت‌ها تاثیرگذار باشد.
نفت روسیه، عربستان و عراق رقیب نفت ایران است
وی درباره وضعیت تولید و عرضه نفت ایران در شرایط کنونی گفت: اعمال تحریم از سوى آمریکا مى‌تواند بر سطح تولید تاثیر گذار باشد.البته رشد تقاضا قوى است و رشد عرضه محدود است.بنابراین تصمیم ترامپ براى تحریم ایران آسان نیست و خریداران هم براى خرید نفت از ایران راه حل‌هایى پیدا خواهند کرد.
برکشلی رقیب اصلى نفت خام سبک ایران، را نفت خام اورال روسیه و رقیب نفت خام سنگین ایران را عمدتا عربستان و عراق عنوان کرد.