شدت زلزله احتمالی تهران چقدر خواهد بود؟
علی بیت‌اللهی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: وجود گسل‌ها را به عنوان چشمه‌های زلزله در همه جای دنیا پذیرفته‌اند. هرجا آثاری از شکسته‌های زمین می‌بینیم مشخص است که این شکستگی‌ها در زمانی باعث زلزله شده‌اند. وقتی می‌بینیم در طول شمال غرب تا شمال شرق تهران خط گسل شمال تهران را داریم یا خط گسل ری، خط گسل پردیسان یا خط گسل نیاوران را داریم قبول می‌کنیم که منطقه تهران از نظر لرزه‌ای بسیار فعال است.
وی افزود: در عین حال سوال این است که این گسل‌ها چه زلزله‌ای را می‌توانند ایجاد کنند. طبق مستندات تاریخی، گسل ری یا گسل شمال تهران می‌توانند زمین‌لرزه‌ای با شدت ۷ تا ۷.۵ ریشتر را ایجاد کنند و مطمئنا آمار کشته‌ها و مجروحان حدود یک میلیون نفر خواهد بود؛ چرا که در مناطق مختلف شهر تهران بافت های فرسوده داریم. از حدود ۱.۱ میلیون پلاک ۲۰۰ هزار پلاک یعنی یک پنجم ساختمان‌های تهران در بافت فرسوده متراکم با معابر تنگ، ساختمان‌های فرسوده و کوچک، منطقه‌ی نفوذناپذیر، ریزدانه و غیرمستحکم قرار دارد.
علمک‌های گاز، حادثه را تشدید می‌کند
رئیس پژوهشکده زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان این‌که صرفا نمی‌توان تخریب اولیه را ملاک تعداد کشته‌های زلزله احتمالی تهران قرار داد تصریح کرد: بعضی فقط تخریب ساختمان‌ها را در نظر می‌گیرند؛ در حالی که در زلزله تهران مسائل ثانویه زیادی داریم که قابل پیش‌بینی نیستند. در نظر گرفتن این مسائل باعث تشدید کشته‌ها می‌شود. مثلا ما علمک‌های گاز را داریم که به دیوارهای منازل متصل هستند. این علمک‌ها ممکن است گسیخته شوند و بشکنند و گاز نشت کند. بنابراین شرکت گاز باید به فکر تمهیدات ایمنی باشد. نمونه خطرناک بودن نشت گاز را در ریزش شهران دیدیم. جایگاه‌هایی مثل پمپ بنزین‌ها، پمپ‌های گاز و دیگر تاسیسات نیز خطرات خود را دارند.
تعداد کشته‌های ثانویه زلزله احتمالی تهران به شدت بالاست
بیت‌اللهی ادامه داد: در معابر ۶ متری و ۸ متری شهر تهران برج های مرتفع احداث شده که امدادرسانی به اینها حالتی را در ذهن ایجاد می‌کند که قابل تصور نیست. بنابراین تعداد کشته‌های ثانویه زلزله احتمالی تهران به شدت می‌تواند بالا برود.
تفاوت زلزله بم و کرمانشاه چه بود؟
وی با بیان این‌که اگر زلزله تهران را مدام هشدار ندهیم فراموش می‌شود، گفت: متاسفانه زلزله‌هایی که در کشور اتفاق می‌افتد بعد از مدت کوتاهی فراموش می‌شود و زلزله بعدی مجددا همه به فکر این مساله می‌افتند. پیام زلزله ۷.۳ ریشتری کرمانشاه و ۶.۱ ریشتری کرمان این بود که ما باز شانس آوردیم. از این نظر که کانون هردو زلزله در نزدیکی مراکز جمعیتی پرتراکم نبود. مرکز زلزله با شهر سرپل ذهاب ۴۰ کیلومتر فاصله داشت؛ در حالی که زمین‌لرزه بم در ۷ کیلومتری عمق زمین در زیر شهر بم اتفاق افتاد. اگر زمین‌لرزه دقیقا در سرپل ذهاب یا شهر کرمانشاه که بالای یک میلیون نفر جمعیت دارد روی می‌داد ابعاد حادثه بسیار بیشتر بود.
رئیس پژوهشکده زلزله مرکز تحقیقات مسکن هم‌چنین با اشاره به زمین‌لرزه کرمان تصریح کرد: زلزله کرمان ۶.۱ ریشتر بود که زلزله بزرگی است اما تلفات نداشتیم. علت آن مقداری به نوسازی روستایی و مقداری هم به تخلیه روستاها مربوط است. ساختمان‌های سنگی و گلی ریخته که کسی در آنها ساکن نبوده و چه بسا اگر افرادی در آن‌جا زندگی می‌کردند کشته می‌شدند.
بیت‌اللهی هشدار داد: پیغام من این است که مسائل نظارت بر ساخت و ساز را بسیار جدی بگیریم. این نیاز به سرمایه ندارد بلکه اجرای قانون است. به مسوولان یادآور می‌شوم آیا ما برای اجباری کردن بستن کمربند خیلی هزینه کردیم؟ خیر، هزینه نکردیم بلکه قانون را سخت گرفتیم. حالا هم اگر نظارت بر ساخت و ساز از جمله کیفیت بتن، کیفیت مصالح و اصول مهندسی جدی گرفته شود قطعا نتایج مثبتش را در کاهش تلفات زمین‌لرزه‌ها خواهیم دید.
ما با حرکات ساده مات می‌شویم
وی تاکید کرد: ما معمولا بر روی کارهای پیچیده کمتر ضربه می‌خوریم اما در حرکت‌های ساده مات می‌شویم؛ حرکت‌های ساده‌ای که به راحتی می‌توانیم جلوی آن را بگیریم. در همین زلزله کرمانشاه ساختمان‌هایی را دیدیم که با کوچک‌ترین تمهیداتی ایمنی سالم ماندند.
رئیس پژوهشکده زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، اکثر کلان‌شهرهای ایران را در مجاورت گسل برشمرد و گفت: تهران، کرج، تبریز، مشهد، کرمان، شیراز و بسیاری دیگر از شهرهای بزرگ کشور کنار گسل هستند که حداقل باید ساخت و ساز در این شهرها را جدی بگیریم. شاید عنوان شود که ساختمان‌ها احداث شده ولی باید توجه داشت این ساختمان‌ها بعد از ۲۰ سال کهنه می‌شوند و نیاز به بازسازی دارند.