غلامی: سرآغاز ورود نسلی نو از اساتید به دانشگاه‌ها با نگاه حل مشکلات کشور/ مشوق‌های ویژه برای بازگشت نخبگان
به گزارش نبض بازار به نقل ازخبرگزاری فارس، فاطمه سامعی؛ سال ۹۸ سال پرفراز و نشیبی برای کشور بود که اثرات حوادث مختلف در این سال، همه فعالیت‌های کشور را تحت تاثیر خود قرار داد. باوجود اتفاقات خوب و بد امسال، مدیران وزارت علوم تلاش کردند برنامه‌های در نظر گرفته شده برای این وزارت را عملیاتی کنند.
یکی از این برنامه‌های جدی وزارت علوم، تحقق هدف حرکت به سمت کاربردی کردن علم و پژوهش دانشگاهی بود که این برنامه امسال پیگیری شد. ویدئوی زیر اطلاعاتی را درباره اقدامات وزارت علوم در این زمینه در اختیار می‌گذارد.
اکنون سکان وزارت علوم در دست منصور منصور غلامی، عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینای همدان با مرتبه استادی و دارای مدرک دکترای تخصصی در رشته کشاورزی است.
غلامی ریاست دانشگاه همدان را در دولت‌های هفتم و هشتم و دولت‌های یازدهم و دوازدهم برعهده داشته است. وی مدرک کارشناسی خود را در سال ۱۳۵۵ در رشته کشاورزی از مدرسه عالی کشاورزی همدان دریافت کرد و از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۰ به عنوان عضو جهاد سازندگی همدان و مسئول اردوگاه روستایی مشغول فعالیت شد. غلامی در سال ۱۳۶۴ مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته علوم باغبانی از دانشگاه تربیت مدرس دریافت کرد و در سال ۱۳۷۰، برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری به دانشگاه آدلاید استرالیا رفت و در سال ۱۳۷۴ در مقطع دکتری در رشته علوم باغبانی از این دانشگاه فارغ التحصیل شد.
در حاشیه برنامه‌های خبری فرصت گفت‌وگو با منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری را مغتنم شمرده‌ایم و از او درباره مهم‌ترین برنامه‌های سالی که رو به پایان است سوال پرسیده‌ایم.
وی در این گفت‌وگوها به سوالاتی درباره مهم‌ترین برنامه‌های علمی امسال وزارت علوم پاسخ داده و وضعیت علمی ایران در منطقه و جهان و جایگاه ایران در عرصه های بین المللی را شرح داده است.
آنچه در گفت‌وگو با منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری می‌خوانید:
*ایران کشور اول منطقه از نظر تولید علم و دانش
*ایران در رتبه پانزدهمین دنیا در رتبه‌بندی علمی جهانی
*جایگاه تثبیت شده ایران در تولید علم و دانش در منطقه و جهان
*مراکز رشد دانشگاهی و پارک‌های علم و فناوری، محلی برای تحقق ایده‌ها و کاربردی کردن علم و پژوهش
*دانشگاه‌ها برای رفع نیازهای صنعت و جامعه وارد میدان می‌شوند
*سرمایه‌ای انسانی که وزارت علوم برای آینده سرمایه‌گذاری می‌کند
*حمایت تمام قد وزارت علوم از فرصت مطالعاتی اجباری ۶ ماهه برای اعضای هیات علمی در صنعت
*تغییر کلی روح معیارهای ارتقاء اساتید دانشگاه از مقاله به پژوهش‌های کاربردی
*اساتید دانشگاه برای انجام پژوهش‌های کاربردی مشوق می‌گیرند
*عملیاتی شدن سیاست علمی بازگشت نخبگان ایرانی به کشور
*وزیر علوم: رتبه ایران در رتبه‌بندی های علمی در منطقه و جهان
فارس: طبق اعلام وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در حال حاضر ایران رتبه ۱۶ را در رده بندی های علمی جهانی در اختیار دارد و پیش از این پیش‌بینی شده بود رتبه ایران در در جدیدترین رتبه‌بندی های علمی جهانی با یک پله پیشرفت به رتبه ۱۵ برسد. وضعیت فعلی ایران از نظر جایگاه در رتبه بندی های علمی در منطقه و جهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
غلامی: همان طور که پیش از این هم اعلام شده در حال حاضر در میان کشورهای منطقه ایران رتبه نخست در جایگاه علمی منطقه را در اختیار دارد و با فاصله خوبی از کشورهای منطقه قرار دارد و در سال های گذشته توانسته جایگاه برتر علمی خود را در منطقه به خوبی ثابت کند.
در رتبه بندی های جهانی هم ایران از نظر رتبه علمی در جایگاه شانزدهم دنیا ایستاده است که با توجه به پیشرفت های علمی اخیر در کشور که مورد تایید مراجع جهانی بوده اند پیش‌بینی می‌کنیم در تازه‌ترین رتبه‌بندی‌های جهانی رتبه ایران به رتبه ۱۵ در جهان تغییر کند. ایران سال‌هاست که از نظر علمی جایگاه خود را در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی در منطقه و جهان ثابت کرده است و همچنان که همواره حفظ و ارتقای جایگاه علمی از اولویت‌های علمی کشور بوده است در سال‌های اخیر پس از اینکه توانسته ایم به جایگاه تثبیت شده در رتبه‌بندی های علمی جهانی برسیم، رویکرد کاربردی کردن علم و دانش بدست آمده در کشور هم در اولویت قرار گرفته است و برای آن تلاش می‌کنیم.
وضعیت خوب ایران در تولید علم و دانش در منطقه و جهان به اثبات رسیده است و جایگاه ایران در رتبه‌بندی های جهانی در مسیر پیشرفت روز افزون قرار دارد، در این مرحله در کنار توجه به توسعه دانش در کشور، استفاده عملی از این دانش هم در دستور کار جدی قرار گرفته است
*حمایت دانشگاه‌ها از ایده‌های دانشجویی و کاربردی کردن تحقیقات
فارس: کاربردی کردن دانش دانشگاهی و استفاده عملی از نتایج پژوهش ها در توسعه کشور از برنامه‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعلام شده است، چه برنامه‌ای برای عملیاتی شدن علم آکادمیک در کشور دارید و این برنامه قرار است از چه طریق اجرایی شود؟
زمانی رسیدن کشور به جایگاه‌های برتر علمی از مهم‌ترین اهداف بود، چند سالی است این سوال مطرح می شود که نتیجه عملی تلاش‌های علمی در دانشگاه‌ها برای کشور چیست؟
غلامی: عملیاتی شدن علم آکادمیک در کشور از برنامه‌های جدی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است و در سال‌های اخیر برنامه‌هایی متناسب با این هدف اجرا شده است. از جمله اینکه اکوسیستمی برای رشد ایده‌ها ایجاد شده که از فراهم کردن امکانات برای عملیاتی کردن تحقیقات کوچک دانشگاهی آغاز می‌شود و در مسیر حمایت‌ها، ایده‌ها و شرکت‌ها رشد میکنند و وارد محیط‌های بزرگ‌تری می‌شوند.
در حال حاضر در اغلب دانشگاه‌های کشور مراکز رشد وجود دارد که این مراکز از ایده‌های جدید حمایت میکنند. گروه‌های ارایه دهنده ایده می کنند که این حمایت‌ها شامل حمایت مالی و اختصاص فضای فیزیکی مناسب برای آغاز فعالیت تیمی است. در ادامه راه، این تیم‌ها ممکن است در به بلوغ رساندن ایده و عملیاتی کردن طرح خود موفق شوند و سپس در مرحله بعد حتی بتوانند برای آن مشتری پیدا کنند. پس از یافتن مشتری و رسیدن به درآمد، زمانی است که تیم موفق شده روی پای خود بایستند و در این زمان از مراکز رشد خارج می شود. در این مرحله پارک‌های علم و فناوری وارد فرآیند می‌شوند و اگر ایده تیم در پارک علم و فناوری مورد استقبال واقع شود، می‌توانند در پارک مستقر شوند. حضور تیم‌ها در پارک‌های علم و فناوری به صورت یک دوره است یا علاوه بر این، تیم می‌تواند چندین دوره در قالب شرکت فعال دارای کسب‌و کار در پارک علم و فناوری مستقر شود.
در حال حاضر ۳ و نیم میلیون دانشجو در ۱۹۷ مرکز آموزش عالی کشور تحصیل میکنند. بیش از ۴۳ پارک علم و فناوری در کشور وجود دارد و در هر استان حداقل یک پارک علم و فناوری احداث شده که اغلب این پارک‌ها در کنار دانشگاه‌ها واقع شده‌اند. این نزدیکی، فرصت مناسبی را برای حضور دانشجویان و فارغ‌التحصیلان در محیط‌های عملیاتی و کاربردی دانش فراهم میکنند. ۴ هزار و ۶۰۰ شرکت‌های دانش‌بنیان تاسیس شده‌اند که با کمک در حل مشکلات بومی و کشوری، اشتغال ایجاد کرده‌اند و شرکت‌های دانش‌بنیان توسط این پارک‌ها حمایت می‌شوند.
۳ و نیم میلیون دانشجو در ۱۹۷ مرکز آموزش عالی کشور تحصیل میکنند. بیش از ۴۳ پارک علم و فناوری در کشور وجود دارد و ۴ هزار و ۶۰۰ شرکت‌های دانش‌بنیان تاسیس شده‌اند
*فرصت مطالعاتی اعضای هیات علمی در صنعت، سرمایه‌گذاری علمی در آینده
فارس: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری امسال طرحی را به نام فرصت مطالعاتی اجباری در صنعت برای اعضای جوان هیات علمی جوان، اجرا کرد که حتی برآورد هزینه زیادی برای آن اعلام شد اما وزارت علوم با جدیت این طرح را دنبال می‌کند. این طرح در چه وضعیتی است؟
غلامی: طرح فرصت مطالعاتی اجباری اعضای جوان هیات علمی جوان در صنعت، کارشناسی شده است و منافع درازمدت آن را می‌بینیم. هیات علمی جوان که به بخش صنعت می‌رود، مسائل و مشکلات بخش صنعت را از نزدیک لمس می‌کند و با مجموعه مدیریتی و حتی تحقیقاتی در بخش صنعت ارتباط برقرار می‌کند و وقتی به دانشگاه خود باز می‌گردد، برای حل مسائل و مشکلات آن صنعت و صنایع وابسته به آن مجموعه تلاش می‌کند. با پیش‌فرض اثرگذاری بلندمدت، سرمایه‌گذاری برای فرصت مطالعاتی ۶ ماهه سرمایه‌گذاری زیادی نیست.
استادی که ۶ ماه با مشکلات صنعت دست‌و پنجه نرم کرده، در بازگشت به دانشگاه هم برای حل آن مشکلات تلاش می‌کند
وزارت علوم با پرداخت حقوق اعضای هیات علمی، آنان را به مدت ۶ ماه به فرصت مطالعاتی اجباری در صنعت اعزام می‌کند، زیرا قصد دارد اساتید با نگاهی نزدیک‌تر به صنعت وارد دانشگاه شوند و فعالیت‌هایشان در دانشگاه بیشتر با نیازهای صنعت منطبق و همسو شود
این طرح از ابتدای سال تحصیلی جاری اجرا شد و برای اولین سال اجرا، آمار اعضای هیات علمی که به فرصت مطالعاتی در صنعت رفتند خوب بود، حدود ۵۰ نفر به این فرصت مطالعاتی رفتند و پیش بینی می‌کنیم که با پاگرفتن بیشتر این طرح، در سال‌های آینده آمار اعضای هیات علمی که به فرصت مطالعاتی در صنعت خواهند رفت به مرور افزایش یابد. از سوی دیگر اعزام شدن به این فرصت مطالعاتی یکی از مراحلی است که اعضای جوان هیات علمی برای تکمیل فرآیند استخدام باید پشت سر بگذارند.
امروز می بینیم که اساتید جوان برای ارتقا و پیشرفت تمایل زیادی دارند و در گذشته شخصی که برای کار در عرصه آموزش و علم وارد دانشگاه می شد تا سال‌ها متوجه موضوع ارتقاء و افزایش رتبه نبود اما اکنون می‌بینیم که این بسیاری از افرادی که وارد دانشگاه می‌شوند در ابتدای ورود از روش های ارتقای رتبه و تغییر درجه سوال میکنند. این رو معتقدیم که باید فرهنگ ارتقاء رتبه اساتید و اعضای هیات علمی هم تغییر کند و برای عملی شدن این کار هم باید مشوق بیشتری ایجاد کنیم. باید فرهنگ ارتقاء کلاسیک با امتیاز، مقاله و سال را به وزن تاثیر گذاری عضو هیات علمی و مرجعیت وی حداقل در یک زمینه تغییر دهیم. مرجعیت در یک زمینه به این معنی که بتوانیم بگوییم وی متخصص فلان موضوع است که این کار باعث پر بار تر شدن فضای علمی دانشگاه‌ها خواهد شد. از این رو در آیین نامه ارتقای اساتید و اعضای هیات علمی هم بازنگری شد و آیین نامه به دانشگاه ها ابلاغ شد. آیین نامه قبلی اساتید به مباحث نظری و تولیدات مکتوب بیشتر توجه داشت که آیین‌نامه جدید به فعالیت های عملی و پایان نامه های کاربردی توجه بیشتری کرده است.
همچنین برای ارتباط نزدیک تر و کاربردی تر دانشگاه و صنعت، به نحوی که دانشگاه ها در مسیر برآورده کردن نیازهای واقعی صنعت و جامعه قدم بردارند، طرح ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه اجرا شده است که تقویت ارتباط دانشگاه‌ها با جامعه و صنعت از طریق تجمیع پتانسیل و راهبردهای وزارت علوم و دستگاه‌های اجرایی در این طرح مدنظر است. در طرح ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه تاکید داریم که همه اساتید و متخصصان علوم نظری در این طرح باید در کنار متخصصان صنعت باشند. اساتید و اعضای هیات علمی در حوزه‌های نظری و گروه های علوم انسانی باید توجه داشته باشند که به نظرات کارشناسی آنان در این طرح نیاز است و تصور نکنند که در طرح ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه نمی‌توانند کمکی ارایه دهند.
*مشوق‌های عملی برای بازگشت نخبگان ایرانی
نخبگانی که از خارج از کشور بازگردند فرآیندهای استخدام را سریع تر طی میکنند
فارس: یکی از سیاست‌های کلان کشور در حوزه علم و دانش، تلاش برای بازگشت نخبگان و جذب دانشجویان خارج از کشور در پست‌های داخلی عنوان شده بود. این برنامه به کجا رسید؟
یکی از برنامه‌های جدی در کشور در حوزه علم و توسعه دانش، بازگشت نخبگان و تحصیل‌کردگان ایرانی از خارج به کشور است و تسهیلاتی هم به عنوان مشوق برای افرادی که باز‌می‌گردند دیده شده است، از جمله اینکه این افراد به سرعت در پست‌های پژوهشی و تحقیقاتی که برای آنان در نظر گرفته شده است جذب می‌شوند
غلامی: مسوولیت اصلی اجرای این برنامه را معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری برعهده دارد که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم در این راه به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری کمک می‌کند.
در این مجموعه اقدامات تلاش می‌شود که فرایند جذب نخبگان ایرانی که در خارج از کشور تحصیل‌کرده کرده‌اند، در حال تحصیل هستند یا در کشورهای دیگر اقامت دارند تسهیل شود و این افراد برای بازگشت به کشور مانعی از نظر کار و آینده شغلی و تحقیقاتی نداشته باشند.
در این طرح، امکان بازگشت افراد نخبه و متخصص با عنوان محقق یا استاد دانشگاه برای کارهای آموزشی و پژوهشی دیده شده است. تسهیلات در نظر گرفته شده هم به این صورت است که این افراد در فرایند کوتاه‌تری از حد معمول در پست‌هایی که برای آنها مناسب است جذب خواهند شد. هدف از این تسهیلات این است که مشوق‌های عملی برای بازگشت نخبگان و متخصصان به کشور ارائه شود و در صورت تمایل برای بازگشت، حضور این افراد در پست‌های مورد نظر در کشور تسریع شود.
همچنین در راستای استفاده حداکثری از حضور نخبگان در وزارت علوم هم، با درخواستی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از وزارت علوم داشت، به دانشگاه‌ها ابلاغ شد که با هماهنگی با مرکز جذب اعضای هیات علمی برای آن دسته از نخبگان که از سوی بنیاد ملی نخبگان تایید شده‌اند تسهیلات بیشتری برای ثبت نام در فراخوان‌های جذب اعضای هیات علمی، بررسی و ارزیابی‌های افراد متقاضی و در نظر گرفته شود