بیمه نوین در محاصره زیان عملیاتی و فرار سرمایه
به گزارش نبض بازار-صنعت بیمه به عنوان نهاد مدیریت ریسک، زمانی در مسیر پایداری حرکت میکند که میان حقبیمه دریافتی و خسارت پرداختی توازنی منطقی برقرار باشد. اما بررسی آمارهای پنج ماهه، شش ماهه و گزارشهای آبانماه بیمه نوین، تصویری از یک ناترازی عمیق و خطرناک را ترسیم میکند که در آن، شرکت عملاً به جای مدیریت ریسک، در حال «توزیع نقدینگی» به رشتههای زیانده است.
فاجعه مدیریت ریسک در رشته بدنه خودرو
بحرانیترین بخش گزارشهای ارسالی، وضعیت بیمه بدنه خودرو است. آمارهای تجمیعی تا پایان مهرماه نشان میدهد که حقبیمه صادره این رشته ۱،۶۹۲،۰۸۳ میلیون ریال و خسارت پرداختی آن ۱،۵۱۶،۹۸۳ میلیون ریال بوده است. این یعنی نسبت خسارت در این رشته به ۸۹.۶ درصد رسیده است.
نقد اساسی اینجاست که در صنعت بیمه، این نسبت تنها شامل خسارت مستقیم است. اگر هزینههای اداری، مالیات بر ارزش افزوده و کارمزد شبکه فروش را به این عدد اضافه کنیم، هزینهی نهایی برای بیمه نوین از ۱۰۰ درصد فراتر میرود. در واقع، شرکت به ازای هر ریال دریافتی در رشته بدنه، بیش از آن را هزینه میکند. استمرار این وضعیت در آبانماه با نسبت خسارت ۸۶ درصدی ثابت میکند که سیستم ارزیابی ریسک (Underwriting) در این شرکت عملاً کارکرد خود را از دست داده و شرکت به جای انتخاب ریسکهای باکیفیت، به «فروش به هر قیمت» روی آورده است.
تلهی نقدینگی در رشته درمان
رشته درمان با سهم ۵۲ درصدی از کل پرتفوی شرکت تا پایان شهریور، بزرگترین ردیف عملیاتی بیمه نوین محسوب میشود. حقبیمه صادره تجمیعی در این رشته ۲۱،۳۳۲،۳۰۱ میلیون ریال و خسارت پرداختی آن ۱۱،۰۳۶،۲۵۲ میلیون ریال ثبت شده است.
اگرچه نسبت خسارت پرداختی در ظاهر ۵۲ درصد به نظر میرسد، اما نقد استراتژیک اینجاست که سهم بالای درمان در سبد محصولات، شرکت را با ریسک نقدینگی شدیدی مواجه کرده است. در مردادماه، سهم درمان از کل خسارتهای پرداختی شرکت به ۵۶ درصد رسید. این حجم از تمرکز بر درمان، نقدینگی ورودی را بلافاصله به سمت بیمارستانها و مراکز درمانی هدایت میکند و اجازه نمیدهد شرکت پولی را برای سرمایهگذاریهای بلندمدت و سودآور در بازار سرمایه یا املاک حبس کند. بیمه نوین عملاً تبدیل به واسطهای شده است که نقدینگی را از بیمهگذاران میگیرد و با حاشیه سود بسیار ناچیز یا صفر، آن را توزیع میکند.
بحران فرار نقدینگی در بیمههای زندگی
یکی از هشدارهای جدی در صورتهای مالی ۵ ماهه، تراز منفی در بخش بیمههای زندگی اندوختهدار است. در حالی که حقبیمه صادره تجمیعی این رشته ۱،۵۱۴،۵۶۲ میلیون ریال بوده، خسارت پرداختی به رقم ۲،۵۲۵،۶۵۳ میلیون ریال رسیده است.
این به معنای نسبت خسارت ۱۶۶ درصدی است. در بیمههای عمر، خسارت پرداختی عمدتاً ناشی از «بازخرید» (Surrender) بیمهنامههاست. وقتی پرداختیها ۱.۶ برابر دریافتیهاست، یعنی مشتریان در حال خارج کردن نقدینگی خود از بیمه نوین هستند. این فرار نقدینگی پیامی تلخ برای بازار دارد: اعتماد بیمهگذاران به بازدهی بلندمدت این شرکت کاهش یافته و آنها ترجیح میدهند پول خود را به جای نگهداری در صندوقهای اندوخته نوین، در بازارهای موازی سرمایهگذاری کنند.
واکاوی جریان وجوه نقد؛ رشد صوری نقدینگی
صورت جریان وجوه نقد منتهی به شهریور ۱۴۰۴ نشان میدهد که نقد حاصل از عملیات با ۴۰ درصد رشد به ۷۴۴،۰۲۸ میلیون ریال رسیده است. اما نقد ما این است که این رشد نقدینگی محصول «عملکرد سودآور» نیست، بلکه ناشی از «فروش تهاجمی» رشتههای درمان و ثالث است که نقدینگی آنی وارد شرکت میکنند.
در مقابل، جریان خالص نقد حاصل از فعالیتهای سرمایهگذاری با افت ۲۴۴ درصدی به منفی ۳۴۲،۴۷۴ میلیون ریال رسیده است. همچنین پرداختهای نقدی بابت خرید داراییهای ثابت با ۲۳۰ درصد افزایش همراه بوده است. این یعنی نقدینگی که از فروش بیمهنامههای پرخسارت (مانند بدنه با نسبت خسارت ۹۷ درصدی در ۵ ماهه نخست) حاصل شده، به جای تولید سود، صرف هزینههای جاری و خرید داراییهایی شده که قدرت نقدشوندگی شرکت را در برابر خسارتهای آتی تضعیف کرده است.
سقوط بازدهی در بورس و تضعیف توانگری مالی
تمامی این ناترازیهای عملیاتی در نهایت خود را بر تابلوی بورس و نماد نوین نشان داده است. وقتی حاشیه سود عملیاتی در رشتههای اصلی (بدنه، ثالث و درمان) به دلیل نسبتهای خسارت بالا ذوب میشود، سود خالص هر سهم (EPS) نیز سقوط میکند.
سرمایهگذاران بورسی به خوبی درک کردهاند که بیمه نوین در حال حاضر جذابیت خود را به عنوان یک سهم لیدر از دست داده است. شرکتی که ۹۰ درصد حقبیمه بدنه خود را بابت خسارت میدهد، توان تقسیم سود (DPS) جذابی در مجمع نخواهد داشت. علاوه بر این، خروج نقدینگی از بخش بیمههای زندگی، توانگری مالی شرکت را در بلندمدت تحت فشار قرار میدهد که این موضوع میتواند رتبه اعتباری نوین را در صنعت بیمه به شدت تنزل دهد.
جمعبندی و نتیجهگیری نهایی
بیمه نوین در سال ۱۴۰۴ با یک بحران هویت روبروست. این شرکت از یک نهاد مدیریت ریسک به یک «صندوق توزیع خسارت» تبدیل شده است که در آن، رشتههای سودآور (مانند آتشسوزی با نسبت خسارت تنها ۱۰ درصد) زیر سایه سنگین رشتههای زیاندهی مثل بدنه و درمان گم شدهاند.
آمارهای آبان و مهرماه ثابت میکند که شرکت برای بقا نیازمند یک جراحی عمیق در ترکیب پرتفوی خود است. کاهش سهم بیمه بدنه، اصلاح نرخهای فنی در درمان و متوقف کردن روند بازخرید بیمههای عمر، تنها راهکارهای خروج از این بنبست مالی هستند. در غیر این صورت، رشد جریان نقدینگی عملیاتی تنها پوششی موقت برای زیانهای ساختاری خواهد بود که در نهایت منجر به فرسایش کامل سرمایه سهامداران خواهد شد.