«شخاس» بین دو تیغ تورم ارزی و رکود تولید
به گزارش نبض بازار-تازهترین گزارش عملکرد شش ماهه شرکت پتروشیمی خراسان (شخاس) منتهی به شهریور ۱۴۰۴، یک دورنمای مالی نگرانکننده را ترسیم میکند. درحالیکه مجموع فروش ریالی شرکت با رشدی ظاهری و بیش از ۷۷ درصدی به ۶۷،۸۸۶ میلیارد ریال رسیده، عمق این رشد، صرفاً یک اتکای اجباری و خطرناک به تورم ارزی است. این شرکت، به دلیل افت مشهود در حجم تولید و جهش غیرقابل کنترل هزینههای گاز خوراک و سوخت که با نرخ تورم تطابق ندارد، در لبه کاهش شدید حاشیه سود قرار گرفته است.
عدم پایداری تولید: عقبگرد در هسته عملیات
علیرغم اتمام فصل محدودیتهای سنتی، پتروشیمی خراسان نتوانسته است حجم تولید محصولات حیاتی خود را در مقایسه با سال قبل حفظ کند:
شکست در تولید اوره: حجم کل تولید اوره (شامل تولید خالص و مصرفی در ملامین) تا پایان شهریور ۱۴۰۴ به ۳۲۳،۷۳۸ تن رسیده است. این در مقابل ۳۴۹،۷۶۰ تن تولید در دوره مشابه سال ۱۴۰۳، یک کاهش محسوس ۵.۸ درصدی را نشان میدهد. این عقبگرد در محصول اصلی، مستقیماً پتانسیل صادراتی و تأمین داخلی را محدود کرده است.
افت تولید آمونیاک: مجموع تولید آمونیاک نیز با کاهشی نزدیک به ۸ درصد از ۱۹۴،۶۵۶ تن به ۱۷۷،۵۹۶ تن تنزل یافته است. این ناکامی در تولید مواد اولیه کلیدی، به وضوح بر برنامههای استراتژیک شرکت سایه افکنده است.
بلای نرخ خوراک: شوک ۱۴۷ درصدی
بزرگترین اهرم تخریبکننده سودآوری خراسان، نرخگذاری ناپایدار و نجومی خوراک گاز است که تمام دستاوردهای ریالی را تحتالشعاع قرار داده است:
جهش بیسابقه نرخ خوراک: متوسط نرخ هر متر مکعب گاز خوراک شیرین از ۴۱،۹۳۷ ریال در سال ۱۴۰۳ به ۱۰۳،۷۳۷ ریال در سال ۱۴۰۴ افزایش یافته است؛ یک افزایش خیرهکننده ۱۴۷ درصدی در یک سال. این افزایش، هزینههای تأمین خوراک را از ۵،۳۶۵ میلیارد ریال به ۱۲،۴۸۴ میلیارد ریال رسانده و عملاً بهای تمامشده را به مرز بحران کشانده است.
افزایش غیرمتعارف سوخت: هزینه گاز سوخت نیز با رشدی مشابه و نگرانکننده از ۳۰،۳۱۷ ریال به ۷۵،۹۹۰ ریال افزایش یافته است. مجموع هزینه خوراک و سوخت شرکت به ۲۲،۸۱۰ میلیارد ریال رسیده که در مقابل ۹،۵۲۷ میلیارد ریال سال گذشته، بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته است.
ریسک نرخ علیالحساب: طبق توضیحات، نرخهای گاز برای شهریور ماه همچنان «علیالحساب» است. این بدان معنی است که سهامداران باید خود را برای افزایش مجدد و تعدیلهای بیشتر در هزینههای عملیاتی آماده کنند.
نقدینگی تحت فشار: سایه بدهیهای دولتی و تهاتر
تعهدات یارانهای اوره و تأخیر در تسویه مطالبات، عملاً سرمایه در گردش شرکت را مسدود کرده است:
افزایش تعهدات یارانهای: حجم فروش اوره حمایتی به ۵۶،۷۹۳ تن رسیده که حدود ۱۴،۷۳۹ میلیارد ریال فروش ریالی را شامل میشود. با توجه به نرخ بسیار پایین تعیین شده توسط دولت و تأخیر در بازپرداخت، این بخش، عملاً به یک سوبسید اجباری از جیب سهامداران تبدیل شده است.
تهاتر سهامی، نه تزریق نقدینگی: با تأیید تهاتر ۲۶،۸۱۰ میلیارد ریال از مطالبات کهنه از طریق واگذاری سهام (هلدینگ خلیج فارس)، هرچند ترازنامه از مطالبات سنگین پاک شده، اما این روش جایگزین پول نقد نشده است. نیاز شرکت به نقدینگی ریالی، در بخش مصارف ارزی و فروش ارز در مرکز مبادله منعکس شده و نشان میدهد که شرکت همچنان برای تأمین مالی عملیات روزمره خود دست و پنجه نرم میکند.
آینه توهم: رشد در سایه تضعیف پول ملی
تنها عامل نجاتدهنده درآمدهای شرکت، افزایش نرخ تسعیر ارز بوده که رشدی ساختگی را نشان میدهد:
رشد درآمد صادراتی: کل درآمد صادراتی شرکت با افزایشی بیش از ۷۰ درصد از ۲۲،۹۱۷ میلیارد ریال به ۳۹،۱۷۶ میلیارد ریال رسیده است.
رشد ۶۵ درصدی نرخ تسعیر: حجم صادرات (دلار) تنها حدود ۳.۸ درصد رشد داشته (از ۵۴.۰۹ میلیون دلار به ۵۶.۱۷ میلیون دلار). در مقابل، نرخ مؤثر تسعیر هر دلار صادراتی از حدود ۴۲۳ هزار ریال به ۶۹۷ هزار ریال جهش کرده است. این وابستگی به تضعیف پول ملی به جای بهرهوری عملیاتی، خطرناک است و نشاندهنده نبود استراتژی قوی در بازارهای جهانی است.
ترازوی عملکرد سنگین شد
عملکرد شش ماهه پتروشیمی خراسان نشان میدهد که شرکت در یک موازنه پنهان و خطرناک بین افزایش اجباری هزینهها و کاهش عملکرد تولیدی گرفتار شده است. اگرچه رشد درآمدهای ریالی بر اساس تورم ارزی چشمگیر به نظر میرسد، اما واقعیت این است که بهای تمامشده با نرخ ۱۰۰ درصدی در حال صعود است، در حالی که حجم تولید در حال نزول است. بدون اصلاح فوری در فرمول نرخگذاری خوراک و تعیین تکلیف نقدی مطالبات دولتی، این شرکت به زودی با چالش جدی در حفظ حاشیه سود و اجرای طرحهای توسعهای روبهرو خواهد شد.