هدررفت انرژی و ناکارآمدی در زنجیره تولید/ فولاد غدیر زیر سایه فرسودگی و مصرف افسارگسیخته
به گزارش نبض بازار-دادههای رسمی منتشرشده از فولاد غدیر نشان میدهد که این مجموعه با وجود جهشهای ظاهری در خرید مواد اولیه، همچنان از یک چالش بنیادی در بهرهوری انرژی رنج میبرد؛ چالشی که نهتنها سودآوری را کاهش داده، بلکه مسیر توسعه را نیز مبهم کرده است. بررسی گزارشهای مربوط به اردکان و بهاباد نشان میدهد که تنها در بخش گندله طی دوره منتهی به تابستان ۱۴۰۴ بیش از ۵۶۰ هزار تن گندله خریداری شده که هزینه آن به ۳۷.۱ میلیارد تومان رسیده است. این عدد در دوره مشابه سال قبل ۲۱.۱ میلیارد تومان بوده؛ یعنی افزایشی نزدیک به ۷۵ درصد بدون آنکه نشانهای از ارتقای بهرهوری یا کاهش پرت انرژی مشاهده شود.
در بخش کنسانتره نیز روند مشابهی دیده میشود. فولاد غدیر در همین دوره بیش از ۶۰۷ هزار تن کنسانتره مصرف کرده که ارزش آن به ۳۸.۶ میلیارد تومان رسیده است؛ در حالی که سال قبل همین حجم هزینهای حدود ۱۵.۸ میلیارد تومان داشته است. این رشد نجومی هزینه مواد اولیه وقتی نگرانکنندهتر میشود که آمار فروش با چنین جهشی هماهنگ نیست.
فروش داخلی؛ رشد تولید بدون رشد درآمد
نگاهی به وضعیت فروش داخلی نشان میدهد که این مجموعه در بخش آهن اسفنجی با وجود تولید ۴۰۲ هزار تن و فروش ۳۰۵ هزار تن در سال جدید، تنها حدود ۵۲.۲ میلیارد تومان درآمد داشته است. اگر این رقم را کنار هزینههای ورودی گندله و کنسانتره و بهویژه مصرف گاز قرار دهیم، مسئله ناترازی آشکار میشود. در سال گذشته، فولاد غدیر ۲۸.۶ میلیارد تومان از محل فروش آهن اسفنجی درآمد داشت؛ یعنی رشد درآمد تنها ۸۰ درصد بوده، درحالیکه هزینه مواد اولیه در برخی اقلام بیش از دو برابر شده است.
در بخش گندله نیز با وجود تولید ۵۶۷ هزار تن و فروش ۴۹ هزار تن، درآمد تنها ۳ میلیارد تومان ثبت شده است؛ رقمی که نسبت به حجم تولید و سطح مصرف انرژی، نشاندهنده عدم تناسب جدی میان تولید و بهرهوری است.
فاجعه خاموش؛ مصرف گاز غدیر از تولید پیشی گرفته است.
اما بزرگترین بحران نه در مواد اولیه، بلکه در مصرف گاز دیده میشود. فولاد غدیر در اردکان و بهاباد مجموعاً طی دوره ۱۴۰۴ بیش از ۱۵۱ میلیون متر مکعب گاز مصرف کرده است. هزینه این مصرف در اردکان به ۱۶ میلیارد تومان و در بهاباد به ۹۹۷ میلیون تومان رسیده است. وقتی این اعداد را با سال گذشته مقایسه کنیم، شکاف قابلتوجهی نمایان میشود: مصرف گاز اردکان در سال قبل ۹۶ میلیون مترمکعب و هزینه آن تنها ۳.۹ میلیارد تومان بود. این یعنی افزایش ۷۵ درصدی مصرف و بیش از ۴ برابر شدن هزینه.
بهاباد نیز وضعی مشابه دارد. مصرف گاز سال گذشته ۹.۸ میلیون مترمکعب بود؛ اما امسال به ۱۲.۷ میلیون مترمکعب رسیده است. این افزایش ۳ میلیون مترمکعبی در شرایطی رخ داده که ظرفیت تولید تنها رشد محدود و نامتوازنی داشته است.
به زبان ساده: فولاد غدیر بیش از آنکه فولاد تولید کند، گاز میسوزاند.
فرسودگی تجهیزات؛ مقصر اصلی پرت انرژی
بخش مهمی از این پرت انرژی ناشی از فرسودگی تجهیزات کاهش مصرف و سیستمهای احتراق است؛ نکتهای که کارشناسان انرژی سالهاست درباره آن هشدار میدهند. میانگین عمر تجهیزات احیا مستقیم در فولاد غدیر بیش از ده سال است؛ اما هیچ برنامه مدون نوسازی یا پایش راندمان منتشر نشده است. در صنعت فولاد، هر یک درصد افت راندمان حرارتی میتواند تا ۳۰۰ هزار مترمکعب افزایش مصرف گاز در ماه ایجاد کند. وقتی بدانیم تنها در یک ماه اردکان ۳۰ میلیون مترمکعب گاز مصرف کرده، ابعاد بحران روشنتر میشود.
عدم توازن تولید–فروش؛ انباشت محصول و انباشت هزینه
از دیگر نقاط ضعف این مجموعه، شکاف میان تولید و فروش است. در آهن اسفنجی، اختلاف میان تولید و فروش به بیش از ۱۰۰ هزار تن رسیده است؛ محصولی که انبار شدن آن نهتنها بازگشت سرمایه مواد اولیه را به تأخیر میاندازد، بلکه هزینه نگهداری، خواب سرمایه و افت قیمت را نیز تحمیل میکند. این وضعیت در گندله نیز دیده میشود؛ جایی که غدیر بیش از ۴۶۷ هزار تن تولید کرده، اما تنها ۴۹ هزار تن فروخته است.
این آمارها نشان میدهد که بخشی از ظرفیت تولید نه برای فروش، بلکه برای حفظ آمار اسمی تولید فعال نگهداشته شده است؛ رویکردی که در بلندمدت ساختار مالی شرکت را بهشدت فرسوده میکند.
هشدار کارشناسان؛ انرژی هدررفته در فولاد غدیر میتواند برق یک شهر را تأمین کند
طبق محاسبات کارشناسان انرژی، هر ۵۰ میلیون مترمکعب گاز معادل مصرف سالانه برق یک شهر ۱۵۰ هزارنفری است. فولاد غدیر با مصرف بیش از ۱۵۱ میلیون مترمکعب گاز تنها در اردکان، عملاً انرژیای برابر برق یک شهر نیم میلیون نفری را هدر داده است. این حجم از اتلاف در زمانی رخ میدهد که کشور مجبور است صنایع را در زمستان با محدودیت مواجه کند و مصرف خانگی، بار اضافی را بر شبکه وارد میکند.
نیاز فوری به اصلاح ساختار انرژی
تمامی دادههای فوق یک تصویر روشن ارائه میکند: فولاد غدیر گرفتار چرخهای از مصرف بالا، راندمان پایین، تولید نامتوازن و فروش ناکافی شده است. این چرخه اگر اصلاح نشود، نهتنها بازده اقتصادی شرکت را تهدید میکند، بلکه فشار بیسابقهای بر شبکه انرژی کشور وارد میسازد.
صنعت فولاد در ایران سالانه بیش از ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز مصرف میکند؛ و فولاد غدیر یکی از نقاط پرمصرف و پرپرت این زنجیره است.
اگر نوسازی تجهیزات، بهینهسازی سیستم احتراق، کاهش پرت حرارتی و بازبینی خطوط تولید با یک برنامه عملیاتی آغاز نشود، روند فعلی میتواند این مجموعه را در بلندمدت به یک بیمار پرهزینه در صنعت فولاد تبدیل کند.